Πότε τελικά σταυρώθηκε ο Ιησούς;

Τα τέσσερα Ευαγγέλια (Κατά Ματθαίον, Κατά Μάρκον, Κατά Λουκάν και Κατά Ιωάννην) είναι οι κύριες πηγές για τη ζωή και τη σταύρωση του Ιησού. Αν και η αφήγηση διαφέρει σε ορισμένα σημεία, όλα συμφωνούν στο γεγονός ότι ο Ιησούς σταυρώθηκε κατά τη διάρκεια του Εβραϊκού Πάσχα και ότι η σταύρωσή του ήταν ενδεχόμενα το 30 ή το 33 μ.Χ.

Στο έργο του “Αρχαιότητες των Ιουδαίων” (περίπου το 93 μ.Χ.), ο Ιώσηπος αναφέρει τον Ιησού και τη σταύρωσή του σε ένα από τα πιο γνωστά αποσπάσματα, αν και υπάρχουν αμφιβολίες για την αυθεντικότητα μέρους του κειμένου λόγω πιθανών χριστιανικών προσθηκών. Στα γράμματα του προς τον αυτοκράτορα Τραϊανό (περίπου το 112 μ.Χ.), ο Πλίνιος ο Νεότερος αναφέρει τους Χριστιανούς και τη λατρεία τους προς τον “Ιησού ως θεό”, ενώ δεν κάνει άμεση αναφορά στη σταύρωση του Ιησού. Ωστόσο οι ιστορικές αναφορές του στους Χριστιανούς συγκλίνει με τις παραπάνω ημερομηνίες.

Πρακτικά, η Σταύρωση τοποθετείται γύρω στο 30-33 μ.Χ. Η ακριβής ημερομηνία παραμένει αβέβαιη, αλλά οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι συνέβη κατά τη διάρκεια του Πάσχα των Εβραίων.

Από εκεί και πέρα, η ύπαρξη του Ιησού Χριστού ως ιστορικό πρόσωπο είναι θέμα που έχει συζητηθεί εκτενώς στον τομέα της ιστορίας και της θεολογίας. Αν και υπάρχουν αρκετές αναφορές στην Καινή Διαθήκη και άλλες χριστιανικές πηγές που μαρτυρούν την ύπαρξή του, οι εξωβιβλικές ιστορικές πηγές που τον αναφέρουν είναι περιορισμένες και αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων. 

Όπως είπαμε, ο Ιώσηπος, στον “Αρχαιότητες των Ιουδαίων” (93-94 μ.Χ.), αναφέρει τον Ιησού σε δύο αποσπάσματα. Το πρώτο αναφέρεται στο πρόσωπο του Ιησού ως “σοφό” και “θαυματουργό” και αναφέρει την εκτέλεσή του από τον Πόντιο Πιλάτο. Ωστόσο, το απόσπασμα αυτό είναι αμφιλεγόμενο, καθώς περιέχει χριστιανικά στοιχεία που πιστεύεται ότι προστέθηκαν αργότερα.

Η εικόνα που φέρει το ύφασμα της Σινδόνης δείχνει το σώμα ενός άντρα, το οποίο φέρει τραύματα συμβατά με εκείνα που περιγράφονται στις Ευαγγελικές αφηγήσεις της σταύρωσης (π.χ. σημάδια από καρφιά στα χέρια και τα πόδια). Ωστόσο, οι επιστήμονες και οι ερευνητές διαφωνούν για το πώς ακριβώς δημιουργήθηκε αυτή η εικόνα. Κάποιοι θεωρούν ότι η αποτύπωση είναι αποτέλεσμα φυσικών χημικών διεργασιών, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να είναι έργο τέχνης ή ακόμα και κάποιας τεχνολογίας μεσαίων αιώνων:

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος, στην ιστορική του ανασκόπηση “Αναστάσεις” (116 μ.Χ.), αναφέρει τον Ιησού σε σχέση με τη μεγάλη φωτιά της Ρώμης και την εκτέλεση των Χριστιανών από τον αυτοκράτορα Νέρωνα. Στο έργο του, αναφέρεται ότι “ο Χριστιανισμός πήρε το όνομά του από τον Χριστό, ο οποίος εκτελέστηκε από τον Πόντιο Πιλάτο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Τιβέριου”. Ωστόσο η καταγραφή είναι μεταγενέστερη.

Στην αλληλογραφία του με τον αυτοκράτορα Τραϊανό (112 μ.Χ.), ο Πλίνιος αναφέρει την ύπαρξη Χριστιανών και τη λατρεία του Ιησού ως θεού, αλλά δεν παρέχει πληροφορίες για την ίδια την ύπαρξή του. Παρά ταύτα, επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας Χριστιανικής κοινότητας που λάτρευε τον Ιησού.

Οι μυθικιστές (ή θεωρητικοί του μυθικισμού) αμφισβητούν την ιστορικότητα του Ιησού Χριστού και θεωρούν ότι ο Ιησούς ήταν καθαρά ένας μυθικός χαρακτήρας ή σύμβολο, και όχι ένα πραγματικό ιστορικό πρόσωπο. Η θεωρία τους βασίζεται στην άποψη ότι οι ιστορίες γύρω από τον Ιησού μπορεί να έχουν δημιουργηθεί ή να έχουν εμπλουτιστεί με μυθολογικά στοιχεία, που είναι κοινά σε πολλές θρησκευτικές παραδόσεις και ιστορικά πρόσωπα.

Οι μυθικιστές πιστεύουν ότι τα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης δεν είναι ιστορικά κείμενα αλλά θρησκευτικά και μυθικά αφηγήματα, που είχαν σκοπό να προαγάγουν έναν νέο θρησκευτικό μύθο και να επηρεάσουν τους πιστούς, αντί να καταγράψουν ακριβή γεγονότα. Η επικρατούσα ιστορική άποψη, υποστηριζόμενη από τους περισσότερους ιστορικούς και θεολόγους, θεωρεί ότι ο Ιησούς υπήρξε πραγματικό πρόσωπο, αν και δεν μπορεί να καταγραφεί με απόλυτη ακρίβεια η ζωή του. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα του μυθικισμού κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Αυτό που δεν αμφισβητείται είναι πως ο Απόστολος Παύλος ήταν μία από τις πιο καθοριστικές και σημαντικές φιγούρες στην πρώιμη ιστορία του Χριστιανισμού και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού στον κόσμο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ιδίως μεταξύ των Εθνικών (μη Εβραίων).

Ο Παύλος υπήρξε υπερασπιστής των πρώτων Χριστιανικών κοινοτήτων και βοηθούσε με πρακτικό και θεολογικό τρόπο τα μέλη τους, μετά τη “μεταστροφή” του. Θεωρείται θεμελιωτής των διδαχών του Χριστιανισμού, παρότι ως Σαούλ καταδίωκε τους πρώτους Χριστιανούς. Η μετέπειτα αλλαγή του θεωρείται δείγμα μεταμέλειας.

Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να εξετάζουμε τον Χριστιανισμό ως διδαχή και όχι δογματικά, το οποίο ούτως ή άλλως διαμορφώθηκε μεταγενέστερα.