Συνεπιμέλεια: Δίνει λύση στο "πρόβλημα" του διαζυγίου;

Η ψυχολόγος Γεωργία Κορδώνη εξετάζει το ζήτημα των επιπτώσεων του διαζυγίου στη ψυχολογία των παιδιών και τις συνθήκες για να λειτουργήσει σωστά η συνεπιμέλεια.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΡΔΩΝΗ
20 Μαΐου 2021 06:10

Η επίδραση του διαζυγίου στα παιδιά αποτέλεσε σημαντικό θέμα έρευνας ήδη από την δεκαετία του 1970, την εποχή, δηλαδή, που ξεκίνησε η μεγάλη αύξηση του αριθμού των διαζυγίων.

Στην Ελλάδα είναι η πρώτη φορά που μετά από 38 χρόνια γίνονται αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο. Οι αλλαγές αυτές φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα της κοινής επιμέλειας του παιδιού από τους δύο γονείς μετά το διαζύγιο. Σύμφωνα με τα παραπάνω γεννιούνται δύο ερωτήματα.

1) Ευθύνεται μόνο η περίοδος του διαζυγίου για τις ψυχολογικές και συναισθηματικές επιπτώσεις στα παιδιά ή μήπως μεγάλης σημασίας είναι και οι περίοδοι πριν και μετά από αυτό;

2) Οι επιπτώσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη συνεπιμέλεια;

Απαντώντας στο πρώτο ερώτημα κρίνεται σκόπιμο να δούμε πως ένα παιδί επηρεάζεται από τον χωρισμό των γονιών του και ποια περίοδο οι επιδράσεις είναι σημαντικότερες.

Οι επιπτώσεις του διαζυγίου

Το διαζύγιο είναι αδιαμφισβήτητα για τα ίδια τα παιδιά ένα πολύ επώδυνο και στρεσογόνο γεγονός που επιφέρει έντονα συναισθήματα θλίψης, θυμού, απώλειας και μοναξιάς. Στη ζωή του παιδιού συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές, τόσο συναισθηματικά όσο και πρακτικά. Ένα παιδί ίσως χρειαστεί να μετακομίσει ή να αλλάξει σχολείο και συνήθειες. Συνήθως το εισόδημα των γονέων μειώνεται, καθώς τα έξοδα αυξάνονται εκείνη την περίοδο. Άλλες επιπτώσεις που έχουν παρατηρηθεί είναι η αποδιοργάνωση του παιδιού, η αποκλίνουσα ή επιθετική συμπεριφορά, η μειωμένη σχολική επίδοση, η απόσυρση και η απομόνωση.

Ιδιαίτερη βαρύτητα όμως πρέπει να δώσουμε και στα χρόνια πριν το διαζύγιο. Σε τι συνθήκες ζούσε μέχρι τότε το παιδί; Έχει φανεί πως σε παιδιά, που για καιρό μεγάλωναν σε ένα συγκρουσιακό περιβάλλον με συχνούς καβγάδες, έχει επηρεαστεί περισσότερο η ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη σε σχέση με παιδιά που είχαν απλά να αντιμετωπίσουν το διαζύγιο των γονιών χωρίς προηγούμενες συγκρούσεις . Σε αυτές τις περιπτώσεις μάλιστα το διαζύγιο όσο επώδυνο και αν είναι έρχεται να αποκλιμακώσει την κατάσταση και να ανακουφίσει τα μέλη της οικογένειας.

Παράλληλα, μεγάλη σημασία έχει και ο τρόπος διαχείρισης των γονέων την περίοδο μετά το διαζύγιο. Συχνά λάθη που παρατηρούνται είναι ο ένας γονέας να κατηγορεί τον άλλο μπροστά στο παιδί, να το χρησιμοποιεί για να μεταφέρει μηνύματα ή για να εκδικηθεί τον άλλον. Όλα αυτά είναι ικανά να πληγώσουν ένα παιδί πολύ περισσότερο από ότι το ίδιο το διαζύγιο.

Στις μέρες μας, οι γονείς πέρα από τα συναισθηματικά προβλήματα του χωρισμού τους έχουν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα και άλλα σοβαρά ζητήματα, όπως το να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους, με τις γυναίκες, αλλά και τους άντρες να λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το ζήτημα του διαζυγίου γίνεται ακόμη πιο δύσκολο και για τα παιδιά, αλλά και για τους ίδιους τους γονείς.

Η σύγχρονη έρευνα, λοιπόν, φαίνεται να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες επιπτώσεις που μπορούν να θεωρηθούν αναπόφευκτο αποτέλεσμα του χωρισμού των γονέων στα παιδιά, αλλά η αλήθεια είναι ότι μεγάλη σημασία έχει τόσο η περίοδος πριν, όσο και μετά το διαζύγιο.

Το ζήτημα της συνεπιμέλειας

Την ίδια στιγμή, το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης φέρνει στην επιφάνεια το ζήτημα της συνεπιμέλειας με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές αντιδράσεις από ειδικούς, γονείς αλλά και την ίδια την κοινωνία.

Η κοινή επιμέλεια είναι ένα ζήτημα που φέρνει τους γονείς αντιμέτωπους με πολλές προκλήσεις, οι οποίες απαιτούν ειδική αντιμετώπιση και δεν μπορούν να λυθούν με μια απλή νομοθετική αλλαγή. Αν και τα οφέλη της κοινής επιμέλειας σύμφωνα με μελέτες είναι πολλά, το αν θα πετύχει ή όχι η άσκηση της κοινής επιμέλειας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες.

Σε πολλές περιπτώσεις ένα ζευγάρι οδηγείται σε διαζύγιο ύστερα από διάσταση απόψεων, δυσκολία επικοινωνίας, συχνές συγκρούσεις και άλυτα ζητήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις όσο δύσκολο ήταν για το ζευγάρι να διαχειριστεί τα προβλήματα μέσα στο γάμο, άλλο τόσο θα είναι να τα χειριστεί και κατά την άσκηση της κοινής επιμέλειας.

Η κοινή επιμέλεια απαιτεί συχνή και καλή επικοινωνία μεταξύ των γονέων, καθώς τα παιδιά θα μετακινούνται από τον ένα στον άλλο σε τακτά χρονικά διαστήματα. Όλες οι αποφάσεις θα παίρνονται από κοινού και θα χρειάζεται συνεννόηση ακόμα και για πολύ απλά ζητήματα, όπως για μια δραστηριότητα που το παιδί ξεκίνησε στο ένα σπίτι και θα πρέπει να τελειώσει στο άλλο. Σε έντονα, λοιπόν, συγκρουσιακά διαζύγια η κοινή επιμέλεια δεν είναι τόσο εύκολο να λειτουργήσει.

Ακόμα και ο θεσμός της διαμεσολάβησης, στις περιπτώσεις που θα χρησιμοποιηθεί, δεν είναι από μόνος του αρκετός. Απαιτείται μια συνολική και στοχευμένη παρέμβαση για αυτό το ζήτημα, όπου θα υπάρχουν ομάδες ειδικών, όπως κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι. Ταυτόχρονα, οι γονείς θα εκπαιδεύονται και θα συμμετέχουν σε ατομική θεραπεία, θεραπεία οικογένειας, συμβουλευτική ζεύγους και προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού. Μόνο έτσι θα καταφέρουν να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους και θα συνεργαστούν προτάσσοντας το καλό των παιδιών τους.

Το ζήτημα, λοιπόν, της συνεπιμέλειας φαίνεται πως άρχισε να φωτίζει προβλήματα ετών, που χρειάζονται πλέον άμεση επίλυση. Κρίνεται πια αναγκαία η ψυχολογική υποστήριξη των ανθρώπων πριν γίνουν γονείς, κατά την διάρκεια του γάμου τους αλλά και την περίοδο του διαζυγίου. Και η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει αρκετά σε αυτό.

Σκοπός εξάλλου δεν είναι να υπάρξει το ιδανικό διαζύγιο ή η ιδανική λύση. Αλλά να υπάρξουν γονείς, διατεθειμένοι να δουλέψουν με τα συναισθήματα τους και κοινωνίες που θα τους υποστηρίζουν να το κάνουν.