Πέθανε ο Νάνος Βαλαωρίτης

Πέθανε ο σημαντικός Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας, Νάνος Βαλαωρίτης, το βράδυ της Πέμπτης, σε ηλικία 98 ετών.

Τη δυσάρεστη είδηση έκανε γνωστή μέσω του προσωπικού του λογαριασμού στο Facebook ο ποιητής, δημοσιογράφος και εκδότης, Ντίνος Σιώτης.

Στην ανάρτησή του έγραψε:

“Χθες βράδυ χάσαμε τον Νάνο, τον Νάνο τον Βαλαωρίτη, τον Νάνο όλων μας, τον Νάνο που σημάδεψε όσο λίγοι , με τις πολλές του ιδιότητες, τα ελληνικά γράμματα. Έφυγε πλήρης ποίησης και ημερών στα 98 του χρόνια, αφού έζησε μια πλούσια σε πολλά αγαθά ζωή. Γενναίος, αιρετικός, απρόβλεπτος, όπως αρμόζει στους γνήσιους σουρεαλιστές, άφησε τα ίχνη του να τα ακολουθούμε όσο μπορούμε.”

Επίσημη ανακοίνωση για τον θάνατό του αναρτήθηκε και στην σελίδα του στο Facebook, μέσω της κόρης του, Νάνσυς Βαλαωρίτου.

Φίλοι και συνάδελφοι του Νάνου Βαλαωρίτη, όπως και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, καθώς και οι φορείς τους, τον αποχαιρέτησαν μέσω αναρτήσεων στα social media.

Ο Νάνος Βαλαωρίτης υπήρξε ένας σπουδαίος διανοούμενος και το διαχρονικό έργο που αφήνει πίσω του ως παρακαταθήκη, αποτελεί σημαντικό ορόσημο της χώρας μας και όχι μόνο.

Η ζωή του

Γεννήθηκε στην Λωζάννη, στην Ελβετία και είναι γιος του Διπλωμάτη Κωνσταντίνου Βαλαωρίτη, γιου του Ιωάννη Α. Βαλαωρίτη. Γράφει από νέος — πρωτοδημοσιεύει στα Νέα Γράμματα το 1939. Το 1944 δραπετεύει απ’ την γερμανοκρατούμενη Ελλάδα μέσω του Αιγαίου στην Τουρκία, από εκεί στη Μέση Ανατολή και τελικά στην Αίγυπτο όπου συναντάει τον Σεφέρη ο οποίος υπηρετούσε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ως γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στο Κάιρο. Το 1944 μετά από προτροπή του Σεφέρη ο Βαλαωρίτης ταξιδεύει στο Λονδίνο για να βοηθήσει στην ανάπτυξη λογοτεχνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Συναντά τους Τ.Σ. Έλιοτ, Γ.Χ. Όντεν, Ντύλαν Τόμας και εργάζεται για τον Λούις ΜακΝις στο BBC. Εκτός από τη μελέτη αγγλικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, κάνει και μεταφράσεις (στα αγγλικά) Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών, μεταξύ των οποίων του Ελύτη και του Εμπειρίκου. Το 1947 εκδίδει την Τιμωρία των Μάγων, την πρώτη του ποιητική συλλογή, στο Λονδίνο. Από το 1954 μέχρι το 1960 συμμετέχει στην ομάδα των σουρεαλιστών του Παρισιού. Στο Παρίσι γνώρισε την μελλοντική (1960) σύζυγό του, την Αμερικανίδα Μαρί Γουίλσον (1922-2017).

Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα, και ανάμεσα 1963 και 1967 είναι ο εκδότης και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού Πάλι. Όταν η χούντα έρχεται στην εξουσία το 1967, νιώθει πως δεν έχει άλλη επιλογή παρά να αυτοεξοριστεί, έτσι το 1968 ταξιδεύει στις ΗΠΑ όπου και διδάσκει συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργικό γράψιμο στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, μια θέση που κράτησε για 25 χρόνια. Το 1983 βραβεύεται με το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του Μερικές γυναίκες (ενώ είχε αρνηθεί ανάλογη βράβευση το 1958. Το 1976 είχε επίσης αρνηθεί την πρόταση να γίνει αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών). Το Δεκέμβριο του 2009 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολo του έργου του.

Το 2009 προκλήθηκαν αντιδράσεις όταν άφησε να εννοηθεί ότι στηρίζει ανοιχτά τον ΣΥΡΙΖΑ,κάτι που αργότερα διέψευσε ο ίδιος με επίσημες δηλώσεις του. Προηγουμένως είχε ταχτεί με το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων.

Θεατρικά του έργα έχουν παιχτεί σε Παρίσι, Σπολέτο, Ώρχους και Αθήνα. Έχει συνεργαστεί με τα λογοτεχνικά περιοδικά Τετράδιο, Σήμα, Horizon, New Writing και Daylight.

Το έργο του

Ποίηση

Η Τιμωρία των Μάγων, ιδιωτική έκδοση, Λονδίνο 1947

Κεντρική Στοά, ιδιωτική έκδοση 1958

Terre de Diamant, ιδιωτική έκδοση 1958, 2010

Κάποιος 1963

Hired Hieroglyphs, Kayak 1971

Diplomatic Relations, Panjandrum 1972

Ανώνυμο Ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη, Το καλώδιο, Σαν Φρανσίσκο 1974, Ίκαρος 1977

Εστίες Μικροβίων, Το καλώδιο, Σαν Φρανσίσκο 1977

Ο Ήρωας του Τυχαίου, Τραμ, Θεσσαλονίκη 1979

Flash Bloom, Wire Press, Σαν Φρανσίσκο 1980

Ο Διαμαντένιος Γαληνευτής , Ύψιλον 1981

Η Πουπουλένια Εξομολόγηση, Ίκαρος 1982

Μερικές Γυναίκες, Θεμέλιο, 1982, Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1983

Ποιήματα 1 (1944-1964), Ύψιλον, 1983, 2010

Στο Κάτω Κάτω της Γραφής, Νεφέλη 1984

Ο Έγχρωμος Στυλογράφος, Δωδώνη 1986

Ποιήματα 2 (1965-1974), Ύψιλον 1987, 2010

Ανιδεογράμματα, Καστανίωτης 1996

Ήλιος, ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης, Καστανιώτης 1996

Αλληγορική Κασσάνδρα, Καστανιώτης 1998

Η κάθοδος των Μ, Ύψιλον 2002

Μια αλφάβητος κωφαλάλων, Άγκυρα 2003

Άστεγος ο Μέγας, Ύψιλον 2004

Το ξανανοιγμένο κουτί της Πανδώρας, Άγκυρα 2006

Γραμματοκιβώτιον ανεπίδοτων επιστολών, Ύψιλον 2010

Άνθη του θερμοκηπίου, Απόπειρα 2010

Χρίσματα, Κοινωνία των (δε)κάτων 2011

Ουρανός χρώμα βανίλιας, Άγκυρα, 2011

Πικρό καρναβάλι, Ψυχογιός, 2013

Στο υποκύανο μάτι του Κύκλωπα, Ψυχογιός 2015

Πεζά

Ο Προδότης του Γραπτού Λόγου, διηγήματα, Ίκαρος 1980

Απ’ τα Κόκκαλα Βγαλμένη, μυθιστόρημα, Νεφέλη 1982,1999

Μερικές γυναίκες, Θεμέλιο 1982.

Ο Θησαυρός του Ξέρξη, μυθιστόρημα, Εστία 1984, Άγκυρα 2008

Η Δολοφονία, νουβέλα, Θεμέλιο 1984

Ο Ομιλών Πίθηκος ή Παραμυθολογία, Αιγόκερως 1986

My Afterlife Guaranteed, διηγήματα, City Lights, Σαν Φρανσίσκο 1990

Η Ζωή μου Μετά Θάνατον Εγγυημένη, διηγήματα, Νεφέλη 1995

Παραμυθολογία, Νεφέλη 1996

Ο Σκύλος του Θεού, Καστανιώτης 1998, 2004

Τα Σπασμένα Χέρια της Αφροδίτης της Μήλου, Άγρα 2002

Γνωρίζετε την Ελπινίκη; διηγήματα, Ηλέκτρα 2005

Μα το Δία, Ηλέκτρα, 2009

Δοκίμια

Ανδρέας Εμπειρικός, Ύψιλον 1989

Για μια Θεωρία της Γραφής, Εξάντας 1990

Μοντερνισμός, Πρωτοπορία και Πάλι, Καστανιώτης 1997

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ένας Ρομαντικός 1998

Αλληλογραφία Γ.Σεφέρη – Ν.Βαλαωρίτη 1945-1968 και επιστολές στον Γ. Κατσίμπαλη, Ύψιλον 2004

Για μια θεωρία της γραφής Β’, Ηλέκτρα 2006

Ο Όμηρος και το αλφάβητο, Ελληνοαμερικανική Ένωση 2010

Ή του ύψους ή του βάθους, Ψυχογιός 2013

Για μια θεωρία της γραφής Γ’, Ψυχογιός 2016