Mare nostrum

Mare nostrum: Η θάλασσά μας

Η ιστορία είναι γνωστή:

Η Carola Rakete, η Γερμανίδα καπετάνιος του Sea-Watch 3, πλοίο μιας γερμανικής Μ.Κ.Ο., διέσωσε στα ανοιχτά της Λιβύης 53 άτομα σε μια άθλια φουσκωτή βάρκα, που προσπαθούσαν να διασχίσουν την απόσταση μεταξύ Λιβύης και ιταλικών ακτών. Τα άτομα αυτά, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, βρίσκονταν σε άθλιες συνθήκες, τόσο υγειονομικές όσο και ψυχολογικές.

Σύμφωνα με την αφήγηση της ίδιας της Rakete και μελών του πληρώματος, μερικά από αυτά τα άτομα, σε συνθήκες ψυχολογικής κατάρρευσης, απειλούσαν με αυτοκτονία. Η Carola Rakete, 31 ετών και πρώην ακτιβίστρια της Greenpeace, τα τελευταία 3 χρόνια οδηγεί το Sea-Watch 3, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης του προσφυγικού – μεταναστευτικού προβλήματος, που αναγκάζει εξαθλιωμένους ανθρώπους να προσπαθούν να αποδράσουν από ένα χώρο μη επιστροφής, τις κατεστραμμένες οικονομικά και κοινωνικά χώρες τους.

Σύμφωνα με το πλήρωμα, η Rakete αναγκάστηκε να μπει στα ιταλικά νερά για να εγγυηθεί την ασφάλεια των προσφύγων, γνωρίζοντας πολύ καλά την εντολή του Salvini να κλείσει τα λιμάνια της Ιταλίας κι επομένως κάθε δυνατότητα πρόσβασης στη χώρα. Το Sea-Watch 3 περίμενε για 2 εβδομάδες, προκειμένου να δοθεί άδεια από τις ιταλικές αρχές να ελλιμενιστεί σε κάποιο λιμάνι. Η άδεια δεν ήρθε ποτέ και η κατάσταση πάνω στο πλοίο ήταν, σύμφωνα με μαρτυρίες του πληρώματος, παραπάνω από φρικτή. Τότε η Rakete πήρε την απόφαση να διακινδυνεύσει να μπει στο λιμάνι της Lampedusa, αγνοώντας συνειδητά την απαγόρευση του Salvini και των ιταλικών αρχών για τη διάσωση αυτών των ανθρώπων.

Το δίλημμα ήταν ξεκάθαρο και πανάρχαιο: πρώτα ο ανθρώπινος νόμος και μετά η εξουσία. Στην προσπάθειά της να ελλιμενιστεί στη Lampedusa, εμποδίστηκε από ένα πλοίο του ιταλικού λιμενικού και η ίδια με έναν παράτολμο χειρισμό πλεύρισε το πλοίο στο λιμάνι, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις της ιταλικής λιμενοφυλακής. Η Rakete συνελήφθη και κινδυνεύει με 10 χρόνια φυλάκιση για αντίσταση και δημιουργία συνθηκών κινδύνου στις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις. Ο Salvini προειδοποίησε: «Θα χρησιμοποιήσουμε κάθε νόμιμο μέσο για να σταματήσουμε το παράνομο πλοίο που θέτει σε κίνδυνο δεκάδες μετανάστες για να κάνει ένα βρόμικο πολιτικό παιχνίδι. Θα πάνε φυλακή όλοι αυτοί που κινδύνεψαν να σκοτώσουν Ιταλούς στρατιωτικούς». Ταυτόχρονα, δήλωσε ότι λυπάται για όλους τους αριστερούς συνενόχους αυτής της «εγκληματικής πράξης».

Στην προσέγγιση του Sea-Watch 3, πολλοί προοδευτικοί πολίτες ξέσπασαν σε χειροκροτήματα υπέρ της Rakete, ενώ άλλοι, οπαδοί του Salvini και οπαδοί του δόγματος της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας για mare nostrum, ξέσπασαν σε απειλές: «Χειροπέδες. Ντροπή. Ελπίζουμε να σε βιάσουν οι Νέγροι που μετέφερες».

Η θαρραλέα πράξη της Γερμανίδας ακτιβίστριας έχει ενεργοποιήσει στη Γερμανία και στην Ιταλία ένα τεράστιο κίνημα υποστήριξης των προοδευτικών πολιτών και αφύπνισης της κοινωνικής γνώμης με πρώτο στόχο την αντιμετώπιση των δικαστικών εξόδων για τη νομική προστασία της. Η θαρραλέα αυτή πράξη αλληλεγγύης και ανθρωπισμού. Η Rakete δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να ακολουθήσει το διεθνές ναυτικό δίκαιο, το οποίο υπαγορεύει ότι ένα πλοίο έχει καθήκον να διασώζει ναυαγούς και να βρίσκει καταφύγιο στο εγγύτερο λιμάνι.

Αλλά ο Salvini γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων του τις διεθνείς συνθήκες και εφαρμόζει το δίκαιο της κυριαρχίας ενός συνεπούς εθνικιστή φασίστα. Το δίκαιο του ισχυρού και του mare nostrum, ελπίζοντας ότι θα συσπειρώσει ακόμη περισσότερο το εκλογικό σώμα απέναντι στις απειλές των προσφύγων, στην ανεπάρκεια και αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και την ανικανότητα της ιταλικής και ευρωπαϊκής αριστεράς να δώσει πειστικές απαντήσεις σε ένα φαινόμενο όπως το μεταναστευτικό – προσφυγικό, το οποίο μόνο επείγον δεν μπορεί να χαρακτηριστεί (βλ. news247 – Το ψευδές «επείγον» του προσφυγικού).

Ο Salvini στηρίζει την αυταρχική του πολιτική και το αυξανόμενο πολιτικό του κεφάλαιο σε πραγματικά γεγονότα: ότι η Ιταλία, μαζί με την Ελλάδα, αφέθηκαν για καιρό μόνες στην πρώτη γραμμή της κρίσης για την αντιμετώπιση των προσφύγων στη Μεσόγειο. Υποδέχθηκε έναν αριθμό προσφύγων συντριπτικά ανώτερο από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Η απελπισία που προήλθε από αυτήν την άνιση μεταχείριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξηγεί εν μέρει και την εκλογική νίκη του Salvini, όπως και την ενίσχυση των άλλων ακροδεξιών και εθνικιστικών δυνάμεων που απειλούν τη συνοχή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Όλο αυτό θα έπρεπε να αφυπνίσει άμεσα από το λήθαργο τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να επεξεργαστούν, για τα επόμενα χρόνια, μια κοινή πολιτική ανθρωπισμού, συνοχής και κοινωνικής ενσωμάτωσης μεταναστών που πληρούν τα κριτήρια για κάτι τέτοιο.

Είμαστε αντίθετοι στην υποδοχή κάθε οικονομικού μετανάστη αδιαφοροποίητα, και στη μη εγκαθίδρυση κανόνων. Ωστόσο, πρέπει να βάλουμε ένα τέλος σε αυτό το έγκλημα αδιαφορίας, που άφησε εδώ και 4 χρόνια 18.000 άτομα να πνιγούν στα νερά της mare nostrum. Θυμίζουμε πόσο απελπιστικά μικροί είναι οι ρυθμοί αποδοχής των αιτούντων άσυλο και πόσο δραματικά έχει μειωθεί η προσέλευση παράνομων μεταναστών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο βαθμό που άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Τουρκία, ο Λίβανος, η Αίγυπτος, η Τυνησία, απορροφούν πολύ μεγάλους αριθμούς προσφύγων σε σχέση με τον πληθυσμό τους.

Η λύση δεν μπορεί να είναι η ανάπτυξη νέων, μεγαλύτερων camps και η αναπαραγωγή ενός ιδρυματισμού και ενός πλήρους αδιεξόδου για ανθρώπους που δεν θέλουν να μείνουν στη χώρα μας. Η ανεπάρκεια διαχείρισης του προβλήματος της απερχόμενης κυβέρνησης, οι μπίζνες μέσω ανεξέλεγκτων Μ.Κ.Ο. στην πλάτη απελπισμένων ανθρώπων, δεν πρέπει να μας οδηγήσουν στην υιοθέτηση συστημάτων όπως «πρώτα η ασφάλεια» για να αντιμετωπίσουμε ένα μόνιμο γεωπολιτικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό πρόβλημα.

Η δήλωση του Άδωνι Γεωργιάδη της 11/06/2013 στο ραδιόφωνο Marconi 96,1 του Βόλου «Να δυσκολέψουμε τη ζωή των μεταναστών για να φύγουν από τη χώρα μας» ίσως έρχεται σε μια ιδιόμορφη συνήχηση με την πρόσφατη εκπαραθύρωση της Αρμένισσας φροντίστριας μιας ηλικιωμένης γυναίκας στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας, υπό την απειλή της σύλληψής της.

Ελπίζουμε, λοιπόν, ότι η επιστροφή στην «κανονικότητα», μετά τις εκλογές, να μη συμπεριλαμβάνει και τη ρήξη κάθε μορφής κοινωνικής αλληλεγγύης και φροντίδας στους σύγχρονους «κολασμένους της γης».

*Ο Στέλιος Στυλιανίδης είναι Ψυχίατρος- Ψυχαναλυτής – Ομαδικός Αναλυτής, Καθ. Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Επ. Σύμβουλος Ε.Π.Α.Ψ.Υ.