Μάνδρα: Η καταιγιστική βροχή, τα φερτά υλικά και η άναρχη επέκταση της πόλης

Ευθύνες στην «καταιγιστική βροχόπτωση» η οποία «είχε ασυνήθιστη ένταση και σχετικά μικρή διάρκεια», αποδίδει η έκθεση ελέγχου του Μικτού Κλιμακίου των Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, που ασχολήθηκε με τη φονική πλημμύρα στη Μάνδρα Αττικής, υποστηρίζοντας πως η έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων είχε «περιορισμένη σημασία».

Η έκθεση, αποσπάσματα της οποία περιλαμβάνονται στη διάταξη της εισαγγελέως Σωτηρίας Παπαγεωργακοπούλου, καταλήγει σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα ως προς τα αίτια που συνέβαλαν στο να χάσουν τις ζωές τους 25 άνθρωποι από τα ορμητικά νερά της 15ης Νοεμβρίου του 2017. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι «η μη υλοποίηση των προβλεπόμενων αντιπλημμυρικών έργων κατά τους επιθεωρητές που συνέταξαν την τελική έκθεση αξιολογείται ότι είχε περιορισμένη σημασία στην αποφυγή των δυσμενών επιπτώσεων τέτοιου μεγέθους πλημμύρας. Ενδεχομένως να ήταν μικρότερες οι επιπτώσεις στο επίπεδο των υλικών ζημιών όμως η μείωση της παροχετευτικότητας και η μερική κάλυψη της κοίτης των ρεμάτων από τον τεράστιο όγκο φερτών υλικών θα ήταν αναπόφευκτη».

Παράλληλα, οι ελεγκτές καταγράφουν πως για το πλημμυρικό φαινόμενο αξιολογείται:

– Ως μείζον λόγος των αιτιών το πρωτοφανές φαινόμενο της πλημμύρας του συνοδευόμενου από τεράστιο όγκο φερτών υλικών

– Οι μη ορθολογικές επεκτάσεις και αναθεώρησης του αστικού σχεδίου πόλεως της Μάνδρας χωρίς να υπάρχει συνεργασία πολεοδομικών και αντιπλημμυρικών μελετών φαινομένου που υπερβαίνει τα 10 ετή

– Η μερική κατάληψη αφενός του ρέματος Σούρες από αυθαίρετες κατασκευές δημοτικές και ιδιωτικές αφετέρου της κοίτης του ρέματος Αγίας Αικατερίνης σε περιοχές πρόσφατες επέκτασης του σχεδίου του οικισμού.

Η εισαγγελική κρίση

Τα συμπεράσματα της επίμαχης έκθεσης αποτέλεσαν ένα σημαντικό στοιχείο για την πορεία της προκαταρκτικής εξέτασης, ωστόσο δεν ήταν το μοναδικό. Η εισαγγελική λειτουργός, σύμφωνα με πληροφορίες, έλαβε υπόψη της και άλλα δεδομένα, μεταξύ των οποίων μαρτυρικές καταθέσεις και άλλα πορίσματα, καταλήγοντας στην άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος εννέα προσώπων από την Περιφέρεια Αττικής, τους αρμόδιους Δήμους και τα δασαρχεία.

Μάλιστα, αναφέρει στη διάταξή της ότι «η άποψη του χαρακτηρισμού του φαινομένου ως θεομηνία δεν δικαιολογεί κατ’ ουδένα τρόπο την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και έργων ορεινής υδρονομίας, τα οποία θα μείωναν σημαντικά τις αρνητικές συνέπειες της παντελούς ελλείψεως τους και θα καθιστούσαν την κατάσταση περισσότερο ελέγξιμη».

Είχε προηγηθεί η ενδιάμεση Έκθεση Ελέγχου του ίδιου κλιμακίου, η οποία συντάχθηκε λίγο καιρό μετά την καταστροφή. Σε αυτή γίνεται πλήρης καταγραφή της πορείας των υδάτων που οδήγησαν 25 πολίτες στο θάνατο, ενώ τραυματίστηκαν 13 και σημειώθηκαν ανυπολόγιστες υλικές ζημιές. Όπως αναφέρεται, «ελλείψει έργων ορεινής υδρονομίας, σε συνάρτηση με την απότομη κλίση των πρανών, την ένταση της νεροποντής σε ελάχιστο χρόνο και την χαμηλή απορροφητικότητα του εδάφους απορροής, δημιούργησαν το φαινόμενο».

Τα καταστροφικά αποτελέσματα

Η Παλαιά Εθνική Οδός Ελευσίνας – Θηβών «λειτούργησε ως ανοιχτός αγωγός με μεγάλη κλίση, που ευνόησε την ανάπτυξη υψηλών ταχυτήτων και σε συνδυασμό με την μεγάλη ποσότητα υδάτων που παροχετεύτηκαν, δημιούργησαν το αποτέλεσμα του φαινομένου». Την ίδια ώρα, η ταχύτητα των υδάτων ήταν υψηλή και έτσι παρέσυραν βαρέα οχήματα, σταθερά αντικείμενα, καθώς επίσης υποσκάψαν τμήματα του οδοστρώματος της Παλαιάς Εθνικής Οδού

«Όταν το ρέμα έφτασε στην θέση όπου η κλήση του εδάφους ομαλοποιείται, η ταχύτητα μειώθηκε και η διατομή ροής μεγιστοποιήθηκε με αποτέλεσμα να υπερχειλίσουν τη χαρακτηριζόμενη ως ανεπαρκή διατομή του χειμάρρου Σούρες και τα ύδατα να καταλάβουν το σύνολο της επιφάνειας βόρεια της πόλεως της Μάνδρας και δι’ αυτής την ίδια την πόλη και κατόπιν να πλημμυρίζουν αφενός το υφιστάμενο διευθετημένο έργο του ρέματος Σούρες, αφετέρου την διασταύρωση της παλαιάς εθνικής οδού με την Αττική οδό προκαλώντας καταστροφικά και διαφορετικά αποτελέσματα» περιγράφεται, ενώ επισημαίνεται πως τα νερά εκτράπηκαν εξαιτίας των κατασκευών που υπήρχαν μέσα στα ρέματα, όπως βιομηχανικά κτίρια, το αμαξοστάσιο Δήμου Μάνδρας κι άλλα.

Αναφορικά δε με το ρέμα Σούρες επισημαίνεται ότι η «ύπαρξη τυχόν περιφράξεων ένθεν και ένθεν της κοίτης, σε μικρή απόσταση μεταξύ τους περιορίζουν την ροή, η ύπαρξη του εργοταξίου του Δήμου περιορίζει την κοίτη υποχρεώνοντας πλημμυρικά ύδατα σε υπερχείλιση και ανεξέλεγκτη πορεία».