Meteoalarm: Τι είναι το σύστημα προειδοποιήσεων για τα ακραία καιρικά φαινόμενα και γιατί μας ενδιαφέρει

Το πέρασμα της κακοκαιρίας EVA έφερε εκ νέου στη συζήτηση τον τρόπο με τον οποίο προβλέπονται τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα και κατ’ επέκταση, εκδίδονται τα έκτακτα δελτία επιδείνωσης του καιρού.

Ο διευθυντής της ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, εξηγεί στο NEWS 24/7 τι είναι το σύστημα Meteoalarm και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί, ακόμη και για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων.

Το Meteoalarm αποτελεί μέρος του Ευρωπαικού Συστήματος Προειδοποιήσεων Καιρού το οποίο παρέχει τις πληροφορίες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων που αναμένονται να συμβούν σε κάποια περιοχή της Ευρώπης Προειδοποιεί για πιθανή εμφάνιση έντονων καιρικών φαινομένων, όπως έντονη βροχόπτωση με κίνδυνο πλημμυρών, έντονες καταιγίδες, θυελλώδεις άνεμοι, καύσωνες, ομίχλες, χιόνι ή ακραίο ψύχος με χιονοθύελλα. Επίσης, προειδοποιεί για κινδύνους που προκαλούνται από έντονα καιρικά φαινόμενα όπως χιονοστιβάδες, πυρκαγιές δασών και έντονα παλιρροιακά παράκτια φαινόμενα

Με μια πρώτη ματιά φαίνεται σε ποιες περιοχές της Ευρώπης αναμένονται καιρικά φαινόμενα που μπορεί να είναι επικίνδυνα. Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται στους χάρτες του ιστοχώρου υποδεικνύουν το βαθμό επικινδυνότητας του φαινομένου και τις πιθανές επιδράσεις του. Στον Ευρωπαϊκό χάρτη κάθε χώρα που συμμετέχει χρωματίζεται σύμφωνα με το χρώμα που προσδίδεται στο πιο επικίνδυνο επίπεδο της υπάρχουσας προειδοποίησης. Μέσω υπερσυνδέσεων ο χρήστης πληροφορείται για εθνικές και περιοχικές προειδοποιήσεις.

Μέσω υπερσύνδεσης με μία περιοχή μιας χώρας εμφανίζονται πιο λεπτομερείς πληροφορίες γι’ αυτά τα επικίνδυνα φαινόμενα, όπως η αναμενόμενη χρονική περίοδος για την παρουσία οποιουδήποτε φαινομένου, και επιπλέον πληροφορίες όπως η έντασή του (π.χ. αναμενόμενα ποσά χιονόπτωσης). Σε αυτό το επίπεδο οι εικόνες θα είναι ταυτόσημες με το φαινόμενο και τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με αυτό.

Πόσο σχετίζονται τα επίπεδα προειδοποιήσεων του Meteoalarm με τα μηνύματα του 112

Τα επίπεδα προειδοποιήσεων του Meteoalarm αποτελούν μια από τις παραμέτρους που λαμβάνουμε υπόψιν μας για την λήψη απόφασης έκδοσης προειδοποίησης μέσω του 112 .

α) Αναφερόμενος στο μετεωρολογικό μέρος που άλλωστε αποτελεί αντικείμενο της δικής μου αρμοδιότητας υπενθυμίζω ότι για κάθε καιρικό φαινόμενο η ΕΜΥ έχει θέσει κάποια όρια με τα οποία χαρακτηρίζει χρωματικά τον δείκτη επικινδυνότητας. Ειδικότερα για την βροχή έχουν τεθεί κάποια όρια 12ωρου ή 24ωρου συνολικού ποσού υετού ανάλογα με την περιοχή που θα εμφανιστούν .

Αν για παράδειγμα σε ένα 12ωρο προβλέπονται 35 mm βροχής για την Άνδρο , τότε θα πρέπει να βάλω πορτοκαλί συναγερμό (πάω στις Κυκλάδες), ενω αν το ίδιο ποσό βροχής προβλέπεται για την Κέρκυρα (πάω Δυτική Ελλάδα) , εκεί αρκεί να βγάλω κίτρινο συναγερμό . Αυτά σε ότι αφορά το μετεωρολογικό μέρος και τα προβλεπόμενα ΄ύψους βροχής εξάγονται από τα μοντέλα πρόγνωσης

β) Για την ολοκληρωμένη εικόνα έκδοσης του μηνύματος 112 λαμβάνεται υπόψιν η παραπάνω παράμετρος αλλά δεν αρκεί . Κανονικά θα πρέπει να έχουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα NowCasting το οποίο η χώρα μας δεν διαθέτει. Η πρόληψη μέσω των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης θεωρείται παγκοσμίως ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια του τομέα της διαχείρισης καταστροφών. Σε αντίθεση με άλλες καταστροφές, όπως είναι οι σεισμοί, στην περίπτωση των πλημμυρών η πρόγνωση τους είναι εφικτή με τα σύγχρονα εργαλεία της επιστήμης δίνοντάς μας ένα πολύ μεγάλο προτέρημα.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να μπορούμε να προβλέψουμε έγκαιρα μια ξαφνική πλημμύρα και να ενεργοποιήσουμε άμεσα το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης, που θα επιτρέπει τη γρήγορη και αποτελεσματική αντίδραση της Πολιτικής Προστασίας και τελικά τη διάσωση ανθρώπινων ζωών και τον περιορισμό υλικών ζημιών .

Πώς ακριβώς λειτουργεί το εν λόγω σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης

Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για μια πετυχημένη πρόγνωση είναι να «εντοπίσουμε» την «επικίνδυνη βροχόπτωση», η οποία σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής σε μια περιοχή ενδέχεται να προκαλέσει μια ξαφνική πλημμύρα. Συνήθως, αυτό μπορούμε να το κάνουμε αρκετές ημέρες πριν από τη βροχόπτωση με τη χρήση μετεωρολογικών μαθηματικών μοντέλων πρόγνωσης καιρού, και αργότερα με τα ραντάρ καιρού (τα οποία εκτιμούν την ένταση της βροχόπτωσης σε μεγάλες εκτάσεις με υψηλή χρονική και χωρική ακρίβεια, αρκεί να είναι κατάλληλα χωροθετημένα και με την απαιτούμενη πυκνότητα στο έδαφος) και τους δορυφόρους.

Όταν γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά της βροχόπτωσης, από τα μετεωρολογικά μοντέλα , τα ραντάρ και τους δορυφόρους, μπορούμε να προσδιορίσουμε με υδρολογικά μοντέλα (βροχής – απορροής) το ύψος της απορροής του νερού στη λεκάνη απορροής και την παροχή που καταλήγει στο ρέμα. Στη συνέχεια, με υδραυλικά μοντέλα μπορούμε να υπολογίζουμε τα βάθη και τις ταχύτητες ροής στο ρέμα, και προσδιορίζουμε τις περιοχές που πλημμυρίζουν με τους αντίστοιχους χρόνους άφιξης και τέλους της πλημμύρας σε αυτές.

Γνωρίζοντας τα τελευταία αυτά στοιχεία, μπορούμε να καταστρώσουμε τα Σχέδια Δράσεων Έκτακτης Ανάγκης και να προβούμε στις απαιτούμενες ενέργειες αντιμετώπισης της πλημμύρας σε επίπεδο Πολιτικής Προστασίας. Επιπλέον, με τα παραπάνω μοντέλα μπορούμε να εκτιμήσουμε την επίδραση καθενός μέτρου, έργου ή επέμβασης χωριστά, όπως π.χ. την καθαίρεση ενός κτίσματος στην κοίτη ρέματος, τη διεύρυνση της κοίτης κ.ά.

Όταν πλέον έχει ξεκινήσει η βροχόπτωση, μπορούμε να τη μετρήσουμε στους βροχογράφους που τοποθετούνται σε κατάλληλες θέσεις της λεκάνης απορροής και να συγκεκριμενοποιήσουμε τις παραπάνω εκτιμήσεις. Στη συνέχεια, μετρώντας τη στάθμη του νερού σε διάφορες θέσεις του ορεινού ρέματος, μπορούμε να σιγουρευτούμε ότι πρόκειται για ξαφνική πλημμύρα στοιχείο που θα μας επιβεβαιώσει το Μετεωρολογικό Ραντάρ που είναι απαραίτητο να υπάρχει . Τότε, όμως, ο διαθέσιμος χρόνος να αντιδράσουμε ενδεχομένως να είναι εξαιρετικά μικρός .

Πολύ σημαντικό είναι ότι στη χώρα μας δεν διαθέτουμε ούτε ραντάρ, αλλά ούτε και σταθμούς υδρολογικού σκοπού και αντικειμένου. Γιαυτό περιοριζόμαστε μόνο στην χρήση των μοντέλων υετού , χωρίς άμεσες συγκρίσεις. Λειτουργούμε όπως γίνεται διεθνώς

Γιατί είναι τόσο σημαντική η παράμετρος των ραντάρ

Ακόμη και αν τα μοντέλα πρόγνωσης δεν πάνε καλά στις προβλέψεις τους , η υπάρξη Μετεωρολογικού (Dopler) Radar και η κάλυψη της Αττικής, αλλά και γενικότερα όλου του Ελληνικού Χώρου σε 24 ωρη λειτουργία, έστω και την “τελευταία στιγμή” θα μπορεί να δώσει τα κατάλληλα σήματα προειδοποίησης για τον κόσμο αλλά και για τους αρμ,όδιους φορείς της πολιτείας . Επίσης το πεδίο των ηλεκτρικών εκκενώσεων συνδιαζόμενο με μια εφαρμογή για κινητά θα μπορούσε κατάλληλα να δίνει σχετικές προειδοποιήσεις στον κάθε πολίτη μαζί με την εικόνα του ραντάρ .

Την επιτακτική ανάγκη της επισκευής και λειτουργίας όλων των ραντάρ έχει ήδη βάλει σε προτεραιότητα το τελευταίο χρονικό διάστημα το ΥΠΕΘΑ, ενώ πριν λίγο καιρό για την (επανα) λειτουργία του Ραντάρ της Αίγινας είχε αναφερθεί και ο κ. Ν. Καντερές , πρώην Διευθυντής του ΕΜΚ και τέως βουλευτής. Σημειώνω επίσης οτι αν μας ζητηθεί να επιβεβαιώσουμε την επικίνδυνη βροχόπτωση με μετρήσεις στην οποιαδήποτε περιοχή θα απαντήσουμε αρνητικά και αυτό διότι δεν υπάρχουν βροχογράφοι στη λεκάνη απορροής ή μετρητές στάθμης νερού στα ρέματα.

Γιαυτό τον λόγο στην προτελευταία παράγραφο της καιρικής ανάλυσης για την κακοκαιρία EVA είχαμε επισημάνει ότι : “Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στις υπόλοιπες περιοχές , οι οποίες αν και δεν θα δεχτούν τόσο μεγάλα ύψη βροχής , τα φαινόμενα θα έχουν μεγάλες ραγδαιότητες κυρίως μέχρι τις απογευματινές ώρες της Κυριακής”

Χαρακτηριστική ήταν η η περίπτωση του Πειραιά, όπου εκεί αν και το ύψος της βροχής δεν ήταν ακραίο, εν τούτοις αρκούσαν μόνο 15 λεπτά καταιγίδας για να δημιουργηθούν προβλήματα λόγω της μεγάλης ραγδαιότητας.

Τα εργαλεία πρόγνωσης για τα επίπεδα βροχόπτωσης

Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε επισκεπτόμενοι την ιστοσελίδα της ΕΜΥ χρησιμοποιούμε τον δείκτη EFI ( Extreme Forecast Index) , ένα εργαλείο χρήσιμο για την λήψη αποφάσεων. Ο δείκτης αυτός μας δίνει σήματα εγρήγορσης καθώς με τιμές πάνω από 0,8 (ανεξάρτητα από το πρόσημο) συνήθως υποδηλώνει ότι είναι πιθανόν να έχουμε ακραίο καιρό.

Σχετικά με την πρόσφατη κακοκαιρία EVA απο τα μεσάνυχτα της Παρασκευής που γράφτηκε το άρθρο ο δείκτης αυτός μας έδινε σήμα για κόκκινο συναγερμό την Κυριακή στην Αττική, τη Νοτιοδυτική Κρήτη και μεγάλο μέρος της Κεντρικής Μακεδονίας. Δεν μπορούσαν τα σήματα αυτά να αγνοηθούν και ελήφθησαν υπόψη για την έκδοση των σχετικών προειδοποιήσεων απο πλευρά Πολιτικής Προστασίας.

Ήδη από την αρχική ανάλυση της καιρικής κατάστασης στις 3 Νοεμβρίου είχαμε επισημάνει για το ποιές περιοχές θα επηρεαστούν όπου μέσα σε αυτές περιλαμβάνονταν και η Αττική.

Σημειώναμε χαρακτηριστικά: “ Η Αττική θα επηρεαστεί κατά διαστήματα από τις βραδινές ώρες του Σαββάτου (05-11-2022) έως το μεσημέρι της Κυριακής (06-11-2022) με τα μεγαλύτερα ύψη βροχής στα δυτικά και νότια όπως συμβαίνει συνήθως με αυτού του τύπου τις κακοκαιρίες”

Τα στοιχεία τα οποία μας έδειχναν στα νότια της Αττικής περί τα 40 βροχής επιβεβαιώθηκαν και από τις πραγματικές μετρήσεις καθώς στους μετεωρολογικούς σταθμούς είχαμε 40 με 50 mm βροχής και τοπικά στην Ελευσίνα 60. Ο καθένας θα είχε παρατηρήσει ότι στα βόρεια η προβλεπόμενη αλλά και η πραγματική βροχή ήταν μικρότερη. Ποιός όμως θα έπαιρνε το ρίσκο να εκδώσει προειδοποίηση μόνο για τα νότια από μτην στιγμή που δεν υπάρχουν άλλα εργαλεία nowcasting.

Πώς γίνεται η πρόγνωση των πλημμυρών στην υπόλοιπη Ευρώπη

Προηγουμένως αναφερθήκαμε οτι σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσειτο European Flood Awareness System – EFAS) το οποίο παρέχει συμπληρωματικές πληροφορίες έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών στους εταίρους της έως και 10 ημέρες πριν. Η κάθε χώρα όμως έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και έχουν αναπτυχθεί διάφορα μοντέλα προειδοποίησης.

Στη Μεγάλη Βρεττανία υπάρχει η υπηρεσία Floodline της Μεγάλης Βρεττανίας η οποία είναι είναι μια πλατφόρμα που προσφέρει real-time πληροφορίες για πλημμύρες αλλά και συμβουλές προς τους πολίτες για το πως να προετοιμαστούν αλλά και πως να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις μια πλημμύρας. Αυτές οι υπηρεσίες προσφέρονται σε 24ωρη βάση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Λειτουργεί σε ολόκληρη τη Μεγάλη Βρετανία από την Υπηρεσία Περιβάλλοντος στην Αγγλία (Environment Agency – EA), από τον φορέα Φυσικών Πόρων στην Ουαλία (Natural Resources) και τη SEPA στη Σκωτία.

Η συγκεκριμένη υπηρεσία εξυπηρετεί τους χρήστες με μηνύματα SMS ή/και με αυτοματοποιημένα ηχητικά μηνύματα. Να σημειωθεί ότι οι χρήστες μπορούν να εισάγουν τον ταχυδρομικό κώδικα του σπιτιού τους και να λάβουν αντίστοιχη πρόβλεψη. Το τηλεφωνικό κέντρο και η ιστοσελίδα της υπηρεσίας Floodline είναι διαθέσιμη σε όλους.

Οι πολίτες έχουν την επιλογή να κάνουν εγγραφή στην υπηρεσία και με αυτόν τον τρόπο μπορούν να λαμβάνουν απευθείας SMS μηνύματα στο κινητό τους με πληροφορίες για επερχόμενη πλημμύρα, ενημερώνοντας τους εάν έχει εκδοθεί κάποια προειδοποίηση για την περιοχή τους. Επίσης παρέχονται σύνδεσμοι άλλων ιστοτόπων, όπου οι πολίτες μπορούν να ενημερωθούν περαιτέρω για την κατάσταση.

Το πλεονέκτημα αυτής της υπηρεσίας είναι ότι οι πολίτες έχουν πλέον χρόνο να προετοιμαστούν και ενδεχομένως να μειώσουν τις επιπτώσεις προστατεύοντας έτσι τη ζωή και την περιουσία τους. Η υπηρεσία Floodline ξεκίνησε τη δεκαετία του 80 στη Αγγλία και την Ουαλία, ενώ από το 2011 λειτουργεί και στη Σκωτία. Αυτές οι ειδικές προειδοποιήσεις βασίζονται σε εξειδικευμένες τοπικές πληροφορίες που έχουν σχέση με τη στάθμη των ποταμών, την βροχόπτωση, και την κατάσταση του εδάφους.

Η κάθε προειδοποίηση προέρχεται από υψηλής ανάλυσης προγνωστικά μοντέλα και μέσα από διαδικασίες που εξασφαλίζουν εμπιστοσύνη, γρήγορη μετάδοση του μηνύματος αλλά και προσφορά βοηθητικών πληροφοριών σε σχέση με τα θέματα της πλημμύρας. Ένα από τα σημαντικά στοιχεία της υπηρεσίας Floodline είναι η προβολή των τοπικών μηνυμάτων επαγρύπνησης για πλημμύρα. Αυτά τα μηνύματα εκδίδονται για ευρύτερες περιοχές , πράγμα το οποίο βοηθάει τους πολίτες αλλά και τους επιχειρηματίες να ωφεληθούν από τα προϊόντα αυτής της υπηρεσίας. Λίγες ώρες πριν την έναρξη της πλημμύρας, συνήθως 3-6 ώρες, εκδίδεται η προειδοποίηση για πλημμύρα (Flood Warning) καθώς και οι περιοχές για τις οποίες εκδίδεται.

Τα μέτρα βελτίωσης που υπάρχουν για την υποστήριξη του έργου των μετεωρολόγων

Ένα σημαντικό εργαλείο είνaι η το EFAS. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα όργανο πρόγνωσης και παρακολούθησης πλημμυρικών επεισοδίων (European Flood Awareness System – EFAS). Παρέχει συμπληρωματικές πληροφορίες έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών στους εταίρους της έως και 10 ημέρες πριν.

Oι εταίροι είναι οι εθνικές μετεωρολογικές υπηρεσίες και το European Response and Coordination Centre (ERCC). Το EFAS παρέχει πανευρωπαϊκούς χάρτες επισκόπησης των πιθανών πλημμυρών έως και 10 ημέρες εκ των προτέρων, καθώς και λεπτομερείς προβλέψεις σε σταθμούς εκεί όπου οι εθνικές υπηρεσίες παρέχουν δεδομένα πραγματικού χρόνου.

Περισσότερες από 70 υπηρεσίες υδρολογικής και πολιτικής προστασίας στην Ευρώπη αποτελούν μέρος του δικτύου EFAS. Οι πληροφορίες της EFAS μπορούν επίσης να συμβάλουν στην έγκαιρη ενεργοποίηση του τρόπου λειτουργίας της υπηρεσίας διαχείρισης έκτακτης ανάγκης, μέσω χαρτογράφησης για τη βελτίωση της παρακολούθησης της έκτασης των πλημμυρών. Επιπλέον η κάθε χώρα έχει το δικαίωμα της δημιουργίας του δικού της συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και πρόγνωσης, το οποίο μπορεί να παρέχει περισσότερες πληροφορίες στα “μέτρα” απαιτήσεων της κάθε χώρας.

Μια προτεραιότητα της πολιτείας είναι να κινηθούμε και σε αυτόν τον τομέα δημιουργώντας μια Εθνική Μετεωρολογική και Υδρολογική Υπηρεσία σύγχρονη και προσαρμοσμένη στις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις