Revenge porn στην Ελλάδα: Ένα σάιτ “έπεσε”, ο εφιάλτης παραμένει

Την περασμένη εβδομάδα εμφανίστηκε στα trends του Twitter το hashtag #CancelChatPicOrg, το οποίο αναφέρεται στην ομώνυμη ιστοσελίδα που έδινε βήμα σε κακοποιητικές και παράνομες ενέργειες, όπως η εκδικητική πορνογραφία (revenge porn) ή σεξουαλικός εξαναγκασμός (sextortion), η δημοσίευση δηλαδή φωτογραφικού υλικού γυναικών από τρίτους, χωρίς την συγκατάθεσή τους.

Βάσει των “κανόνων” της συγκεκριμένης πλατφόρμας με πολυπληθές ελληνικό κοινό, επιτρέπεται η δημοσίευση εικόνων μόνο “όμορφων” γυναικών 18-30 ετών. Στους κανόνες δεν αναγράφεται ότι απαιτείται η συναίνεση της εικονιζόμενης για την δημοσίευση της φωτογραφίας, νομιμοποιώντας ουσιαστικά όλο το παράνομο υλικό που διακινείται, ίσως εν αγνοία, αλλά σίγουρα χωρίς συναίνεση. Η ύπαρξη κανόνων λειτουργίας σε μία ιστοσελίδα που καταπατά ανερυθρίαστα τα δικαιώματα των γυναικών και είναι φτιαγμένη γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο, καθιστά αυτό το εγχείρημα ακόμη πιο σκοτεινό, ενώ ταυτόχρονα δεν μπλοκάρει ούτε την δημοσίευση εικόνων ανηλίκων, ούτε την δημοσίευση προσωπικών στοιχείων των γυναικών (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση) όπως ορίζουν οι “κανόνες”.

Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος σχηματίζει αυτή τη στιγμή δικογραφία και διερευνά ποινικά τις δραστηριότητες του συγκεκριμένου site. Ωστόσο, την ιστοσελίδα για την Ελλάδα “έριξαν” οι ίδιοι οι υπεύθυνοι του site από την Αμερική όπου εδρεύει, μετά από πλήθος αναφορών, παραπόνων και καταγγελιών και μετά από ερωτήσεις που τους απέστειλε η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.

Στην Ελλάδα για να “κατέβουν” τα site υπάρχουν μόνο τρεις τρόποι: με εισαγγελική εντολή που δεν υπήρξε – ή τουλάχιστον δεν περιήλθε στη γνώση της Δίωξης τέτοια εντολή που σίγουρα θα είχε πάρει αντίγραφό της -, από την Εθνική Επιτροπή Επικοινωνιών των Ταχυδρομίων και από την Εθνική Επιτροπή Παιγνίων αντίστοιχα για τα παράνομα στοιχηματικά site.

Εκ του αποτελέσματος, δεν υπάρχει πλέον πρόσβαση για -τουλάχιστον- όσους βρίσκονται στην Ελλάδα. Βέβαια, χρήστες του Twitter αναφέρουν πως αυτή είναι η μισή αλήθεια, αφού μπορείς ακόμα να συνδεθείς μέσω VPN, δηλαδή μέσω εικονικού ιδιωτικού δικτύου, αλλά αυτή η πληροφορία μένει ανεπιβεβαίωτη.

Αυτή η πρακτική διαπόμπευσης γυναικών βρίσκει πολλούς υποστηρικτές στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Οι γυναίκες, οι θηλυκότητες, ακόμα και ανήλικα άτομα κακοποιούνται ψυχικά, εκβιάζονται, εμπορευματιούνται (κυριολεκτικά) και γίνονται βορά κάθε βλέμματος που θέλει να κοιτάξει μέσα από την κλειδαρότρυπα.

“Αναφερόμαστε σε ανθρώπους με έντονες ανασφάλειες και ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας”

Η κ. Εύη Καραγεώργου, κλινική ψυχολόγος- γνωσιακή ψυχοθεραπεύτρια, απαντάει στις απορίες που προκύπτουν για όσους κρύβονται πίσω από τα πληκτρολόγιά τους, σε αυτή την σκοτεινή γωνιά του διαδικτύου αλλά και για όσες αναγκάζονται να κρυφτούν ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό, αν ατυχήσουν να πέσουν θύματα τέτοιων παράνομων συμπεριφορών.

Πώς θα περιγράφατε τον “δράστη” του revenge porn; Υπάρχει κάτι στην συμπεριφορά ή τον χαρακτήρα του που μπορεί να χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου εξαρχής ή στην πορεία της συναναστροφής του με το θύμα;

Συνήθως, όπως και σε οποιαδήποτε άλλη πράξη παρενόχλησης ή κακοποίησης, αναφερόμαστε σε ανθρώπους με έντονες ανασφάλειες και ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας. Το άτομο αυτό, λόγω των έντονων ανασφαλειών του και το φόβο προσωπικής ανεπάρκειας, νιώθει «ανώτερο», όταν εκδικείται τη/το σύντροφο.

Στοιχεία που δείχνουν την ανάγκη του να επιβληθεί ή να ελέγχει συνεχώς τη/το σύντροφο θα μπορούσαν να συνδέονται με την τάση να γίνει παραβιαστικός.

Ποιες είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις στο θύμα μιας τέτοιας κακοποιητικής συμπεριφοράς;

Συναισθήματα όπως ντροπή και άγχος είναι τα κυρίαρχα. Δυστυχώς, πολύ συχνά οι άνθρωποι που υφίστανται αυτού του είδους την παρενόχληση, νιώθουν έντονη ενοχή. Αναρωτιούνται που έφταιξαν και τι θα έπρεπε να έχουν προλάβει, γεγονός που δημιουργεί ένα φοβερό φαύλο κύκλο. Ως αποτέλεσμα αυτών, η θλίψη τους είναι σημαντική και τείνουν να αποφεύγουν πολλές από τις συνήθειές τους και να αποσύρονται κοινωνικά. Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης διαταραχών όπως το μετατραυματικό στρες, οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη. Ένας παράγοντας που επιτείνει τη δυσφορία των θυμάτων είναι το κοινωνικό στίγμα που δημιουργείται και η αίσθηση αδυναμίας να το διαχειριστούν.

Καταλήγουν οι συμβουλές αυτοπροστασίας στις γυναίκες (να μην μοιράζονται προσωπικές φωτογραφίες τους, να μην εμπιστεύονται εύκολα τους ερωτικούς συντρόφους) να ενοχοποιούν το θύμα, υπονοώντας ουσιαστικά ότι όποια μοιράζεται φωτογραφίες φταίει για ό,τι πρόκειται να συμβεί στο προσωπικό φωτογραφικό της υλικό;

Τα όρια του καθενός είναι προσωπικά και προέρχονται από τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Η αυτοπροστασία των γυναικών καθορίζεται ακριβώς από αυτά. Χρειάζεται μια ώριμη και υπεύθυνη αξιολόγηση της κατάστασης μέσα στην οποία η γυναίκα μοιράζεται προσωπικές της στιγμές, αλλά είναι επικίνδυνο να κατηγορείται για αυτό το μοίρασμα και η ευθύνη της να γίνεται επιχείρημα, για να στιγματιστεί. Αναλογικά, είναι σα να κατηγορείται μια γυναίκα που κακοποιήθηκε σεξουαλικά, ότι φταίει, επειδή φορούσε κοντή φούστα. Το όριο είναι πάντα η μη συναίνεση και είναι απόλυτο.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα που πρέπει να κάνει το θύμα μιας τέτοιας συμπεριφοράς για να ξεπεράσει το τραύμα, αν υπάρχει; Τι ισχύει στην περίπτωση ενός ανήλικου θύματος ή ανήλικου θύτη;

Το πιο σημαντικό είναι το θύμα να μη μείνει αδρανές. Ακόμη και αν «κλειστεί» για κάποιο χρονικό διάστημα, να μην αποδεχτεί το φόβο και την απόσυρση ως νέα παγιωμένη πραγματικότητα. Καλό είναι να απευθυνθεί στο υποστηρικτικό περιβάλλον (οικογένεια, φίλοι) και να σκεφτεί όσο πιο ρεαλιστικά μπορεί ότι σε μια παρενόχληση/ παραβίαση δε φταίει ποτέ το θύμα, αλλά ο θύτης. Σε περιπτώσεις που το θύμα δυσκολεύεται να επανακάμψει συναισθηματικά και πρακτικά, καλό είναι να απευθυνθεί σε έναν ειδικό.

Αναφορικά με τους ανήλικους που πιθανόν εμπλέκονται σε μια τέτοια διαδικασία, είναι απαραίτητο να ενημερωθούν οι κηδεμόνες και συχνά κρίνεται σημαντικό να υπάρξει και νομική συμβουλή. Η συμβολή ειδικού εδώ κρίνεται πολύ καθοριστική, καθώς αφορά σε θέματα που οι ανήλικοι δυσκολεύονται να μοιραστούν με τους οικείους ενήλικες.

“Η πατριαρχία ζητάει από τη γυναίκα να είναι σεξουαλική, αλλά εντός συγκεκριμένων ορίων”

Η Δήμητρα Σιαηλή, ως φίλη του σωματείου γυναικείων δικαιωμάτων “Το Μωβ” και μια από τις συλληφθείσες την 25η Νοέμβρη, μας μίλησε για την έμφυλη διάσταση μιας κοινωνικής παθογένειας που πλήττει σχεδόν κατ΄αποκλειστικότητα τις θηλυκότητες.

Είναι δόκιμος ο όρος “εκδικητική πορνογραφία”; Η δημοσιοποίηση προσωπικών φωτογραφιών ενός ατόμου χωρίς την συγκατάθεση του συμβαίνει πραγματικά για λόγους εκδίκησης;

Ακριβέστερος είναι ο όρος “σεξουαλική κακοποίηση μέσω εικόνας”, καθώς πέρα από την εκδίκηση μπορεί να συμβαίνει και για λόγους σεξουαλικού εκβιασμού (sextortion), απειλών για βιασμό και κατά της ζωής, διαρροή προσωπικών δεδομένων ως και ψηφιακά υποστηριζόμενη εμπορία ανθρώπων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, το 90% των δραστών είναι άντρες. Πώς εξηγείται αυτή η έντονα έμφυλη διάσταση της εκδικητικής πορνογραφίας;

Το υπόβαθρο είναι η πατριαρχία, ο μισογυνισμός, η αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος, η τοξική αρρενωπότητα, η ποινικοποίηση της γυναικείας σεξουαλικότητας και του τρόπου που την εκφράζουν οι γυναίκες. Το γυναικείο σώμα έχει παρουσιαστεί για εδώ και αιώνες, ως αντικείμενο προς τέρψη (των αντρών) και ταυτόχρονα ως βρώμικο. Γίνεται το μέσο για να τραφεί η τοξική αρρενωπότητα του θύτη από την βία που ασκεί στο θύμα. Άλλωστε η διαπόμπευση των γυναικών είναι αρχαία ιστορία και συνεχίζεται ως σήμερα. Η γυναικεία σεξουαλικότητα είναι ποινικοποιημένη ενώ η αντρική “παράσημο”. Και φυσικά, οι γυναίκες θύματα ηλεκτρονικής βίας, όπως άλλων μορφής βίας, θα υποστούν και το victim blaming. Η πατριαρχία σήμερα ζητάει από τη γυναίκα να είναι σεξουαλική, αλλά εντός συγκεκριμένων ορίων ταυτόχρονα: αν βρεθούν οι φωτογραφίες της σε ένα σάιτ, αυτή θα φταίει (πάλι).

Καταγγελίες στις αρμόδιες αρχές

Πολλά από τα περιστατικά σεξουαλικού διαδικτυακού εκβιασμού και εξαναγκασμού δεν καταγγέλλονται στις αρμόδιες Αρχές είτε γιατί το θύμα αισθάνεται ντροπή, είτε γιατί δε γνωρίζει (πιθανά και λόγω της ανηλικότητας) ότι έχει διαπραχθεί έγκλημα σε βάρος του.

Σημειώνεται ότι το 2010 υπήρχαν παγκοσμίως περί τα 3.000 sites, στα οποία οι χρήστες αναρτούσαν αντίστοιχο υλικό, ενώ σήμερα είναι περισσότερα από 10.000.

Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος χειρίστηκε το έτος 2018, 492 υποθέσεις που αφορούσαν διαδικτυακό σεξουαλικό εξαναγκασμό και εκβιασμό ενηλίκων και το έτος 2019, 275 υποθέσεις. Επίσης το 2019 χειρίσθηκε τριακόσιες είκοσι εννιά (329) υποθέσεις που αφορούσαν πορνογραφία ανηλίκων μέσω διαδικτύου και σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων μέσω διαδικτύου. Στις υποθέσεις αυτές το 39% των θυμάτων ήταν ηλικίας κάτω των 15 ετών και το 61% άνω των 15 ετών, ενώ το 82% των θυμάτων ήταν γένος θηλυκού. Επίσης, το 17% των δραστών ήταν ανήλικοι (ηλικίας από 12 ετών), ενώ το 83% των δραστών ήταν ενήλικοι, ηλικίας από 18 έως 87 ετών, ενώ το 90% αυτών ήταν γένους αρσενικού.

Σε περίπτωση που κάποια/ος πέσει θύμα διαδικτυακού σεξουαλικού εξαναγκασμού και εκβιασμού προτείνεται να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα, σύμφωνα με την Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος:

• να μην μοιράσει – αποστείλει άλλο τέτοιο υλικό
• να αναζητήσει άμεσα βοήθεια από άτομα εμπιστοσύνης, ειδικούς (π.χ. Ψυχολόγους) ή την οικογένεια
• να μην διαγράψει τα αποδεικτικά στοιχεία (συνομιλιες, e-mail κ.λπ.)
• να διακόψει κάθε επικοινωνία, «μπλοκάροντας» τον επιτήδειο διαδικτυακό δράστη
• να αναφέρει το συμβάν στις αρμόδιες Αστυνομικές ή Δικαστικές Αρχές (ειδικότερα στην Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος)

Συμπληρωματικά, μπορεί να γίνει καταγγελία ηλεκτρονικά μέσα από τις κάτωθι ιστοσελίδες, όπως τις πρότεινε η Δήμητρα Σιαηλή- φίλη του σωματείου γυναικείων δικαιωμάτων “Το Μωβ” και μια από τις συλληφθείσες την 25η Νοέμβρη: Astynomia.gr, Safeline.gr.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.