Αφγανιστάν: Η αντοχή στα αντιβιοτικά έχει θανατηφόρες συνέπειες

Η ευαισθητοποίηση του κοινού, ο αυστηρότερος έλεγχος της πρόληψης των λοιμώξεων, ο καλύτερος έλεγχος της χρήσης αντιβιοτικών και η πρόσβαση σε μικροβιολογικές υπηρεσίες αποτελούν σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, ο Said Dawood έχει απομονωθεί στο Κέντρο Τραύματος της Κουντούζ, το οποίο υποστηρίζεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Ο Dawood έσπασε και τα δύο του πόδια πριν από οκτώ μήνες, όταν έπεσε από τέσσερις ορόφους ενώ εργαζόταν ως ειδικευμένος εργάτης στη βόρεια αφγανική επαρχία Kunduz. Αν και πήρε εξιτήριο από το κέντρο τραύματος τον Μάρτιο, έκτοτε έχει επανεισαχθεί δύο φορές στο νοσοκομείο. Η λοίμωξη που προκλήθηκε από βακτήρια που είναι ανθεκτικά στα ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά σήμαινε ότι ο Dawood χρειαζόταν στοχευμένη θεραπεία.

Η μικροβιακή αντοχή (AMR) εμφανίζεται όταν τα μικρόβια, συμπεριλαμβανομένων των βακτηρίων, αναπτύσσουν την ικανότητα να επιβιώνουν από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται εναντίον τους. Η AMR αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς σε πολλές χώρες με εύθραυστα συστήματα υγείας και κακές συνθήκες υγιεινής. Όταν τα φάρμακα δεν λειτουργούν πλέον, τα απλά κοψίματα και πολλές ασθένειες που κανονικά δεν θεωρούνται απειλητικές για τη ζωή μπορούν και πάλι να γίνουν θανατηφόρες.

Σε ολόκληρο το Αφγανιστάν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εφαρμόζουν μια δέσμη υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της ΑΜR, συμπεριλαμβανομένων ενισχυμένων μέτρων ελέγχου λοιμώξεων για την πρόληψη της εξάπλωσης ανθεκτικών βακτηρίων. Δημιουργούν επίσης επιτροπές αντιμικροβιακής διαχείρισης για να διασφαλίσουν την κατάλληλη επιλογή και τη σωστή χρήση των αντιβιοτικών για τους ασθενείς.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άνοιξαν επίσης δύο βακτηριολογικά εργαστήρια, στην Kunduz και στο Khost, για να βοηθήσουν στον εντοπισμό βακτηρίων και στην επιλογή των κατάλληλων αντιβιοτικών για τη θεραπεία των λοιμώξεων.

«Αντιμετωπίζουμε καθημερινά την αντίσταση στα αντιβιοτικά», λέει η Δρ. Letizia Ottino, ειδικός των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων που εργάζεται για την ΑΜR στο Αφγανιστάν. «Έχει σοβαρό αντίκτυπο στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Οι πολυανθεκτικές λοιμώξεις απαιτούν περισσότερους πόρους για να αντιμετωπιστούν, μεγαλύτερη διάρκεια νοσηλείας, ακριβά αντιβιοτικά και εξειδικευμένους γιατρούς», εξηγεί η Ottino.

Ενώ υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία σχετικά με την αντοχή στα αντιβιοτικά στο Αφγανιστάν, ο Ottino λέει ότι η διαθέσιμη επιστημονική βιβλιογραφία δείχνει υψηλά επίπεδα ΑΜR στη χώρα.

Οι σωστές πρακτικές των ασθενών είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση της AMR

Σύμφωνα με έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την ΑΜR σε ανθρωπιστικά περιβάλλοντα με χαμηλούς πόρους, όπως το Αφγανιστάν, οι βασικοί παράγοντες της ΑΜR είναι η ανεπαρκής πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης και υγιεινής, μέτρα ελέγχου πρόληψης λοιμώξεων, εμβόλια και ιατρικές και εργαστηριακές αλυσίδες εφοδιασμού.

Οι πρακτικές των ασθενών και των συνταγογραφήσεων παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, λέει ο Δρ. Zabihullah Fazalzoi, παιδίατρος στο παιδιατρικό τμήμα του Περιφερειακού Νοσοκομείου της Herat που υποστηρίζεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Μια μελέτη του 2015 από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα με μικτές μεθόδους σε ασθενείς και φαρμακοποιούς σε ένα περιφερειακό νοσοκομείο της Καμπούλ διαπίστωσε ότι οι ασθενείς είχαν συχνά περιορισμένες γνώσεις σχετικά με τα αντιβιοτικά. Ως αποτέλεσμα, τα χρησιμοποιούσαν συχνά υπερβολικά και καταχρηστικά, μεταξύ άλλων για ένα ευρύ φάσμα παθήσεων όπως το κοινό κρυολόγημα, η υπογονιμότητα και ο γενικός πόνος στο σώμα. Η εύκολη πρόσβαση σε αντιβιοτικά χωρίς συνταγή στα ιδιωτικά φαρμακεία επιδείνωσε το πρόβλημα.

Τα ευάλωτα άτομα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης

Οι σοβαρές λοιμώξεις αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου, ιδίως για τα ευάλωτα άτομα, όπως τα νεογέννητα, οι έγκυες γυναίκες, τα παιδιά με σοβαρό οξύ υποσιτισμό και τα άτομα με τραυματισμούς που σχετίζονται με τραύματα.

Οι νέες μητέρες στο μαιευτήριο Khost των Γιατρών Χωρίς Σύνορα αντιμετωπίζουν αυτόν τον φόβο καθημερινά καθώς φορούν ιατρικές ρόμπες για να επισκεφθούν τα πρόωρα μωρά τους που βρίσκονται σε κρεβάτια εντατικής θεραπείας νεογνών.

Με το πρώτο σημάδι μόλυνσης στον θάλαμο, το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στέλνει ένα δείγμα αίματος στο πρόσφατα εγκατεστημένο mini-εργαστήριο – ένα εύκολα μεταφερόμενο αυτόνομο βακτηριολογικό εργαστήριο μικρής κλίμακας που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν αναπτύξει σε περιβάλλοντα χαμηλών πόρων – ώστε να μπορούν να προσδιορίσουν τα βακτήρια που προκαλούν τη μόλυνση και να προσαρμόσουν την αντιβιοτική θεραπεία.

Ευαισθητοποίηση σχετικά με την AMR

Οι προαγωγοί υγείας στα προγράμματα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσπαθούν να αυξήσουν την ενημέρωση του κοινού σχετικά με την ΑΜR και να ενθαρρύνουν καλύτερες πρακτικές στην κοινότητα.

Ο Haji Abdul Rehman Niamatullah συγκεντρώνει μια ομάδα ασθενών στο υποστηριζόμενο από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα επαρχιακό νοσοκομείο Boost στη Lashkar Gah, Helmand. Με ένα flipchart στο χέρι, εξηγεί ότι τα αντιβιοτικά καταπολεμούν τις λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια, αλλά δεν έχουν καμία επίδραση στους κοινούς ιούς που προκαλούν βήχα, κρυολόγημα ή γρίπη.

Εξηγεί ότι η αντίσταση στα αντιβιοτικά επιταχύνεται κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά με λάθος τρόπο, όπως η παράλειψη δόσεων ή η μη ολοκλήρωση ολόκληρης της θεραπείας. Εφόσον το αντιβιοτικό δεν μπορεί να σκοτώσει τα βακτήρια, γίνεται πιο δύσκολη η θεραπεία της νόσου, προσθέτει ο Niamatullah.

Επιστρέφοντας στο Κέντρο Τραύματος της Kunduz, ο Dawood έμαθε από πρώτο χέρι πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η θεραπεία των λοιμώξεων που προκαλούνται από έναν πολυανθεκτικό οργανισμό. Η λοίμωξή του προκλήθηκε από έναν εξαιρετικά ανθεκτικό οργανισμό που ονομάζεται Staphylococcus aureus ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη.

Μετά από περισσότερες από δύο εβδομάδες στην πτέρυγα απομόνωσης του κέντρου τραύματος, ο Dawood λέει ότι η λοίμωξή του αρχίζει να θεραπεύεται. Ενώ είναι ευγνώμων για τη θεραπεία από το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ο Dawood αναφέρει ότι ανυπομονεί να επιστρέψει σύντομα στο σπίτι του.