Πρόληψη δασικών πυρκαγιών από το WWF Eλλάς και την P&G

Το καλοκαίρι καταφθάνει και μαζί μ’ αυτό είμαστε αυτόματα σε εγρήγορση για την αποφυγή των δασικών πυρκαγιών σ’ όλη την Ελλάδα. Η χώρα μας έχει ανάγκη από οργανωμένη και συλλογική προσπάθεια η οποία θα διαφυλάξει τους πολύτιμους πράσινους «πνεύμονες» της Ελλάδας μας.

Κάθε χρόνο, υπολογίζεται ότι εκδηλώνονται περίπου 10.000 εστίες πυρκαγιάς. Όμως, όπως δείχνει η εμπειρία και τα δεδομένα, είναι στο χέρι μας και να μειώσουμε αυτόν τον αριθμό, αλλά και να αντιμετωπίσουμε αυτά τα περιστατικά αποτελεσματικότερα και ταχύτερα.

Μία από τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί προς αυτήν την κατεύθυνση ανήκει στην Procter & Gamble και το WWF Ελλάς, οι οποίες εφαρμόζουν την πιλοτική εφαρμογή της προδιαγεγραμμένης καύσης.

Τι ακριβώς είναι αυτό;

Ουσιαστικά πρόκειται για ένα εργαλείο, το οποίο περιορίζει τη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη, όπως τους πυκνούς θάμνους, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες εκδήλωσης πυρκαγιών μεγάλης έντασης. Με αυτό τον τρόπο τα δάση μας γίνονται πιο ανθεκτικά απέναντι στις πυρκαγιές και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.

Στη βόρεια Πορτογαλία, όπου εφαρμόζεται εδώ και χρόνια, η προδιαγεγραμμένη καύση έχει μειώσει κατά 96% την προβλεπόμενη ένταση δασικών πυρκαγιών υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Το πρόγραμμα του WWF Ελλάς, το οποίο υποστηρίζεται σθεναρά από την P&G, ξεκίνησε πιλοτικά στο νησί της Χίου τον Ιούνιο του 2021, σε συνεργασία με εθνικούς και τοπικούς φορείς όπως το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ), η Διεύθυνση Δασών Χίου και η ομάδα εθελοντικής δράσης Χίου «Όμικρον». Επίσης, η Πυροσβεστική Υπηρεσία Χίου και ο Δήμος Χίου, υποστηρίζουν το έργο, παρέχοντας προσωπικό καθώς και τα κατάλληλα εργαλεία, κατά τις καύσεις.

Στόχος είναι μέσα από στοχευμένες καύσεις σε δασικές εκτάσεις του νησιού, να συλλεχθούν επιστημονικά δεδομένα και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, ώστε η μέθοδος να υιοθετηθεί για την προστασία όλων των δασών της χώρας μας.

Αλλά, ας αφήσουμε καλύτερα να μιλήσουν οι καθ’ ύλιν αρμόδιοι. Πρόκειται για τη Δέσποινα Πάσσαρη, Senior Director Corporate Communications P&G Central & South East Europe, και τον Ηλία Τζηρίτη, Συντονιστή δράσεων WWF Ελλάς

Δέσποινα Πάσσαρη – P&G

1. Ποιοι λόγοι σας οδήγησαν στην απόφαση να στηρίξετε το πρόγραμμα προδιαγεγραμμένης καύσης του WWF;

Αρχικά, το θέμα των πυρκαγιών στην Ελλάδα είναι κάτι που μας απασχολεί όλους. Είναι μία από τις πιο ανησυχητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με τεράστιες, ανυπολόγιστες και συχνά ανεπανόρθωτες συνέπειες στο περιβάλλον, στην οικονομία, στη ζωή μας. Απέναντι σε αυτό το μεγάλο κίνδυνο, ιδιωτικοί, δημόσιοι φορείς, επιστήμονες και ειδικοί, αρχές και εθελοντές οφείλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους, και ο καθένας να συμβάλλει από τη δική του σκοπιά.

Το πιλοτικό πρόγραμμα του WWF από την πρώτη στιγμή φάνηκε ότι είναι μία καλά μελετημένη και συντονισμένη επιστημονική προσπάθεια για την πρόληψη και προστασία του περιβάλλοντος απέναντι στην απειλή της φωτιάς η οποία εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες με σημαντικά αποτελέσματα. ‘Έτσι, με τις δικές μας «δυνάμεις», τους πόρους αλλά και την επικοινωνία στο ευρύ κοινό, θελήσαμε να συνεισφέρουμε ώστε αυτή η προσπάθεια του WWF Ελλάς να έχει θετικό αντίκτυπο και να αποτελέσει ένα ακόμα ισχυρό εργαλείο για την πρόληψη των πυρκαγιών.

2. Έχετε αναλάβει και άλλες πρωτοβουλίες με κατεύθυνση την προστασία του περιβάλλοντος και την ενίσχυση της βιωσιμότητας;

Είμαστε ένας Οργανισμός με παγκόσμια παρουσία που καθημερινά αγγίζει 5 δισ. ανθρώπους με τα προϊόντα και τη «φωνή» του. Ως εκ τούτου γνωρίζουμε καλά ότι η ευημερία των τοπικών κοινωνιών στις οποίες επιχειρούμε είναι εξίσου σημαντική με την ανάπτυξη της Εταιρίας μας. Καμία επιχείρηση δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε μία κοινωνία που παραπαίει.

Η προσπάθειά μας λοιπόν ξεκινά από το «δικό μας σπίτι» την ίδια την Επιχείρηση και τη δέσμευσή μας να μειώσουμε το δικό μας αποτύπωμα και την ίδια στιγμή εκτείνεται και στην υποστήριξη πρωτοβουλιών και δράσεων που μπορούν να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα σε παγκόσμιο αλλά και σε τοπικό επίπεδο. Ενδεικτικά θα αναφέρω για την Ελλάδα, τη δημιουργία Πάρκων Τσέπης – 18 μέχρι σήμερα – σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λάρισα – για να γίνουν οι πόλεις μας και οι γειτονιές πιο πράσινες & πιο βιώσιμες καθώς και τον καθαρισμό της ακτογραμμής και των ελληνικών παραλιών εδώ και 6 χρόνια. Σε όλα αυτά ενώνουμε τις δυνάμεις μας με τους φορείς που είναι ειδικοί στον τομέα τους – όπως συμβαίνει και με το WWF – συνεισφέροντας με τους πόρους της Εταιρίας και όπου είναι δυνατόν συμμετέχουμε ενεργά με την κινητοποίηση των ανθρώπων του οργανισμού μας.

3. Πόσο σημαντική είναι για την εταιρεία σας η επένδυση στη βιώσιμη ανάπτυξη;

Η βιώσιμη ανάπτυξη, για την P&G, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της ίδιας της Εταιρίας & αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου που λειτουργεί η Επιχείρηση σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι κάτι παράλληλο με το υπόλοιπο επιχειρείν, ή μία δράση που απασχολεί μια συγκεκριμένα ομάδα.

Η Βιώσιμη ανάπτυξη για εμάς ξεκινά αρχικά με το ίδιο το αποτύπωμα της Επιχείρησης –το σχεδιασμό και τη λειτουργία των εγκαταστάσεών μας – από τα εργοστάσια μέχρι τα γραφεία μας. Παράλληλα επηρεάζει όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων μας από την καινοτομία τους, τη χρήση και απόθεσή τους αλλά ακόμα και την επικοινωνία τους και τελικά αγγίζει το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας – από τις πρώτες ύλες, την παραγωγή, τη μεταφορά και διάθεση των προϊόντων στην αγορά. Στην P&G πιστεύουμε ότι είναι υποχρέωσή μας να μειώνουμε το αποτύπωμα της Επιχείρησης αλλά την ίδια στιγμή έχουμε και ευθύνη να βοηθήσουμε τους καταναλωτές μας να μειώσουν το δικό τους αποτύπωμα.

Ηλίας Τζηρίτης – WWF Ελλάς

1. Τι είναι ουσιαστικά το πρόγραμμα προδιαγεγραμμένης καύσης και ποια τα οφέλη του; Γνωρίζουμε ότι στο εξωτερικό η προδιαγεγραμμένη καύση εφαρμόζεται με επιτυχία εδώ και δεκαετίες, γιατί η Ελλάδα έμεινε πίσω σε αυτό;

Προδιαγεγραμμένη καύση είναι μια μέθοδος πρόληψης δασικών πυρκαγιών όπου μέσα από την προγραμματισμένη και ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς, σε καθορισμένη περιοχή, υπό συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις και βάσει συγκεκριμένων διαδικασιών και προδιαγραφών, επιτυγχάνεται η διαχείριση της καύσιμης ύλης. Για να το εξηγήσουμε πιο απλά, μειώνουμε τη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη, όπως τους πυκνούς θάμνους και αυξάνουμε τις πιθανότητες να έχουμε μικρότερης έντασης πυρκαγιές και πιο ελεγχόμενες. Με αυτό τον τρόπο τα δάση μας γίνονται πιο ανθεκτικά απέναντι στις πυρκαγιές και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.

Οι πρώτες προσπάθειες για την εισαγωγή της μεθόδου στη χώρα μας ξεκίνησαν την δεκαετία του 1970 όταν μέλη της δασικής επιστημονικής κοινότητας και στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας εφάρμοσαν πιλοτικά την προδιαγεγραμμένη καύση. Δυστυχώς αυτή η προσπάθεια δεν εξελίχθηκε σε μια πιο ευρεία εφαρμογή της μεθόδου και εγκαταλείφθηκε για διάφορους λόγους (έλλειψη πόρων, επιστημονικής καθοδήγησης, μη ξεκάθαροι στόχοι, ανυπαρξία θεσμικής υποστήριξης).

Σχεδόν μισό αιώνα μετά και ενώ η προδιαγεγραμμένη καύση χρησιμοποιείται σε δεκάδες χώρες, στην Ελλάδα δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί το θεσμικό και επιστημονικό υπόβαθρο για την εφαρμογή της. Με το πιλοτικό πρόγραμμα στη Χίο σκοπεύουμε να συλλέξουμε επιστημονικά δεδομένα και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε η μέθοδος αυτή να υιοθετηθεί για την προστασία όλων των δασών της χώρας μας.

2. Γιατί επιλέξατε το νησί της Χίου για την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος; Μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές;

Η Χίος, είναι ένα νησί που φιλοξενεί δασικά οικοσυστήματα που συναντάμε σε όλη την Ελλάδα και έτσι έχουμε την ευκαιρία να εφαρμόσουμε τη μέθοδο σε μια ποικιλία ειδών δασικής βλάστησης (φρύγανα, μακία, πευκοδάση). Τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί σημαντικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις λόγω των δασικών πυρκαγιών. Η προσπάθεια προχωρά χάρη στη συμμαχία εθνικών και τοπικών φορέων όπως το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, η Διεύθυνση Δασών Χίου και η ομάδα Εθελοντικής Δράσης Χίου Όμικρον, και φυσικά την υποστήριξη της Procter and Gamble. Επίσης υπάρχει έκδηλο ενδιαφέρον και εμπειρία των τοπικών φορέων (όπως ο Δήμος Χίου και η Πυροσβεστική Υπηρεσία Χίου) για τις δασικές πυρκαγιές και στενή συνεργασία με το WWF Ελλάς. Η Χίος, λοιπόν, συγκεντρώνει όλα τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που θα συμβάλλουν στην επιτυχία του εγχειρήματος και την ευκολότερη διάχυση του σε άλλες περιοχές.

3. Βάσει των δεδομένων και των αποτελεσμάτων που έχετε συλλέξει από την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος που ξεκίνησε το 2021 μέχρι σήμερα, επιβεβαιώνεται ότι η προδιαγεγραμμένη καύση συνιστά ένα χρήσιμο εργαλείο για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών;

Η προδιαγεγραμμένη καύση είναι μια μέθοδος όπου η ένταση της πυρκαγιάς είναι έτσι και αλλιώς χαμηλή καθώς ρυθμίζεται από τους εκπαιδευμένους χειριστές της αλλά πραγματοποιείται και σε κατάλληλες για αυτό συνθήκες. Επομένως γνωρίζουμε εξαρχής και περιμένουμε σύντομα τα συνολικά αποτελέσματα του έργου ότι τα στοιχεία είναι θετικά, οι επιπτώσεις μηδαμινές σε σύγκριση με μια ανεξέλεγκτη φωτιά και συνηγορούν στην χρήση της μεθόδου για την πρόληψη. Για παράδειγμα, ο καθαρισμός μιας αντιπυρικής ζώνης είναι προτιμότερο να πραγματοποιηθεί με προδιαγεγραμμένη καύση από ό,τι με τη χρήση βαριών ερπυστριοφόρων μηχανημάτων που διαταράσσουν το έδαφος και έχουν μεγαλύτερο κόστος. Η εφαρμογή της μεθόδου στην Πορτογαλία και στην Καταλονία έχει δείξει με τα χρόνια αποτελεσματική μείωση του κινδύνου, καθώς έχουν περιοριστεί τα περιστατικά και οι καμένες εκτάσεις. Ειδικά στην Βορειοδυτική Πορτογαλία έχει μετρηθεί ότι η προδιαγεγραμμένη καύση μειώνει κατά 96% την προβλεπόμενη ένταση δασικών πυρκαγιών υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

4. Πόσο σημαντική είναι για το WWF η υποστήριξη του ιδιωτικού τομέα στις δράσεις που σχεδιάζετε και υλοποιείτε;

Ως ενεργό κομμάτι της κοινωνίας και της οικονομίας, οι επιχειρήσεις έχουν ευθύνη αλλά και σημαντικό ρόλο να παίξουν στο χτίσιμο ενός μέλλοντος, όπου άνθρωπος και φύση συνυπάρχουν αρμονικά. Μπορούν, προωθώντας καινοτόμες λύσεις, να γίνουν φορείς της αλλαγής που ο πλανήτης και η ανθρωπότητα έχουν ανάγκη, και να διασφαλίσουν ότι οι φυσικοί πόροι και τα οικοσυστήματα στα οποία στηρίζουν τη δραστηριότητά τους, χρησιμοποιούνται με βιώσιμο τρόπο.

Μέσω της συνεργασίας με επιχειρήσεις, επιδιώκουμε την αλλαγή συμπεριφοράς και την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων σε ό,τι αφορά την προστασία της φύσης και την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης, που δεν θα επιτυγχάνονταν αλλιώς. Πιστεύουμε στη μεγάλης κλίμακας αλλαγή που μπορούν να φέρουν αυτές οι συνεργασίες και τις επιδιώκουμε σε ένα πλαίσιο πολύ συγκεκριμένων και αυστηρών αρχών, αξιολογώντας σε διαρκή βάση την πορεία τους.

Σε αυτή την προσπάθεια, έχουμε στο πλάι μας ένα μεγάλο οργανισμό, την Procter and Gamble. H P&G αναγνώρισε από την πρώτη μέρα την αξία της πιλοτικής εφαρμογής στη Χίο. Η υποστήριξή της εδώ και δύο χρόνια μας βοηθά να δουλέψουμε σε μια λύση που μπορεί να θωρακίσει τα δάση μας απέναντι στο μεγάλο ζήτημα των δασικών πυρκαγιών.

Είναι σαφές ότι τα δάση αποτελούν τον πλούτο μας και επομένως, πρέπει να τα προσέχουμε σαν κόρη οφθαλμού. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, όλοι μαζί -κάτοικοι, φορείς, εταιρίες κλπ- οφείλουμε να συνεργαζόμαστε , προκειμένου να φέρουμε εις πέρας αυτό το δύσκολο μα απαραίτητο έργο. Τη σωτηρία του ίδιου μας του σπιτιού.