Ai Weiwei: Η Ευρώπη δεν βοήθησε όσο έπρεπε την Ειδομένη

Στη γέφυρα που οδηγεί από την εθνική οδό προς την Ειδομένη, οι άνθρωποι που περπατούν φορτωμένοι με πράγματα είναι συνήθως πρόσφυγες. Σήμερα το πρωί, στα “βήματα” των προσφύγων περπάτησε ο διεθνούς φήμης Κινέζος εικαστικός Ai Weiwei, ο οποίος βρίσκεται τις τελευταίες τρεις ημέρες στο μικρό αυτό ακριτικό χωριό, που τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχει στρέψει πάνω του τα βλέμματα του πλανήτη.

«Η Ειδομένη δεν έχει τύχει της προσοχής και της βοήθειας που χρειάζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και είναι πολύ δύσκολο για την Ελλάδα να το χειριστεί όλο αυτό μόνη της», λέει ο Κινέζος εικαστικός, ο οποίος βρίσκεται στην Ειδομένη, με αφορμή ντοκιμαντέρ που γυρίζει σχετικά με την προσφυγική κρίση στην Ευρώπη.

«Βρισκόμαστε εδώ σε μια κατάσταση, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν πάψει να υπάρχουν», λέει και εξηγεί πως «ζούμε μία ιστορική στιγμή, κι εμείς είμαστε εδώ για να αποτυπώσουμε όλο αυτό τον ανθρώπινο αγώνα και να τον προβάλλουμε σε όλο τον κόσμο».

Ο Κινέζος εικαστικός και το συνεργείο του, που έχουν επισκεφθεί πολλές φορές και τη Λέσβο, αποτυπώνουν σε ήχο και εικόνα την κατάσταση των προσφύγων, κάνουν έρευνα και τεκμηρίωση και -κυρίως- συνομιλούν με τους ίδιους τους πρόσφυγες. «Μιλάμε με τους πάντες, ακόμη και με τους ανθρώπους που αναλαμβάνουν το άχαρο έργο του να θάψουν κάποιον πρόσφυγα που έχασε τη ζωή του στο ταξίδι αυτό», εξηγεί.

Η αίσθηση που τού έχει αφήσει η επαφή του με τους πρόσφυγες το τελευταίο τριήμερο στην Ειδομένη είναι πως οι άνθρωποι αυτοί «δεν κατανοούν γιατί η Ευρώπη δεν συμφωνεί σε ένα κοινό σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης και γιατί οι χώρες οι ευρωπαϊκές είναι τόσο διχασμένες και προβάλλουν κάποιες τρελές ιδέες, τις οποίες κανείς δεν κατανοεί».

Οι πρόσφυγες που συνεχίζουν να καταφτάνουν στην Ειδομένη, παρά το γεγονός ότι η σιδερόφραχτη πύλη στην ουδέτερη ζώνη Ελλάδας-ΠΓΔΜ παραμένει ερμητικά κλειστή, εξακολουθούν, όπως λέει, να ελπίζουν ότι κάτι θα γίνει και θα περάσουν. «Παρά το γεγονός ότι εδώ είναι το τέλος του ταξιδιού τους, όταν τους ρωτώ γιατί συνεχίζουν, μού λένε πως θα ανοίξουν τα σύνορα. Βλέπετε, έρχονται από πολύ μακριά και χρειάζονται μια στιγμή ειρήνης, την οποία και πιστεύουν πως θα κατακτήσουν τελικά».

Όσο για το αν ο ίδιος “βλέπει” κάποιο τέλος σε όλη αυτή την κατάσταση, απαντά αρνητικά, τονίζοντας πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναζητούν μεν άμεσες λύσεις, «χωρίς όμως να φαίνεται να κατανοούν το μέγεθος της κρίσης», ή ίσως, όπως τονίζει, «να μην θέλουν να “αγγίξουν” το πρόβλημα».

Η τέχνη νίκησε τον πόλεμο

Η Τέχνη νίκησε τον πόλεμο, σήμερα, στην Ειδομένη, όπου η 24χρονη Νουρ αλ Χιζάμ, από την εμπόλεμη Συρία, έπαιξε πιάνο και λίγα μέτρα από τον φράχτη που χωρίζει την ίδια και χιλιάδες άλλους πρόσφυγες από το “ευρωπαϊκό όνειρο”, “έστειλε το δικό της μήνυμα ειρήνης που αντί για λέξεις είχε νότες.

“Ελπίζω ότι θα επικρατήσει τελικά ειρήνη στη Συρία και ότι οι άνθρωποι θα μπορέσουν να περάσουν τα σύνορα και να να ζήσουν ελεύθεροι. Και πως οι άνθρωποι εδώ, που υποφέρουν όπως εγώ, δεν θα συνεχίσουν να υποφέρουν” έλεγε λίγο αργότερα στους δημοσιογράφους, μεταφράζοντας τις νότες σε λέξεις.

Το ολόλευκο πιάνο που έφερε ειδικά γι’ αυτήν στον καταυλισμό της Ειδομένης ο διεθνούς φήμης Κινέζος εικαστικός και ακτιβιστής Ai Weiwei τοποθετήθηκε με θρησκευτική ευλάβεια στο μέσο ενός χωραφιού, που έχει μετατραπεί σε βούρκο από τις βροχοπτώσεις των τελευταίων ημερών, ενώ στη δεξιά πλευρά αυτού λίγες πλαστικές, λευκές καρέκλες περίμεναν τους θεατές σε αυτή τη διαφορετική “έκφραση ζωής” – και όχι παράσταση ή συναυλία, όπως εξηγούσε αργότερα ο Κινέζος εικαστικός.

Συνοδευόμενη από τους γονείς της, Σάνα και Νάσερ, συμπατριώτες της και άλλους πρόσφυγες του καταυλισμού, αλλά και υπό το βλέμμα δεκάδων δημοσιογράφων, φωτορεπόρτερ και τηλεοπτικών συνεργείων από κάθε γωνιά του πλανήτη, η 24χρονη έβαλε δειλά δειλά τα δάχτυλά της πάνω στο πιάνο και άρχισε να παίζει μία από τις αγαπημένες της μελωδίες. Κάθε φορά που σταματούσε για να θυμηθεί τον σκοπό, ξανάρχιζε από την αρχή με μεγαλύτερο πάθος, ενώ η συγκίνηση ήταν έκδηλη στο πρόσωπό της.

Η Νουρ, από την πόλη Ντέιρ Εζόρ της Συρίας, δεν φανταζόταν ποτέ τρία χρόνια πριν -όταν μέσα στη λαίλαπα του πολέμου αναγκαζόταν να μετακινείται από μέρος σε μέρος και να εγκαταλείψει τη μεγάλη της αγάπη, το πιάνο- ότι η επόμενη φορά που θα ακουμπούσε τα μακριά, λεπτεπίλεπτα δάχτυλά της στα πλήκτρα θα ήταν στον λασπότοπο της Ειδομένης. Εκεί, όπου μια βαριά σιδερόφραχτη πύλη, που επί περίπου μια εβδομάδα παραμένει ερμητικά κλειστή, την κρατά μακριά από τον σύζυγό της, ο οποίος βρίσκεται ήδη στη Γερμανία.

“Είχα μεγάλη αγωνία αλλά αισθάνομαι πολύ καλά που τελικά ακούμπησα, ύστερα από τρία χρόνια, τα πλήκτρα” είπε στους δημοσιογράφους που την “περικύκλωσαν” στο τέλος.

“Αγαπάει πολύ τη μουσική και το μόνο που θέλει είναι να βρεθεί στη Γερμανία, όπου ζει ο άνδρας της, κι εκεί να μπορέσει να ολοκληρώσει τις σπουδές της. Οι συνθήκες στο Ντέιρ Εζόρ είναι πλέον ανυπόφορες. Χωρίς νερό, χωρίς ηλεκτρικό και φαγητό να μείνουμε εκεί να κάνουμε τι; Εκεί τα σκεπάζει όλα ο πόλεμος” εξήγησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι γονείς της νεαρής Σύριας, που δεν έπαιρναν τα μάτια τους από πάνω της όσο αυτή έπαιζε πιάνο.

Όπως και ο Ai Weiwei, που κρατούμε με πατρική φροντίδα, ένα μεγάλο νάιλον, μαζί με άλλα τρία άτομα, για να την προστατεύσει από τη βροχή, ενώ στο τέλος δήλωνε βέβαιος πως “η Τέχνη είναι αυτή που θα μπορέσει να ξεπεράσει τον πόλεμο και τις πολιτικές που οδηγούν σ’ αυτόν”.

(Με πληροφορίες από ΑΠΕ)