AirBnb: Σε ποια πόλη της Ελλάδας το 95% των ενοικιαζόμενων πάει για βραχυχρόνια μίσθωση

Μια επαρχιακή πόλη, τα Χανιά, είναι η περιοχή της Ελλάδας που το AirBnb, και γενικότερα οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, έχουν αφήσει ελάχιστες επιλογές για όσους ψάχνουν να νοικιάσουν σπίτι. Και μίας και αναφέραμε το Κουκάκι βρίσκεται στην 7η θέση σε ότι αφορά την σχέση διάθεσης βραχυχρόνιας / μακροχρόνιας μίσθωσης.

Πάμε όμως να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Χθες το Ξενοδοχοχειακό Επιμελητήριο της Ελλάδας παρουσίασε τα συμπεράσματα και τα ευρήματα της μελέτης για τον κοινωνικό αντίκτυπο της οικονομίας του διαμοιρασμόυ την οποία πραγματοποίησε για λογαριασμό του η Grand Thornton.

Σύμφωνα με τη μελέτη τα μεγέθη της οικονομίας διαμοιρασμού καταγράφουν ετήσια ποσοστιαία αύξηση κατά 25%, με έσοδα άνω των 1,9 δις. ευρώ, ποσό που προσεγγίζει το 10% της ετήσιας τουριστικής δαπάνης. Η στροφή αρκετών ιδιοκτητών προς την βραχυχρόνια μίσθωση – ενοικιάσεις τύπου AirBnb – έχει οδηγήσει στην “εξαφάνιση” των σπιτιών που απευθύνονται προς μακροχρόνια ενοικίαση.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν τα στοιχεία που δείχνουν χαρακτηριστικές περιοχές τόσο στην Αθήνα όσο και στην υπόλοιπη (τουριστική) Ελλάδα όπου τα “ενοικιάζεται” είναι είδος προς εξαφάνιση. Από την επεξεργασία των στοιχείων της Grand Thornton προκύπτει ότι τα Χανιά είναι η πόλη της Ελλάδας όπου η “ζυγαριά” γέρνει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Ελλάδας υπέρ της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Συγκεκριμένα, μόνο το 5% των προς μίσθωση κατοικιών απευθύνεται στην αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης καθώς το άλλο 95% είναι για βραχυχρόνια. Σε απόλυτα νούμερα 4.337 ακίνητα κατευθύνονται σε βραχυχρόνια μίσθωση και μόλις 212 στην μακροχρόνια. Κοινώς αυτά τα 212 σπίτια είναι οι επιλογές που έχουν φοιτητές, δημόσιοι λειτουργοί ή όσοι θέλουν να αλλάξουν σπίτι ή να μετακομίσουν στα Χανιά.

Το γιατί, όπως φαίνεται και από τον πίνακα, βρίσκεται στην πολύ μεγαλύτερη απόδοση που προσφέρει η βραχυχρόνια μίσθωση (σ.σ. στην περίπτωση των Χανίων 20,05 ευρώ ανά τετραγωνικό) σε σχέση με την μακροχρόνια (5,04 ευρώ ανά τετραγωνικό). Στην περίπτωση σαν και αυτή όπου έχεις να κάνεις με μία τουριστική περιοχή, που δουλεύει μία μόνο εποχή – την καλοκαιρινή – μπορεί να πει κάποιος ότι είναι “μία η άλλη”. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την Αθήνα όπου η τουριστική περίοδος έχει επεκταθεί πλέον σχεδόν στο σύνολο του χρόνου.

Περιοχές στην πρωτεύουσα που θεωρούνται υποβαθμισμένες όπως η πλατεία Βάθης και ο Κεραμικός έχουν αποδειχθεί χρυσωρυχεία για αυτούς που επέλεξαν να “επενδύσουν” τα ακίνητα τους στην βραχυχρόνια μίσθωση καθώς παίρνουν πέντε φορές τα λεφτά τους σε σχέση με το ενοίκιο (σ.σ. υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ενοικιασμένα όλο τον χρόνο). Η περιοχή όπου υπάρχουν μόνο 9 σπίτια για μακροχρόνια ενοικίαση, έναντι 105 για βραχυχρόνια, είναι αυτή του Ζαππείου.

Τα συμπεράσματα της έρευνας

Η έρευνα της Grant Thornton ακτινογραφώντας τις κοινωνικές επιπτώσεις των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο, διαπιστώνει :

• Tην ύπαρξη του φαινόμενου «εκτοπισμού» ακινήτων από τις μακροχρόνιες στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Παρατηρείται ότι το πλήθος των ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης αναπτύσσεται με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν των ακινήτων μακροχρόνιας μίσθωσης. Κατά αυτόν τον τρόπο προκαλείται ανισορροπία στην ανάπτυξη του τουριστικού και του υπόλοιπου οικιστικού περιβάλλοντος με αύξηση των τιμών ενοικίασης και επιβάρυνση των οικονομικά ασθενέστερων.
• Η οικονομία διαμοιρασμού διευρύνει το φαινόμενο «εκτοπισμού» και αύξησης τιμών (crowding out and price effect), ενώ ειδικότερα στις κοινωνικές επιπτώσεις σε επίπεδο αγοράς ακινήτων συμπεραίνει ότι :α) στην Αθήνα, 1 ακίνητο στην οικονομία διαμοιρασμού στερεί 2 ακίνητα από τις μακροχρόνιες μισθώσεις, ενώ προκαλείται αύξηση 9,3% στις τιμές των ενοικίων β) σε επίπεδο χώρας, προκαλείται μείωση διαθέσιμων ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση, ενώ την ίδια ώρα διαμορφώνεται ποσοστιαία αύξηση 8,3% στα ενοίκια, με συνακόλουθη επιβάρυνση των οικονομικά αδύναμων ομάδων.

• Τη μείωση των δημοσίων εσόδων (η καθαρή απώλεια δημοσίων εσόδων από την τριετία 2016-2018 εκτιμάται στα 300 εκατ. ευρώ περίπου) και συνακόλουθα τον περιορισμό πόρων κοινωνικής πολιτικής, την απώλεια θέσεων εργασίας (36.560 την τελευταία τριετία), αλλοίωση του εργασιακού μοντέλου με αβέβαιες συνθήκες και δημιουργία της αθέατης εργασίας. (“invisible work”).
• Ακόμη επαυξάνεται το φαινόμενο «υποτροπής» στο περιβάλλον (21% μεγαλύτερη επιβάρυνση στη διαχείριση απορριμμάτων), και προκαλείται κοινωνική αντιμαχία.
• Αρνητικές επιδράσεις σε επίπεδο κοινωνικής συνοχής με αλλοίωση αστικού περιβάλλοντος, με στρεβλή ανάπτυξη. Τα εμπορικά καταστήματα και οι υπηρεσίες εστίασης αναπροσαρμόζονται και στρέφονται σχεδόν αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση των αναγκών των επισκεπτών. Αποτέλεσμα αυτού είναι η περαιτέρω αλλοίωση της φυσιογνωμίας των περιοχών και η μετατροπή τους σε τουριστικά «γκέτο». Τέλος διαπιστώνεται αύξηση δικαστικών διαμαχών, με συνδυαστική πρόκληση ζητημάτων δημόσιας ασφάλειας, Ως εκ τούτου ελλοχεύει άμεσα ο κίνδυνος γενικότερης υποβάθμισης του τουριστικού προϊόντος της χώρας.

Διεθνής Πρακτική

Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις που καταγράφονται στη διεθνή πρακτική και αναφέρονται στη μελέτη είναι : 1. η δημιουργία προδιαγραφών λειτουργίας των ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, 2. να καθοριστεί άμεσα όριο στις διανυκτερεύσεις και 3. να προβλεφθούν σαφείς υποχρεώσεις που οφείλουν να ακολουθούν οι ιδιοκτήτες των ακινήτων.

Αναλυτικά διεθνώς καταγράφεται: 1. Η εγγραφή του ακινήτου σε σχετικό μητρώο και τήρηση τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών, 2. Ο προσδιορισμός ορίου στις ημέρες μίσθωσης και καθορισμός μέγιστου αριθμού ακινήτων ανά ιδιοκτήτη προς διάθεση, 3. Η εξασφάλιση της προστασίας των κατοίκων με πρόβλεψη κανόνων / οδηγιών κοινωνικής συμπεριφοράς. 4. Η Φορολόγηση με πρόβλεψη ισοδύναμης φορολογικής επιβάρυνσης, 5. Η θέσπιση σχετικού νομοθετικού πλαισίου με σαφείς κανόνες λειτουργίας, 6. Η ύπαρξη μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής των κανονιστικών ρυθμίσεων που τίθενται, 7. η συνεργασία ρυθμιστικών αρχών με διαμεσολαβητές υπηρεσιών οικονομίας διαμοιρασμού με σύναψη πρωτοκόλλων συνεργασίας για την τεχνική σύνδεση των συστημάτων και την ανταλλαγή δεδομένων.

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της μελέτης της GrantThornton, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, τόνισε :

«Το ΞΕΕ τοποθετείται πάντα με τεκμηριωμένες θέσεις, συμμετέχοντας υπεύθυνα στο δημόσιο διάλογο. Με τη σφραγίδα της αξιοπιστίας της GrantThornton, με την οποία συνεχίζουμε την αποδοτική συνεργασία μας, παρουσιάζουμε σήμερα τα ευρήματα της μελέτης που τεκμηριώνουν πέραν πάσης αμφισβήτησης το αρνητικό κοινωνικό αποτύπωμα των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Έχοντας επισημάνει ήδη από το 2012 τις αρνητικές συνέπειες του φαινομένου όταν εξελίσσεται ανεξέλεγκτα, σήμερα καταδεικνύουμε τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούνται. Δεν είναι τι χάνουν οι ξενοδόχοι, είναι τι χάνει η κοινωνία, όσο η συγκεκριμένη δραστηριότητα παραμένει επί της ουσίας χωρίς ρύθμιση και έλεγχο εφαρμογής των ρυθμίσεων. Η φορολόγηση δεν επιλύει κοινωνικά προβλήματα. Γι’ αυτό και θεωρούμε υποχρέωσή μας να ξεκινήσουμε άμεσα έναν ευρύ κοινωνικό διάλογο με φορείς και συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών στη βάση των συμπερασμάτων της μελέτης και πολύ σύντομα να καταθέσουμε συγκεκριμένες εφαρμόσιμες προτάσεις, με γνώμονα την κοινωνία και τις ανάγκες της».