Μάνος Ελευθερίου: Παρέδωσε το κύκνειο άσμα του λίγο πριν τον θάνατό του

Μια βδομάδα πριν φύγει από τη ζωή, ο Μάνος Ελευθερίου παρέδωσε το τελευταίο του μυθιστόρημα, όπως αποκάλυψε μιλώντας στο Ραδιόφωνο 24/7 ο εκδότης Νώντας Παπαγεωργίου.

Το βιβλίο αυτό θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μεταίχμιο τον επόμενο Νοέμβριο, ενώ το επόμενο διάστημα ο εκδοτικός οίκος θα ξεκινήσει σειρά εκδηλώσεων για να τιμήσει τη μνήμη του συγγραφέα.

Η πολιτική κηδεία του Μάνου Ελευθερίου έγινε την Τρίτη 24 Ιουλίου, ενώ η σορός του μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία για να αποτεφρωθεί, όπως ο ίδιος επιθυμούσε.

Το “αντίο” των εκδόσεων Μεταίχμιο στον σπουδαίο Μάνο Ελευθερίου:

Οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ αποχαιρετούν με οδύνη τον αγαπημένο φίλο, τον σπουδαίο ποιητή, στιχουργό και πεζογράφο Μάνο Ελευθερίου, αυτόν τον σπάνιο και φωτισμένο άνθρωπο που έφυγε από κοντά μας τα ξημερώματα της Κυριακής από ανακοπή καρδιάς σε ηλικία 80 ετών. Το πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας είναι πλέον από τα ξημερώματα της Κυριακής δραματικά φτωχότερο.

Η ανάερη φιγούρα του Μάνου δεν βρίσκεται πια κοντά μας. Κίνησε για άλλους τόπους, που τόσο πολύ αγάπησε μέσα από τα γραπτά του. Το έργο του όμως θα παραμείνει ζωντανό, όπως και οι αναμνήσεις μας από εκείνον. Θα θυμόμαστε την καλοσύνη του, την ευγένεια και το ήθος του, τη δωρική μορφή του, τη σεμνότητα και τη γενναιοδωρία του και θα τα διαφυλάξουμε ως πολύτιμη σκευή για την υπόλοιπη ζωή μας. Το λεπτό χιούμορ, τα πειράγματα και ο αυτοσαρκασμός του, οι ιστορίες του και τα ανέκδοτά του, από το πιο καθημερινό μέχρι το πιο πνευματώδες, οι εβδομαδιαίες επισκέψεις του στα γραφεία μας στην Ιπποκράτους, θα μας λείψουν. Μόνη παρηγοριά η τύχη μας να τον γνωρίσουμε και η πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει απλόχερα πίσω του. Μάνο, θα μας συντροφεύεις για πάντα.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΝΟ

Ο Μάνος  Ελευθερίου γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου στις 12 Μαρτίου 1938.
Σε ηλικία 14 ετών μετακομίζει οικογενειακώς από τη Σύρο στο Χαλάνδρι, για να διαμείνει έπειτα από μερικά χρόνια και για το υπόλοιπο της ζωής του στο Νέο Ψυχικό.

Το 1955 γνωρίζεται με τον Άγγελο Τερζάκη, μια συνάντηση καθοριστική, καθώς με δική του παραίνεση θα ξεκινήσει να παρακολουθεί ως ακροατής μαθήματα στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Την επόμενη χρονιά γράφεται στο τμήμα θεάτρου της Σχολής Σταυράκου.

Το 1960 υπηρετεί τη στρατιωτική θητεία του στα Γιάννενα και δύο χρόνια αργότερα θα δημοσιεύσει με δικά του χρήματα την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Συνοικισμός». Την ίδια εποχή θα μας δώσει και τους πρώτους του στίχους μεταξύ των οποίων και «Το τρένο φεύγει στις 8» που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Τον Οκτώβριο του 1963 και για δεκαέξι συναπτά έτη εργάζεται στο «Reader’s Digest». Στο μεταξύ θα κυκλοφορήσουν τα δύο πρώτα του βιβλία με διηγήματα. Το 1964 εμφανίζεται στην ελληνική δισκογραφία όπου συνεργάζεται με τον Χρήστο Λεοντή και τον Μίκη Θεοδωράκη. Η συνεργασία τους θα διακοπεί λόγω δικτατορίας, ενώ τα συγκεκριμένα τραγούδια πρωτοκυκλοφόρησαν το 1970 στο Παρίσι. Έκτοτε θα συνεργαστεί με τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες και ερμηνευτές, έχοντας γράψει στίχους για περισσότερα από 400 τραγούδια.

Παράλληλα γράφει και εικονογραφεί παραμύθια για παιδιά και επιμελείται λευκώματα με κύριο θέμα την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σύρο. Τη δεκαετία του ’90 αρθρογραφεί και συγχρόνως κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές στο Δεύτερο Πρόγραμμα και στον Αθήνα 9,84. Το 2004 δημοσιεύει το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο Ο καιρός των χρυσανθέμων που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2005. Το 2013 η Ακαδημία Αθηνών τον βράβευσε για το σύνολο του έργου του.
Έφυγε από τη ζωή στις 22 Ιουλίου 2018.

Τα βιβλία του Μάνου Ελευθερίου που το Μεταίχμιο είχε την τιμή να εκδώσει είναι:

• Ο καιρός των χρυσανθέμων, 2004 (μυθιστόρημα): Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα το οποίο αγαπήθηκε από κοινό και κριτικούς. Ο θίασος της Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου –της μεγαλύτερης θεατρικής δόξας της εποχής της– καταφθάνει χειμώνα του 1896 στην Ερμούπολη για μια σειρά παραστάσεων. Ο Μάνος Ελευθερίου συνθέτει την τελευταία πράξη της ζωής μιας πόλης στο πρώτο του μυθιστόρημα που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 2005.
• Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές, 2006 (μυθιστόρημα): Με φόντο τον Δεκέμβριο του 1944 και με αφορμή την καταδίκη της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη ο Μάνος Ελευθερίου στήνει μια φανταστική ιστορία για τα παιχνίδια που παίζει ο χρόνος ακόμα και σ’ εκείνους οι οποίοι κάποτε κρατούσαν μαστίγιο.
• Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ, 2007 (διηγήματα): 14 ιστορίες για τις παγίδες που κρύβει η νοσταλγία, για τη φθορά που προκαλεί ο χρόνος, για την ασθένεια και τη μοναξιά, για την αγάπη που σβήνει μέσα στην καθημερινότητα. 14 στιγμιότυπα που αποτυπώνουν πτυχές της ανθρώπινης φύσης και του πρόσφατου παρελθόντος.
• Άνθρωπος στο πηγάδι, 2008 (μυθιστόρημα): Σε ποια κρίσιμη στιγμή του βίου μας οι φίλοι σκέφτονται τη σίγουρη σωτηρία μας όπως ακριβώς εμείς φανταζόμαστε ότι θα πραγματοποιηθεί; Ένα στοχαστικό αφήγημα μυητικής διαδρομής προς τον θάνατο.
• Ο νοητός λύκος, 2010 (ποίηση): Ένα μεγάλο, συνθετικό, ομοιοκατάληκτο ποίημα που καταγράφει την ολιγόλεπτη επίσκεψη του ποιητή στον Άδη ακολουθώντας τον Άγγελό του.
• Ο γέρος χορευτής, 2010 (θεατρικός μονόλογος): Δωμάτιο ενός πτωχοκομείου ή οίκου ευγηρίας. Μέσα σε αυτό ένας μοναχικός ηλικιωμένος άνδρας μονολογεί. Αυτό είναι το σκηνικό του θεατρικού μονολόγου που στήνει ο Μάνος Ελευθερίου.
• Πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα, 2011 (μυθιστόρημα): Ο Μάνος Ελευθερίου επιστρέφει στον χώρο που τον εμπνέει, στο θέατρο, και στήνει μια συναρπαστική σύναξη ηθοποιών και θεατρικών ρόλων, λίγο πριν πέσει η αυλαία, ένα μεθυστικό απόγευμα λίγο πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα.
• Μαύρα μάτια: Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920, 2013 (μελέτη): Ένα οδοιπορικό στα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της ζωής του Μάρκου Βαμβακάρη στη Σύρο.
• Τα λόγια και τα χρόνια, 1963-2013: Τα τραγούδια, 2013: Η συγκεντρωτική έκδοση των στίχων του που μελοποίησαν σημαντικοί παλαιότεροι και νέοι συνθέτες κι ερμήνευσαν αγαπημένοι τραγουδιστές.
• Φαρμακείον εκστρατείας, 2016 (μυθιστόρημα): Ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή έναν ηλικιωμένο συγγραφέα που επιστρέφει στη γενέτειρά του κι ακολουθεί εικόνες, σκιές, μυρωδιές αναζητώντας τα φάρμακα που χρειάζονται όσοι πάσχουν από αναμνήσεις και μοναξιά.
• Τα ομοιοκατάληκτα, 2018 (ποίηση): Μια προσωπική επιλογή του από παλαιότερα και νέα, ανέκδοτα γραπτά του συνθεμένα με την τεχνική της παραδοσιακής ρίμας.

 Εκτός από τα παραπάνω ο Μάνος μάς εμπιστεύθηκε ακόμα δύο έργα του: 1. τον συλλογικό τόμο Ερμούπολη που κυκλοφόρησε στη σειρά «Μια πόλη στη λογοτεχνία», στον οποίο ανθολογεί κείμενα Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών για τη γενέτειρά του, 2. το λεύκωμα Βλέμματα από την Ελλάδα, ένα οδοιπορικό στην Ελλάδα του 19ου και του 20ού αιώνα όπως το φαντάστηκε ο Χάρης Γιακουμής μέσα από 200 σπάνιες φωτογραφίες που τις συνοδεύουν κείμενα του Μάνου Ελευθερίου.