18 Οκτωβρίου 1937: Η φονικότερη πλημμύρα του 20ου αιώνα στην Κρήτη

Σε όλη τη Βόρεια Κρήτη στις 18 Οκτωβρίου του 1937 σημειώθηκαν εντονότατες καταιγίδες µε ακραίες, κατακλυσμιαίες βροχές και με πρωτοφανείς ζημίες. Το χειρότερο όμως ήταν ότι πνίγηκαν 16 άτομα στο Ηράκλειο Ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπινων απωλειών από τα καιρικό φαινόμενο στην Κρήτη κατά τον 20ό αιώνα.

Παρά τον σχετικά ήπιο καιρό που είχε προηγηθεί στο νησί μέχρι τα μέσα του μήνα δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ένα αβαθές βαρομετρικό χαμηλό προερχόμενο όμως από το “ζεστό” Λιβυκό θα προκαλούσε τόσο μεγάλη κακοκαιρία στην Κρήτη, αλλά και σε μεγάλος μέρος της Κεντρικής Ελλάδος (την επομένη ημέρα επηρεάστηκε και η Αθήνα) .

Το ανατολικό επιφανειακό αλλά και ανώτερο ρεύμα στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας , τροφοδοτεί τα συστήματα , τα αποσταθεροποιεί σημαντικά και για τον λόγο αυτό δημιουργούνται “εκρηκτικές” καταστάσεις.

Το βράδυ της 17ης προς 18η Οκτωβρίου και ενώ το βαρομετρικό χαμηλό ενισχύονταν και εκινείτο βορειότερα, σημειώθηκαν εντονότατες καταιγίδες µε ακραίες, κατακλυσμιαίες βροχές. Στα Χανιά (πόλη) η βροχή της νύκτας αυτής ανήλθε σε 212mm.

Προκλήθηκαν ζημίες σε 56 καταστήματα (κάποια από αυτά καταστράφηκαν ολοσχερώς) και σε 47 οικίες, πνίγηκαν ζώα ακόμα και μέσα στην πόλη και σημειώθηκαν ζημίες σε έργα υποδομής (δρόμους, δίκτυα), ενώ το νερό σε ορισμένες συνοικίες έφθανε μέχρι την μέση περίπου του ύψους των κατοίκων. Στις περιοχές έξω από την πόλη οι ζημίες ήταν πολύ μεγαλύτερες. Έπεσαν γέφυρες και σπίτια σε ορισμένα χωριά, παρασύρθηκαν ή κατέστησαν αδιάβατοι δρόμοι και πλημμύρισαν και όλοι οι ποταµοί της Βόρειας ακτής. Ανθρώπινα θύματα όμως στα Χανιά δεν σημειώθηκαν.

Σε αντίθεση όμως με τα Χανιά στο Ηράκλειο, οι καταρρακτώδεις βροχές και καταιγίδες ήταν προφανώς ακόμη εντονότερες, µε αποτέλεσμα να καταστραφούν τελείως περίπου 50 σπίτια και να υποστούν ζημίες περίπου 200, ιδίως στη συνοικία των Κάτω Πατελλών από όπου περνούσε τότε χείμαρρος. Αποκλείστηκε μάλιστα η συνοικία αυτή επειδή υπέστη καθίζηση η γέφυρα που και σήμερα υπάρχει. Λιγότερες ζημίες υπέστη η περιοχή του Γιόφυρου. Το χειρότερο όμως ήταν ότι πνίγηκαν 16 άτομα στην πόλη. Ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπινων απωλειών από καιρικό φαινόμενο στην Κρήτη κατά τον 20ό αιώνα.

Παρατηρήθηκε ότι από τις βροχές αποψιλώθηκε σε μεγάλη κλίμακα το έδαφος της Βόρειας Κρήτης. Μέχρι το τέλος του μήνα το νερό της θάλασσας μέχρι το ορατό βάθος του ορίζοντα και σε όλη την έκταση της Βόρειας ακτής ήταν κόκκινο. Στις 20 του ίδιου μήνα πεντάωρη νεροποντή στην περιοχή Ακρωτηρίου προκάλεσε ακόμη εντονότερες ζημίες στα χωριά της περιοχής, παρέσυρε δρόμους και δένδρα και ανέσκαψε τάφους χρονολογούμενους, κατά τον τοπικό τύπο, από τον 12 ο αιώνα. Η περίπτωση αυτή ταιριάζει και με τις πρόσφατες πλημμύρες του Φεβρουαρίου 2019 στο νησί , μόνο που τότε δεν επλήγησαν ορεινές περιοχές (η δεν έγιναν αναφορές) .

Η Εφημερίδα “Πατρίς” αναφέρει χαρακτηριστικά : ” … ενώ μέχρι της 7ης απογευματιάτικης της Κυριακής όλοι επανηγύριζαν την έλευσιν του χειμώνος, εκφράζοντες την χαράν των δια τα ευχάριστα αποτελέσματα που θα είχεν η άφθονος πρώιμος βροχή δια τας γεωργικάς καλλιεργείας, χθες εξύπνησεν η πόλις βυθισμένη εις το πένθος και την θλίψιν δια την επελθούσαν εκ των καταρρακτωδών βροχών συμφοράν.”

Αν παρατηρήσετε την ανάλυση του χάρτη επιφανείας παραπάνω , θα δείτε ότι και τότε υπήρχε ένας μεγάλος Αντικυκλώνας που κάλυπτε σχεδόν όλη την Ευρώπη και δεν επέτρεπε τα βόρεια συστήματα να κινηθούν νοτιότερα και να προκαλέσουν βροχές . Μια περίπτωση ανάλογη με αυτή που ζούμε σήμερα και παραπονιόμαστε για τον άνομβρο καιρό που επικρατεί στη χώρα μας. Ας μη βιαζόμαστε. Άλλωστε η λαϊκή σοφία λέει : “Ο μήνας χάνει τα νερά, ο χρόνος δεν τα χάνει” …