Ας μιλήσουμε για τους εμπρησμούς: Τι λέει ο νόμος και πότε (δεν) εφαρμόζεται

Δεδομένων όσων ζούμε ως χώρα, έχει γίνει ξεκάθαρο πως πολλά πρέπει να αλλάξουν -και άμεσα- προκειμένου να μη βρεθούμε ξανά αντιμέτωποι με τον όλεθρο των φωτιών της τελευταίας εβδομάδας. Μεταξύ των προτεραιοτήτων είναι και η ανάγκη να αλλάξουν οι νόμοι που αφορούν τους εμπρησμούς, ένα θέμα που εδώ και δεκαετίες πλήττει την Ελλάδα. Όπως επισήμαναν οι έχοντες γνώση επί των πυρκαγιών, άπαξ και χρειαστεί να επιχειρήσουν οι δυνάμεις, είναι ήδη αργά. Άρα σκοπός είναι να ασχοληθούμε και με την πρόβλεψη.

Σε αυτό το πνεύμα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Κωνσταντίνος Τσιάρας ενημέρωσε ότι ο νόμος θα αλλάξει και πλέον ο εμπρησμός θα αναχθεί σε κακούργημα με ποινή κάθειρξης.

Τι ισχύει σήμερα; “Ο εμπρησμός είναι κακούργημα, από τις τροποποιήσεις του ποινικού κώδικα, από το 2019 (4623 και 4619). ” λέει στο NEWS 24/7 Δημήτριος Αθ. Σκύφτας, Δικηγόρος Αθηνών (παρ’ Εφέταις).

Παρένθεση: ο κύριος Σκύφτας εργάζεται στη δικηγορική εταιρεία ‘Αντώνης Γρ. Φούσας και συνεργάτες‘ που διαχειρίζεται τις υποθέσεις των πυρόπληκτων στο Μάτι, μεταξύ άλλων σχετικών υποθέσεων (χειρίζονται υποθέσεις και της Μάνδρας), εκπροσωπώντας πολλές οικογένειες θυμάτων.

Τα όσα είχε να πει ο δικηγόρος θα τα δείτε στην πορεία. Θα αρχίσουμε ωστόσο, κάπως ανορθόδοξα. Δηλαδή, με τις κύριες ποινές για εμπρησμό. Μετά θα περάσουμε στον ορισμό αυτής της λέξης, ποιος θεωρείται εμπρηστής και ποιες είναι οι ποινές.

Να πούμε εδώ πως τη Δευτέρα 9/8 ο Εισαγγελέας Αρείου Πάγου, Βασίλειος Η. Πλιώτας διέταξε εισαγγελική έρευνα, αναφορικά με τις εκτεταμένες πυρκαγιές.

Disclaimer: ο άνθρωπος που ξεκίνησε αυτό που εξελίχθηκε στη φονική φωτιά στο Μάτι, μετά την απολογία του, του επεβλήθησαν από τον. Κ. Ανακριτή οι περιοριστικοί όροι της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα -και οι τρεις υποχρεωτικές παρουσίες, κάθε μήνα στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του.

Για το Μάτι κανείς δεν έχει καταδικαστεί, έχει ολοκληρωθεί η κύρια ανάκριση και περιμένουμε την έκδοση βουλεύματος από το συμβούλιο πλημμελειοδικών, μετά από σχετική πρόταση του κυρίου Εισαγγελέα, το οποίο είτε θα παραπέμπει τους κατηγορούμενους στο ακροατήριο για να δικαστούν είτε θα τους απαλλάξει από κάθε κατηγορία, χωρίς να δικαστούν.Το πιθανότερο είναι ότι όσοι οδηγηθούν στο ακροατήριο θα κατηγορούνται για τα πλημμελήματα του εμπρησμού από αμέλεια και της ανθρωποκτονίας (102 θύματα) από αμέλεια. Αλλά αυτό είναι κάτι που η Δικαιοσύνη τελικώς, θα ορίσει με την έκδοση του σχετικού βουλεύματος. 

Οι ποινές για τον εμπρησμό που προβλέπει ο ισχύων Ποινικός Κώδικας -και τι σημαίνει στην πράξη φυλάκιση και κάθειρξη

✎ Άρθρο 50: Είδη ποινών

Κύριες ποινές είναι: α) οι στερητικές της ελευθερίας, β) η χρηματική ποινή και γ) η προσφορά κοινωφελούς εργασίας.

✎ Άρθρο 51: Ποινές στερητικές της ελευθερίας

1. Ποινές στερητικές της ελευθερίας είναι η κάθειρξη, η φυλάκιση και ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων. 2. Για τις πρόσκαιρες στερητικές της ελευθερίας ποινές, η ημέρα υπολογίζεται σε είκοσι τέσσερις ώρες, η εβδομάδα σε επτά ημέρες, ο μήνας και το έτος σύμφωνα με το ημερολόγιο που ισχύει. 3. Ο χρόνος της ποινής επιμετράται πάντοτε σε πλήρεις ημέρες, εβδομάδες, μήνες και έτη.

✎ Άρθρο 52: Κάθειρξη

1. Η κάθειρξη είναι πρόσκαιρη και κατ’ εξαίρεση, εφόσον ο νόμος το ορίζει ρητά, ισόβια, 2. Η διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης δεν υπερβαίνει τα δεκαπέντε έτη ούτε είναι κατώτερη των πέντε ετών.

✎ Άρθρο 53: Φυλάκιση

Η διάρκεια της φυλάκισης δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη ούτε είναι κατώτερη των δέκα ημερών.

Ποιος είναι -βάσει νόμου- εμπρηστής

Όποιος προξενεί πυρκαγιά -όχι στην αυλή καίγοντας χόρτα και την έχει υπό τον έλεγχό του , αλλά όταν η φωτιά ξεφύγει εκτός ελέγχου και κινδυνεύει ξένη ή δημόσια περιουσία. “Στον νόμο δεν ορίζεται ξεκάθαρα η έννοια της πυρκαγιάς, δηλαδή ο ορισμός του φαινομένου. Ούτε της πλημμύρας”. Βάσει θεωρίας και νομολογίας (πχ αποφάσεις Αρείου Πάγου) υπάρχει “όταν 1) έχει λάβει κάποια σημαντική έκταση, 2) εμφανίζει τάση εξάπλωσης και 3) δεν μπορεί να κατασβεστεί ευκόλως”.

Τι είναι εμπρησμός

Στο άρθρο 264 του ποινικού κώδικα που λέει γενικά, για τον εμπρησμό, αναφέρεται στην παράγραφο 1α ότι “όποιος προξενεί πυρκαγιά τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγματα”. Αυτό είναι η πλημεληματική μορφή του αδικήματος και το πλαίσιο ποινής είναι από 1 έως πέντε έτη φυλάκιση.

Παράδειγμα: θέλω να κάψω το αυτοκίνητο συνεταίρου που μου έκλεψε χρήματα και κάνω τις σχετικές ενέργειες.

Στην παράγραφο 1β αναφέρεται πως “πλαίσιο ποινής με κάθειρξη έως 10 έτη, αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο”. Όπου βλέπετε κάθειρξη έχουμε να κάνουμε με κακούργημα.

Παράδειγμα: επιχειρώ να κάψω του σπίτι του γείτονα και μέσα ζει η μητέρα του. Τη σώζουν τελευταία στιγμή. Έχω κάνει κακούργημα, αφού προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο. Η κάθειρξη είναι από 5 έως 10 χρόνια.

Στην παράγραφο 1γ λέει ότι “με κάθειρξη αν στις προηγούμενες περιπτώσεις προκύψει σημαντική βλάβη, σε εγκαταστάσεις κοινής ωφελείας ή έχει ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου”.

Παράδειγμα: επιχειρώ να κάψω του σπίτι του γείτονα και μέσα ζει η μητέρα του. Αν τραυματιστεί βαριά η τιμωρία είναι η κάθειρξη. Είναι πλαίσιο πρόσκαιρης ποινής -δεν είναι ισόβια- και ξεκινάει από 5 και φτάνει έως 15 χρόνια.

Στην παράγραφο 1δ διαβάζετε ότι “με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα χρόνια (άρα 10 έως 15) αν στην περίπτωση του 1β (κινδυνέψει άνθρωπο) πεθάνει άνθρωπος. Αν προκλήθηκε θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη”.

Παράδειγμα:  θέλω (με πρόθεση) να κάψω το Άλσος Βεΐκου και έχει μέσα 30 παιδιά, 28 ηλικιωμένους και 14 γονείς. Από αυτούς πεθαίνουν οι μισοί (ή όλοι ή λιγότεροι) το δικαστήριο μπορεί να  καταδικάσει σε ισόβια.

Στο άρθρο 264 παράγραφος 2 αναφέρεται πως “όποιος από τις περιπτώσεις προηγούμενων παραγράφων προκαλεί την πυρκαγιά από αμέλεια, (δηλαδή χωρίς να έχει σκοπό την εξάπλωση της πυρκαγιάς και την επιγενόμενη καταστροφή)από την οποία προέκυψε κίνδυνος για ξένα πράγματα ή για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως 3 έτη”. Δηλαδή, το πλαίσιο ποινής είναι από 10 μέρες έως 5 έτη γενικά, εδώ περιοριστικά ο νόμος λέει έως 3 έτη.

Όπως αναφέρουν στις ταινίες και τα σίριαλ, όλα τα παραδείγματα, είναι υποθετικά. Μη τα δοκιμάσετε.

 

Πάμε τώρα, στο Άρθρο 265 του Ποινικού Κώδικα που είναι οι εμπρησμοί δασών

Στην παράγραφο 1 μπορείτε να διαβάσετε ότι “όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση -κατά την έννοια του νόμου- ή σε έκταση που έχει κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιμωρείται

α) με φυλάκιση τουλάχιστον 3 ετών και χρηματική ποινή (είναι πλημμέλημα).

β) με κάθειρξη έως 10 έτη, αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο (εκεί που βάζει κάποιος φωτιά είναι άνθρωποι που τρέχουν και σώζονται -είναι κακούργημα).

γ) με κάθειρξη αν στην περίπτωση των α και β η πράξη προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου ή η φωτιά εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: για τις περισσότερες φωτιές που θα προκύψει από στοιχεία πως συνειδητά κάποιοι πήγαν στα δάση και έβαλαν φωτιά είμαστε στο 1γ (άρα κακούργημα από 5 έως 15 κάθειρξη)

δ) με κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών, αν στην περίπτωση του στοιχείου β (η πράξη προκάλεσε κίνδυνο για άνθρωπο) η πράξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου.

Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: τι σημαίνει μεγάλος αριθμός ανθρώπων; Είναι οι 6 ή 100; Δεν προσδιορίζεται και άρα παίζει ρόλο η ερμηνεία του νόμου.

Αυτά ισχύουν γενικά ως πλαίσια ποινής. Από εκεί και πέρα αν δεχθεί δικαστήριο πως χωρεί ελαφρυντική περίσταση η ποινή μπορεί να μειωθεί.

Εμπρησμοί σε δάση από αμέλεια

Το Άρθρο 265, παράγραφος 2 αφορά τους εμπρησμούς σε δάση από αμέλεια. “Αν ο υπαίτιος σκόπευε να προσχωρήσει στον εαυτό του ή σε άλλον, παράνομο οικονομικό όφελος επιβάλλεται κάθειρξη 5 έως 10 χρόνια”. Τι είναι παράνομο οικονομικό όφελος; Έρχομαι και σας λέω ‘κάψτε λίγο το δάσος, μπροστά στην έκταση που έχω αγοράσει γιατί μου κόβει τη θέα’. Για να μην υπάρξουν παρατράγουδα, πρόκειται για παράδειγμα.

Η παράγραφο 3 λέει “όποιες από τις περιπτώσεις της πρώτης παραγράφου (του 265) προκαλεί από αμέλεια την πυρκαγιά, σε δάσος ή δασική έκταση -κατά την έννοια του νόμου- ή σε έκταση που έχει κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιμωρείται με φυλάκιση”. Άρα είναι πλημμέλημα και το πλαίσιο φυλακής είναι από 10 μέρες έως 5 χρόνια.

Ας δούμε δυο αληθινά παραδείγματα από εμπρησμούς φονικής αμέλειας.

Το 2007 στην Ηλεία όπου μεταξύ των πολλών που συνέβησαν ήταν και ο θάνατος 65 ανθρώπων, όλα ξεκίνησαν από μια άνω των 70 χρόνων γυναίκα που στις 23/8 αποφάσισε να τηγανίσει κόλλυβα στην αυλή της.

Στις 23/7 του 2018 η φωτιά που ξέσπασε στο Νταού Πεντέλης και συντελέστηκε η καταστροφή στο Μάτι (με τους νεκρούς να φτάνουν τους 102) ξεκίνησε από έναν άνδρα που έκρινε ότι αυτή είναι η κατάλληλη μέρα να κάψει ξερά φύλλα. Παρεμπιπτόντως, η κατηγορία κινδύνου για πυρκαγιές ήταν στο 4 (πού υψηλή), τα μποφόρ 6 που έγιναν και 10.

Επειδή πιθανόν η πράξη θα χαρακτηριστεί ως  πλημμέλημα (εμπρησμός και ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή), στον άνδρα που ξεκίνησε τη φονική φωτιά στο Μάτι επιβλήθηκαν από τον κ. Ανακριτή περιοριστικοί όροι (απαγόρευση εξόδου από τη χώρα και τρεις φορές το μήνα εμφάνιση στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του, να δίνει το παρόν).

Αν σκέφτεστε “πώς δικάζονται για εμπρησμό από αμέλεια, άνθρωποι που με 7 μποφόρ αποφασίζουν να κάψουν ξερόκλαδα εν μέσω πυκνής βλάστησης;” ο κύριος Σκύφτας λέει πως “όλα αφορούν το νομικό χαρακτηρισμό. Ο όποιος εισαγγελέας ή το δικαστικό συμβούλιο, βλέπει το υποκειμενικό στοιχείο της προθέσεως και αυτό ορίζει τα πάντα”. Αυτό που καθορίζει αν ένας εμπρησμός  και οποιοδήποτε έγκλημα είναι εκ προθέσεως ή εξ αμελείας, καθορίζεται από το αν προκύπτει δόλος εκ μέρους του προσώπου που το προξένησε και επήλθε αυτό το αποτέλεσμα.

Για να γίνει ακόμα πιο ξεκάθαρο, ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα: “Βγαίνετε το πρωί από το σπίτι σας, τρακάρετε και σκοτώνεται ένας άνθρωπος. Δεν ξυπνήσατε με στόχο να τον σκοτώσετε”. Αλλά το κάναμε. Είναι ανθρωποκτονία από αμέλεια.

“Γενικά, αυτό που παρατηρείται είναι είναι πως σπανίως οδηγείται στις φυλακές υπαίτιος εμπρησμού από αμέλεια. Στην Ηλεία το 2007 οι περισσότεροι από τους κατηγορούμενους καίτοι το δικαστήριο τους καταδίκασε σε πολυετείς φυλακίσεις, κανείς δεν φυλακίστηκε (σε κατάστημα κράτησης), διότι ως πλημμέλημα η ποινή ήταν εξαγοράσιμη. Αντιθέτως, στον ήδη ισχύοντα ποινικό κώδικα, όσον αφορά τους εμπρηστές εκ προθέσεως (όπως αναλύθηκε) το πλαίσιο ποινής -από την στιγμή που είναι κάθειρξη- προβλέπει να οδηγηθεί στις φυλακές ο καταδικασθείς εμπρηστής και θα πρέπει η δικαιοσύνη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να επιβάλει τις δέουσες ποινές στους πράγματι (αφού αποδειχθεί) εμπρηστές από πρόθεση”.

Μετά κάθε σύλληψη, δίνεται μάχη σε επίπεδο απόδειξης. “Παρ’ όλα αυτά φυλακίζονται όσοι αποδεικνύεται πως είναι εμπρηστές από πρόθεση. Υπάρχει τεράστιο ζήτημα, σε ό,τι αφορά την απόδειξη της προθέσεως τους” αν δεν υπάρχουν προφανή πειστήρια (πχ. εύφλεκτα υλικά στην κατοχή τους, να βρεθούν με αυτά σε περιοχή που δεν έχει καμία σχέση με την ιδιοκτησία τους.)

Αντί επιλόγου

O Πρωθυπουργός της χώρας, Κυριάκος Μητσοτάκης είχε πει προ ημερών, σε έκτακτες δηλώσεις του για τις πυρκαγιές πως “οι καμένες εκτάσεις θα κηρυχθούν αμέσως αναδασωτέες”, κάτι που ούτως ή άλλως ισχύει. Είναι συνταγματική πρόβλεψη. Συγκεκριμένα, η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 117 του Συντάγματος αναφέρει “δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που με άλλο τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται δεν αποβάλλουν για το λόγο αυτό το χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό.

Η έκταση κηρύσσεται αναδασωτέα με σκοπό αφενός τη διατήρηση του δασικού χαρακτήρα της έκτασης (προκειμένου να αποκλειστεί η διάθεση για άλλο προορισμό και αφετέρου προς επαναδημιουργία της δασικής βλάστησης με φυσική αναγέννηση (αναφύτευση προκειμένου να συμβεί αυτό), αλλά και δάσωση εκτάσεων που δεν είχαν μέχρι πρότινος δασικό χαρακτήρα. Η κήρυξη αναδάσωσης συνάπτεται με τις προϋποθέσεις που το ίδιο το Σύνταγμα στο άρθρο 117 παρ. 3 θέτει και είναι υποχρεωτική εξίσου για τις δημόσιες όσο και για τις ιδιωτικές εκτάσεις”.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις