Τζορτζ Γουάινμπεργκ: Ο άνθρωπος που μίλησε πρώτος περί ομοφοβίας

Ο Τζορτζ Γουάινμπεργκ ήταν αμερικανός ψυχολόγος, που στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 επινόησε τον όρο «homophobia» («ομοφοβία» ή «ομοφυλοφοβία») για να περιγράψει τη φοβία πολλών ανθρώπων απέναντι στους ομοφυλόφιλους.

Γεννήθηκε στις 17 Μαΐου 1929 στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, από πατέρα δικηγόρο και μητέρα γραμματέα. Αρχικά σπούδασε αγγλική φιλολογία κι έμεινε για πάντα «εραστής» των έργων του Σέξπιρ, χρησιμοποιώντας τα για τις ενοράσεις του στην ψυχολογία. Στη συνέχεια σπούδασε μαθηματικά και στατιστική στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, αλλά τελικά έκανε νέα στροφή και πήρε το διδακτορικό του στην κλινική ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

Άσκησε για χρόνια το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή κι έγραψε πολλά βιβλία ψυχολογίας για το ευρύ κοινό, μόνος του ή με τη σύζυγό του, ενώ υπήρξε σταθερά ένθερμος υποστηρικτής των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων.

Ο Γουάινμπεργκ είχε προσέξει ότι αρκετοί συνάδελφοί του δεν ένιωθαν καθόλου άνετα με ομοφυλόφιλους άνδρες και γυναίκες και αντιλήφθηκε ότι επρόκειτο για έναν ειδικό τύπο φόβου, που είχε τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας φοβίας. «Επινόησα τη λέξη ομοφοβία, εννοώντας ότι αφορούσε μία φοβία για τους ομοφυλόφιλους. Ένα φόβο που φαινόταν να σχετίζεται με το φόβο της μόλυνσης, ένα φόβο για την υποτίμηση της οικογένειας. Ήταν ένας θρησκευτικός φόβος και είχε οδηγήσει σε μεγάλη βαρβαρότητα, όπως πάντα ο φόβος οδηγεί», είχε κάποτε πει στους «New Tork Times».

Ο Τζορτζ Γουάινμπεργκ είχε συζητήσει τις ιδέες του αυτές με τους υπέρμαχους για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων Τζακ Νίκολς και Λιζ Κλαρκ, που χρησιμοποίησαν το νέο όρο «ομοφοβία» σ’ ένα άρθρο που έγραψαν στο περιοδικό «Screw» το Μάιο του 1969. Ήταν η πρώτη φορά που ο όρος αυτός εμφανίστηκε σε γραπτή μορφή. Λίγους μήνες μετά, το περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας «Time» χρησιμοποίησε τον όρο στο κύριο άρθρο του εξωφύλλου του με τίτλο «Ο ομοφυλόφιλος στην Αμερική». Ο ίδιος ο Γουάινμπεργκ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σε δικό του κείμενο τον όρο «ομοφοβία» αργότερα, το 1971, ενώ περιέγραψε εκτενώς το φαινόμενο της ομοφοβίας στο βιβλίο του «Κοινωνία και Υγιής Ομοφυλόφιλος» (1972).

Στην πορεία, πάντως, ο όρος «ομοφοβία» υπέστη κριτικές από ομοφυλόφιλους και ετεροφυλόφιλους, επιστήμονες και μη, με το σκεπτικό ότι ναι μεν είναι ένας χρήσιμος όρος ως εργαλείο πολιτικού ακτιβισμού και συνειδητοποίησης της κοινής γνώμης, αλλά δεν στέκει επιστημονικά, καθώς δεν μπορεί να συγκριθεί με τις παράλογες φοβίες των ανθρώπων π.χ. απέναντι στα φίδια ή στα ύψη. Βασικά, είπαν ορισμένοι, τα αισθήματα που μπορεί να γεννάει η ομοφυλοφιλία είναι κυρίως η αηδία και ο θυμός, παρά ο φόβος. Όμως, ο Γουάινμπεργκ ποτέ δεν πείσθηκε από αυτά τα αντεπιχειρήματα και πάντα υποστήριξε ότι η ομοφοβία είναι αυτό ακριβώς που λέει η λέξη: μια παράλογη φοβία. Επέμεινε μάλιστα ότι πρέπει ως όρος να συμπεριληφθεί στον επίσημο κατάλογο με τις ψυχικές διαταραχές – κάτι που δεν έχει συμβεί.

Ο Τζορτζ Γουάινμπεργκ πέθανε στις 20 Μαρτίου 2017, σε ηλικία 87 ετών, καταβεβλημένος από τον καρκίνο.