Ναυάγιο στην Πύλο: Μπορούσε το ελληνικό Λιμενικό να επέμβει και αν ναι, πώς; Οι διεθνείς συμβάσεις

Πολλαπλά είναι τα ερωτήματα που έχουν ανακύψει μετά τη βύθιση του αλιευτικού σκάφους με τους εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες ανοιχτά της Πύλου, οδηγώντας δεκάδες εξ αυτών σε τραγικό θάνατο, με πολλούς να είναι αγνοούμενοι. Μάλιστα, ο ακριβής αριθμός των επιβαινόντων, είναι ακόμη άγνωστος.

Το βασικότερο από τα ερωτήματα είναι τι έγινε από την ώρα που εντοπίστηκε το μοιραίο σκάφος μέχρι να βυθιστεί μαζί με όλους όσους βρίσκονταν πάνω σε αυτό. Η ελληνική πλευρά αναφέρει πως ουδείς ζήτησε βοήθεια από το σκάφος, παρότι οι πληροφορίες που έρχονται από διεθνείς οργανώσεις και ακτιβιστές, είναι διαφορετικές. Η ομάδα Alarm Phone ανέφερε πως δέχθηκε σήμα για βοήθεια, ενώ σε κάθε περίπτωση, ο τεράστιος αριθμός επιβαινόντων κάνει σαφές το γεγονός πως το πλοίο δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αξιόπλοο.

Απαντώντας στα παραπάνω ερωτήματα, ο ναύαρχος εν αποστρατεία του Λιμενικού και διεθνής πραγματογνώμονας Νίκος Σπανός, δήλωσε στην ΕΡΤ πως “το σκάφος βρισκόταν σε κίνδυνο. Άρα πρέπει να δράσει άμεσα η ελληνική πολιτεία. Θα πρέπει να οργανώσει το επιχειρησιακό της σχέδιο, πλωτά μέσα πρέπει να σπεύσουν στην περιοχή έτσι ώστε να αποβιβάσουν τον κόσμο σε άλλα σκάφη”.

Σε ερώτηση τι θα μπορούσε να κάνει το λιμενικό εφόσον υπήρχε άρνηση για διάσωση απάντησε: “Είναι σαν να μου λέτε ότι μπορώ να σας βλέπω να πνίγεστε αλλά εγώ σας αφήνω να πνίγεστε. Δεν ρωτάμε το προσωπικό σε ένα σκάφος που κινδυνεύει αν χρειάζεται βοήθεια. Βοήθεια χρειάζονται και με το παραπάνω, αφού το σκάφος είναι ακυβέρνητο. Επρεπε να πράξουμε τα δέοντα. Στο Γύθειο υπήρχε σκάφος που μπορούσε να βοηθήσει, είναι ναυαγοσωστικό. Θα μπορούσε να φιλοξενήσει τους ανθρώπους, μέχρι και νοσοκομείο έχει μέσα”.

Από την άλλη, επιζήσαντες του ναυαγίου μίλησαν ενώπιον του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα, αναφέροντας πως το ελληνικό λιμενικό επιχείρησε να ρυμουλκήσει το πλοίο που μετέφερε τους μετανάστες. Όπως υποστήριξαν, εκ μέρους της ελληνικής πλευράς προσφέρθηκε προς το σκάφος ένα σκοινί, κάτι που είχε ως συνέπεια το σκάφος να αρχίσει να ταλαντεύεται. Σύμφωνα με πληροφορίες του NEWS 24/7, είπαν στον Αλέξη Τσίπρα, ότι θεώρησαν πως ήταν το ιταλικό λιμενικό και θα τους οδηγούσε στην Ιταλία και υπογραμμίζουν πως αν είχαν λάβει βοήθεια δεν θα συνέβαινε αυτό.

Οι κανονισμοί

Στον κανονισμό της ΕΕ αριθ. 656/2014 του ΕΚ και του Συμβουλίου της 15ης Μαΐου 2014 περί κανόνων επιτηρήσεως των εξωτερικών θαλάσσιων συνόρων στο πλαίσιο της επιχειρησιακής συνεργασίας που συντονίζεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και συγκεκριμένα στο άρθρο 9, γίνεται σαφές ότι:

Οι συμμετέχουσες μονάδες, προκειμένου να εξετάσουν εάν το σκάφος είναι σε φάση αβεβαιότητας, συναγερμού ή κινδύνου, λαμβάνουν υπόψη και διαβιβάζουν όλες τις σχετικές πληροφορίες και παρατηρήσεις στο αρμόδιο κέντρο συντονισμού διάσωσης, περιλαμβανομένων και πληροφοριών σχετικά με:

i) την ύπαρξη αιτήματος συνδρομής, μολονότι το αίτημα δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα απόφασης ότι υφίσταται κατάσταση κινδύνου,

ii) το αξιόπλοο του σκάφους και την πιθανότητα το σκάφος να μη φθάσει στον τελικό του προορισμό,

iii) τον αριθμό των επιβαινόντων σε συνάρτηση με τον τύπο και την κατάσταση του σκάφους,

iv) την ύπαρξη επαρκών εφοδίων όπως καυσίμων, νερού και τροφίμων μέχρι να φθάσει το πλοίο στην ξηρά,

v) την ύπαρξη καταρτισμένου πληρώματος και πλοιάρχου,

vi) την ύπαρξη και το δυναμικό του εξοπλισμού ασφαλείας, πλοήγησης και επικοινωνίας,

vii) την παρουσία επιβαινόντων που χρήζουν επείγουσας ιατρικής φροντίδας,

viii) την παρουσία αποβιωσάντων επί του σκάφους,

ix) την ύπαρξη εγκύων γυναικών ή παιδιών επί του σκάφους,

x) τις καιρικές συνθήκες και την κατάσταση της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών προβλέψεων.

Εν αναμονή οδηγιών από το κέντρο συντονισμού διάσωσης, οι συμμετέχουσες μονάδες λαμβάνουν όλα τα δέοντα μέτρα για να εγγυηθούν την ασφάλεια των εν λόγω προσώπων.

η) Όταν ένα σκάφος θεωρείται ότι βρίσκεται σε κατάσταση αβεβαιότητας, συναγερμού ή κινδύνου, αλλά οι επιβαίνοντες αρνούνται να δεχθούν συνδρομή, η συμμετέχουσα μονάδα ενημερώνει σχετικά το αρμόδιο κέντρο συντονισμού διάσωσης και ακολουθεί τις οδηγίες του. Η συμμετέχουσα μονάδα εξακολουθεί να εκπληρώνει το καθήκον επιμέλειας παρακολουθώντας το σκάφος και λαμβάνοντας κάθε μέτρο που κρίνεται απαραίτητο για την ασφάλεια των σχετικών προσώπων, απέχοντας συγχρόνως από κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση ή να αυξήσει την πιθανότητα πρόκλησης σωματικής βλάβης ή απώλειας ζωής.

θ) Όταν το κέντρο συντονισμού διάσωσης τρίτης χώρας που είναι αρμόδιο για την περιοχή έρευνας και διάσωσης δεν απαντήσει στις πληροφορίες που του έχει διαβιβάσει η συμμετέχουσα μονάδα, η μονάδα αυτή επικοινωνεί με το κέντρο συντονισμού διάσωσης του κράτους μέλους υποδοχής εκτός εάν η συμμετέχουσα μονάδα κρίνει ότι άλλο διεθνώς αναγνωρισμένο κέντρο συντονισμού διάσωσης είναι περισσότερο σε θέση να αναλάβει τον συντονισμό του περιστατικού έρευνας και διάσωσης.

Το επιχειρησιακό σχέδιο μπορεί να περιέχει στοιχεία προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες συνθήκες της σχετικής θαλάσσιας επιχείρησης.

3. Όταν ολοκληρωθεί το περιστατικό έρευνας και διάσωσης, η συμμετέχουσα μονάδα, σε συνεννόηση με το διεθνές κέντρο συντονισμού, συνεχίζει τη θαλάσσια επιχείρηση.

Εν προκειμένω, φαίνεται πως κάτι έχει πάει λάθος σε επίπεδο συντονισμού. Εκ μέρους του Λιμενικού, υπάρχει παραδοχή για υπεράριθμους επιβάτες, οι οποίοι όμως “δεν ήθελαν να έρθουν προς την Ελλάδα”, “δεν ήθελαν βοήθεια”, όπως είπε και ο εκπρόσωπός του, Νίκος Αλεξίου.

Ο ίδιος τόνισε πως οποιαδήποτε βίαιη επέμβαση προς ένα τέτοιο σκάφος, θα έθετε το ίδιο και τους επιβαίνοντες σε μεγαλύτερο κίνδυνο. “Αν αντιδρούσαν και μετακινούνταν σε ένα σημείο θα σήμαινε πως εμείς θα προκαλούσαμε το δυστύχημα, αν προσπαθούσαμε να ρυμουλκήσουμε”, είπε χαρακτηριστικά στον ΣΚΑΙ το πρωί της Πέμπτης, κάτι που βέβαια έρχεται σε αντίθεση με όσα ισχυρίζονται κάποιοι διασωθέντες. Όλα αυτά φυσικά θα διερευνηθούν.

Ο εκπρόσωπος του Λιμενικού είπε πως το μοιράιο πλοίο επιτηρείτο στην αρχή από ένα σκάφος των ελληνικών Αρχών, και ένα φορτηγό που προσέφερε τροφή, χωρίς να τη δέχονται από την πλευρά των μεταναστών. “Δεν υπήρξε ένδεια μέσων ή λάθος στον σχεδιασμό”, τόνισε. “Δεν χρειαζόταν να καλέσεις επιπλέον μέσο όταν υπήρχαν άλλα”, απάντησε σε ερώτηση σχετικά με το γιατί δεν κατέπλευσε κοντά το ναυαγοσωστικό.

Είναι σίγουρα όμως προφανές πως βάσει διεθνούς Δικαίου, η ελληνική πλευρά είχε τη δικαιοδοσία και την δυνατότητα να προσεγγίσει το καράβι και να επιβλέπει την κατάστασή του, έχοντας στην όλη επιχείρηση τις προβλεπόμενες δυνάμεις που θα χρειάζονταν σε πιθανή περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Την άποψή του ότι το Λιμενικό έπρεπε να παρέμβει εξέφρασε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξης Τσίπρας, κατά την ενημέρωση που είχε στην Καλαμάτα για τις συνθήκες του ναυαγίου, διατυπώνοντας το ερώτημα: “Όταν υπάρχει ένα πλοίο σε διεθνή ύδατα, όπου συντελείται αδίκημα, αν διακινεί ναρκωτικά για παράδειγμα, εκεί υπάρχει παρέμβαση ανεξαρτήτως αν ο κυβερνήτης δεχτεί ή δεν δεχτεί την παρέμβαση των αρχών. Έτσι δεν είναι; Όταν υπάρχει διακινδύνευση τόσων εκατοντάδων ανθρωπίνων ζωών και προφανής διάσταση της εκμετάλλευσης και της παρανομίας των διακινητών -εδώ πρόκειται για μία εξόφθαλμη εγκληματική πράξη- το αντίστοιχο πλαίσιο δεν υπάρχει;”.

Αυτό που φαίνεται είναι πως οι άτυχοι μετανάστες έπεσαν πάνω στη δαιδαλώδη γραφειοκρατία που συντηρείται δια μέσω διεθνών συμβάσεων, κανονισμών και ενός πλαισίου που εκ μέρους της ΕΕ, θα έπρεπε να είχε απλοποιηθεί, δεδομένου ότι τέτοιου τύπου ναυτικά δυστυχήματα έχουν γίνει κανόνας τα τελευταία έτη.

Δικηγόρος ανέφερε στο NEWS 24/7 πως σε ανάλογες περιπτώσεις εφαρμόζονται οι κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού Δικαίου. Η έρευνα και η διάσωση στη θάλασσα, αποτελούν αρχή του διεθνούς Δικαίου το οποίο εγγυάται:

Το δικαίωμα των Κρατών να ρυθμίζουν την είσοδο των σκαφών και πλοίων στην περιοχή δικαιοδοσίας τους, αλλά και στην ανάγκη για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε περίπτωση κινδύνου.

Ακόμη, οι συνθήκες που ορίζουν την έρευνα και τη διάσωση είναι η Σύμβαση για τη θαλάσσια αρωγή καθώς και η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας και συγκεκριμένα το άρθρο 98. Στη συνθήκη αυτή ορίζεται πως υπεύθυνο για ένα σκάφος είναι εκείνο του οποίου φέρει τη σημαία, κάτι που εν προκειμένω, είναι άγνωστο.

Στη διεθνή Σύμβαση για την ασφάλεια για τη ζωή στη θάλασσα (SOLAS), προβλέπεται η υποχρέωση μιας κυβέρνησης για την έρευνα διάσωσης και την παροχή βοήθειας σε περίπτωση κινδύνου. Η δικαιοδοσία παρέχεται και από τη σύμβαση του Αμβούργου για τη ναυτική έρευνα και διάσωση (Σύμβαση SAR).

Όλα τα παραπάνω έχουν κυρωθεί από την ελληνική Δημοκρατία.

Σημειώνεται ακόμη πως στα διεθνή ύδατα έχουν δικαιοδοσία όλα τα εμπλεκόμενα κράτη, πχ η Ελλάδα, η Ιταλία ή η Αίγυπτος, ενώ βάσει της σύμβασης του Δικαίου της θάλασσας για την παροχή βοήθειας, ο πλοίαρχος είναι εκείνος που πρέπει να καλέσει σε αρωγή.

Σε κάθε περίπτωση προβλέπεται πως μπορεί να υπάρξει παρέμβαση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου υπάρχουν απτές παραβάσεις, με παράνομα φορτία ναρκωτικών, πετρελαίου, ή δουλεμπορίου. Το κρίσιμο είναι όμως το ότι οι εκάστοτε κρατικές Αρχές, δεν παραδέχονται σε πρώτο χρόνο διάσωσης, πως έχουν τα τεκμήρια πως πρόκειται ξεκάθαρα για δουλεμπόριο ανθρώπων.

Φυσικά, οι εικόνες με τους στοιβαγμένους μετανάστες, δεν θα μπορούσαν να σημαίνουν κάτι το διαφορετικό.

Ανακοίνωση Frontex: Όλα τα ερωτήματα στην ελληνική πλευρά

Από τη δική της μεριά η Frontex αποποιείται ευθυνών, αναφέροντας πως το αεροσκάφος παρακολούθησης εντόπισε τη βάρκα την Τρίτη 13 Ιουνίου στις 9.47 (12.47 ώρα Αθήνας) και ενημέρωσε αμέσως τις σχετικές ελληνικές και ιταλικές αρχές.

“Όλες οι ερωτήσεις θα πρέπει να απευθυνθούν στο ελληνικό κέντρο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης”, αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

“Υποχρέωση από τη Διεθνή Σύμβαση της Θάλασσας” για το Λιμενικό να διασώσει

Ο ποινικολόγος Κώστας Ντάλτας, μίλησε επίσης στο MEGA για το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο και απάντησε σε διάφορα ερωτήματα, μεταξύ των οποίων και γιατί δεν επενέβη το Λιμενικό Σώμα. Ο ποινικολόγος αναφέρθηκε στο νομικό πλαίσιο που ισχύει με βάση τις διεθνές συνθήκες.

“Το Δίκαιο της θάλασσας το έχουν υπογράψει όλες οι χώρες πλην της Τουρκίας, των ΗΠΑ, του Περού, του Ισραήλ, της Βενεζουέλα και της Συρίας. Όταν είμαστε σε διεθνή ύδατα καμία χώρα δεν έχει αρμοδιότητα εκτός από τη χώρα της σημαίας του πλοίου. Σε αυτή τη περίπτωση, βρίσκεται στα διεθνή ύδατα και εκεί υπάρχει το FIR Αθηνών. Είναι δικό μας και γι’ αυτό οι Ιταλοί έστειλαν σε εμάς και δεν πήγαν εκείνοι“, είπε αρχικά.

Πώς δεν έχει αποτυπωθεί η στιγμή που αναποδογύρισε

“Είναι ένα σοβαρό θέμα, εθνικό και τα στοιχεία θα βγουν αργά ή γρήγορα. Αφού έχει έρθει ένα σήμα πριν από μία ήμερα, εάν το έδωσε ΜΚΟ αυτό είναι αδιάφορο. Υπάρχει μία ανησυχία και οι ειδήσεις που βλέπω να έρχονται μου προκαλούν ανησυχία. Μας λένε πως τους απάντησαν πως δεν έχουν κανένα πρόβλημα και μάλιστα πως πέταξαν τα εφόδια στη θάλασσα. Σε πολλές περιπτώσεις εσκεμμένα βουλιάζουν το πλοίο. Μου κάνει εντύπωση για παράδειγμα, πως στα σκάφη υπάρχουν κάμερες. Πώς δεν έχει αποτυπωθεί η στιγμή που αναποδογύρισε. Εμένα μου κάνει εντύπωση. Η αλήθεια θα βγει. Υπάρχει υποχρέωση από τη Διεθνή Σύμβαση της Θάλασσας να υπάρξει επιχείρηση διάσωσης από την πρώτη στιγμή που ξεκινάει ο κίνδυνος“.

Δείτε το βίντεο του 24MEDIA LAB:

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις