Το “μια δουλειά είχες να κάνεις” της τηλεκπαίδευσης στην Ελλάδα

Χωρίς την παραμικρή διάθεση να πικράνω όσους ανέλαβαν τα της τηλεκπαίδευσης στην Ελλάδα -και δεν θα έλεγες πως πέτυχαν την αποστολή τους-, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση υπάρχει στον πλανήτη από τότε που υπάρχουν ταχυδρομεία. Με την πανδημία, περισσότερα από 1.2 δισεκατομμύρια παιδιά σε 186 χώρες κατέφυγαν σε αυτήν τη μέθοδο, για να μπορούν να συνεχίσουν τα μαθήματα τους τους μήνες που είναι κλειστά τα σχολεία.

Ακόμα όμως, και πριν εμφανιστεί ο Covid-19 στη ζωή μας, υπήρχε τεράστια ανάπτυξη στην ηλεκτρονική εκπαίδευση, με τις σχετικές επενδύσεις να φτάνουν στα 18.66 δισεκατομμύρια δολάρια, σε όλον τον πλανήτη το 2019. Όπως αναφέρει το We Forum η ‘αγορά’ εκτιμάται πως θα αξίζει 350.000.000.0000 δολάρια έως το 2025.

Υπάρχουν αυτοί που στηρίζουν, υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αυτή η ξαφνική μετακίνηση θα οδηγήσει σε φτωχά αποτελέσματα, αφού δεν υπάρχει σχετική εκπαίδευση, η προετοιμασία ήταν μικράς διάρκειας και το εύρος ζώνης είναι περιορισμένο. Οι καθηγητές που ασχολούνται χρόνια εξηγούν πως δεδομένα αλλάζει ο τρόπος που ξέραμε έως τώρα τη διδασκαλία, με τους εκπαιδευτικούς να είναι σε θέση να πλησιάσουν πιο πολύπλευρα και αποτελεσματικά τους μαθητές τους, μέσω chat groups, video meetings και αποστολή εγγράφων.

Έρευνα αποδεικνύει πως το eLearning χρειάζεται 40 με 60% λιγότερο χρόνο, για να μάθει κάτι ο μαθητής συγκριτικά με την παραδοσιακή τάξη, γιατί μπορεί να κινηθεί στο δικό του ρυθμό, να γυρίσει πίσω σε κάτι που δεν κατάλαβε ή να χρησιμοποιήσει εργαλεία που θα κάνουν πιο κατανοητό το όποιο περιεχόμενο. Άλλη έρευνα δείχνει ότι online κατά μέσο όρο οι μαθητές ‘αποθηκεύουν’ το 25 με 60% της πληροφορίας (του υλικού), συγκριτικά με το 8 με 10% που συγκρατούν, όταν είναι στην τάξη.

Όλα αυτά ισχύουν, εφόσον η δουλειά γίνεται όπως πρέπει και όχι όπως τη βίωσε η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών στην Ελλάδα -όπου δεν ήταν δεδομένος καν ο ηλεκτρονικός υπολογιστής για κάθε μαθητή. Όπως στην Ινδονησία που έχουν πρόσβαση μόνο το 34% των μαθητών (στην Ελβετία το ποσοστό φτάνει το 95%).

Για να καταλάβουμε πλήρως τι δεν κατάφεραν να κάνουν όσοι ανέλαβαν το έργο της τηλεκπαίδευσης στη χώρα μας, χρειάζεται να παραθέσουμε κάποια δεδομένα που αφορούν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

✎ Η πρώτη καταγραφή περίπτωσης distance learning ήταν αυτή του 1728, όταν ο Caleb Phillips, κάτοικος Βοστώνης διαφήμισε στην Boston Gazette πως παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα στενογραφίας, δια αλληλογραφίας.

✎ Τη δεκαετία του 1840 ο Sir Isaac Pitman έστελνε με postcards στους μαθητές του στην στενογραφία, με την εργασία που τους ανέθετε -κι εκείνοι απαντούσαν μέσω ταχυδρομείου.

✎ Το 1858 το University of London έγινε το πρώτο κολέγιο που πρόσφερε πτυχία, μέσω αυτής της μεθόδου.

✎ Το 1873 αποτέλεσε γεγονός το πρώτο επίσημο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δια αλληλογραφίας. Ήταν το ‘Society to encourage home studies’. Στο επίκεντρο είχε τις γυναίκες και την πρόσβαση τους στην ανώτερη εκπαίδευση. Το εμπνεύστηκε η συγγραφέας και εκπαιδευτικός, Anna Eliot Ticnor, από τη Βοστώνη. Πέρασε στην ιστορία ως ‘η μητέρα των σχολών δια αλληλογραφίας’.

Πώς λειτουργούσε: οι φοιτητές λάμβαναν οδηγίες μέσω ταχυδρομείου και χρησιμοποιούσαν τον ίδιο τρόπο για να στέλνουν τις εργασίες τους ή να απευθύνουν την όποια ερώτηση ήθελαν να κάνουν στους καθηγητές. Προφανώς και υπήρχε μια κάποια καθυστέρηση, με τους χρόνους να βελτιώνονται όταν η ταχυδρομική υπηρεσία βελτίωσε τα συστήματα της.

✎ Το 1888 ιδρύθηκε το μεγαλύτερο, μη κερδοσκοπικό, ίδρυμα της Pennsylvania, το International Correspondence Schools, για να προσφέρει τη δυνατότητα σε μετανάστες ανθρακωρύχους να εξελιχθούν σε επιθεωρητές ορυχείων ή εργοδηγοί. Το 1897 είχε 2500 νέους μαθητές, το 1895 έφτασε τους 72.000 και το 1906 τους 900.000. Η αύξηση ήταν απόλυτα εξαρτώμενη από την αποστολή όχι ενός μαθήματος τη φορά, αλλά ολόκληρων βιβλίων και την ‘επιστράτευση’ 1200 ‘πωλητών’ του προγράμματος.

✎ Το 1892 αναφέρθηκε ο όρος ‘εξ αποστάσεως εκπαίδευση’ στα διαφημιστικά φυλλάδια του University of Wisconsin Madison. Το 1906 το ίδιο πανεπιστήμιο ηχογραφούσε διαλέξεις και τις έστελνε στους φοιτητές, σε μορφή φωνογράφου.

✎ Το 1911 το University of Queensland της Αυστραλίας έγινε το πρώτο που απέκτησε τμήμα σπουδών δια αλληλογραφίας. Η πρόοδος της τεχνολογίας ανέλαβε τη συνέχεια. Με την εμφάνιση του ραδιοφώνου, τα πανεπιστήμια μπορούσαν πια να ‘μεταδίδουν’ την πληροφορία στους φοιτητές. Το πρώτο του είδους ήταν το Pennsylvania State College, που ‘πάτησε’ στις ραδιοφωνικές μεταδόσεις το 1922. Υπήρχε ένα αντικειμενικό πρόβλημα: η επικοινωνία ήταν μονόδρομη -οι φοιτητές δεν μπορούσαν να διατυπώσουν απορίες ή ερωτήσεις στον καθηγητή. Δέκα χρόνια μετά, το University of Iowa έγινε το πρώτο που χρησιμοποίησε την τηλεόραση, ως ‘εργαλείο’ εκμάθησης και το 1946 το University of South Africa έγινε ο ‘πρωταθλητής’ του είδους που λέγεται ‘εξ αποστάσεως εκπαίδευση’. Τη σήμερον ημέρα είναι το μακροβιότερο όλων.

✎ Άρθρο του Forbes αναφέρει πως το 1956 η δημόσια τηλεόραση του Chicago (WTTW) σε συνεργασία με την Επιτροπή Εκπαίδευσης, ‘μετέδιδαν’ μαθήματα έναντι πίστωσης. Σε μια πενταετία πλήρωσαν περισσότεροι από 15.000 φοιτητές. Το παράδειγμα μιμήθηκαν κι άλλοι, με τους New York Times να αφιερώνουν το 1962 μια σελίδα ‘στην πρώτη νοικοκυρά που πήρε πτυχίο, με μαθήματα από την τηλεόραση’.

✎ Το 1969 o Harold Wilson, της κυβέρνησης των Εργατικών ίδρυσε το ‘Aνοιχτό Πανεπιστήμιο’. Ήταν το πρώτο που περιλάμβανε μόνο μαθήματα εξ αποστάσεως -μέσω ραδιοφώνου και τηλεόρασης.

✎ Το 1970 η συνήθεια πήγε στον Καναδά και το 1974 στην Ευρώπη, με το FernUniversität της Χάγης να γίνεται το πρώτο ‘ανοιχτό πανεπιστήμιο’ της ηπείρου. Υπάρχει ακόμα.

Κάθε τεχνολογική εξέλιξη πρόσθετε και μια ακόμα επιλογή ως προς τους τρόπους που είχε ένα κολέγιο ή πανεπιστήμιο να ικανοποιήσει τα ‘θέλω’ των φοιτητών του, χωρίς φυσική παρουσία. Οι τηλεπικοινωνίες έκαναν πιο γρήγορες τις διαδικασίες τη δεκαετία του ’80. Έκτοτε οι φοιτητές μπορούσαν να επικοινωνούν με τους καθηγητές -και τούμπαλιν- σε πραγματικό χρόνο.

✎ Το 1984 το Εθνικό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο (National Technological University) ίδρυσε το πρώτο πιστοποιημένο virtual πανεπιστήμιο, με την οικονομική στήριξη εταιριών όπως η IBM, η Motorola και η HP. Το trend έφτασε στο σημείο να επιτρέπουν μεγάλες εταιρίες στους εργαζομένους τους, να παρακολουθούν τα ‘virtual’ αυτά μαθήματα, στην τηλεόραση.

✎ Θα έχεις καταλάβει πως η μεγάλη επανάσταση έγινε το ’90, με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Το 1989 το University of Phoenix έγινε το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα που έδινε τη δυνατότητα για πτυχία και μεταπτυχιακά, μέσω web. Την ίδια χρονιά ο Tim Berners-Lee είχε προτείνει την ανάπτυξη ενός online συστήματος διαμοίρασης εγγράφων, το οποίο είχε περιγράψει ως ‘ιστό σημειώσεων με συνδέσεις’ (web of notes with links). Το ξέρεις ως World Wide Web.

✎ Το 1995 ο Jerrold Maddox, του Penn State University έγινε αυτός που δίδαξε το πρώτο μάθημα εξ ολοκλήρου μέσω web. Είχε τίτλο ‘Commentary on Art’.

✎ Το 1996 οι επιχειρηματίες Glen Jones και Bernard Luskin παρουσίασαν το Jones International University ως το πρώτο εγκεκριμένο πανεπιστήμιο που στηριζόταν πλήρως στο Internet.

✎ Το 1999 προέκυψε το eLearning ως όρος.

✎ Από τα τέλη του ’90 η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είχε γίνει κομμάτι πολλών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και αυτό που μπορούσε να χειριστεί την τεράστια ζήτηση (με συστήματα που ‘χειρίζονταν’ από 100.000 φοιτητές και πάνω). Ακολούθησαν οι δορυφορικές virtual αίθουσες διδασκαλίας, τα κινητά τηλέφωνα και το αγαπημένο τη σήμερον ημέρα videoconference. Τη σήμερον ημέρα, δύσκολα θα βρεις εύκολα εκπαιδευτικό ίδρυμα που δεν έχει online πρόγραμμα. Με όλα αυτά, γίνεται σαφές πως υπήρχαν διαθέσιμα τα πάντα, όταν ήλθε η ώρα να καταλήξουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι στο πώς θα διαχειριστούν τη νέα πραγματικότητα. Αλλά ‘αστόχησαν’.