Ανασκόπηση 2021: Η χρονιά των διεθνών “μεταλλάξεων” – Το Αφγανιστάν ως νέο Βιετνάμ και το τέλος της Μέρκελ

Ιδιαίτερη χρονιά το 2021. Ιδιαίτερη και από πολλές απόψεις πρωτοφανής. Πρωτοφανής όπως οι πανδημικές συνθήκες μέσα στις οποίες εκείνη ξετυλίχθηκε, με τον COVID-19 να συνεχίζει να ρίχνει βαριά τη σκιά του πάνω από την υφήλιο, έχοντας όμως στην πορεία αποκτήσει και μια σειρά από «ελληνόφωνες» μεταλλάξεις: την Alpha, τη Beta, την Gamma, τη Delta, την Omicron…

Το 2021 ήταν η χρονιά του μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων… του 2020 (Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο, Euro) που πήραν μεν αναβολή λόγω πανδημίας για να διεξαχθούν τελικά και εκείνες υπό την σκιά μιας πανδημίας σε μετάλλαξη.

Το 2021 ήταν, βέβαια, και η χρονιά των εμβολίων κατά του κορονοϊού που ήρθαν νωρίτερα από όσο αρχικά αναμένετο, επιτρέποντας έτσι στις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις να λάβουν χώρα, αλλά και η χρονιά των αντιεμβολιαστών.

Την χρονιά που φεύγει ζήσαμε ωστόσο και άλλες «μεταλλάξεις», πέραν των ιικών. «Μεταλλάξεις» πολιτικές, εκλογικές, νομισματικές, ενεργειακές, περιβαλλοντικές κ.ά. Είδαμε προβεβλημένους πολιτικούς να «πέφτουν» αναπάντεχα ή άδοξα (Σεμπάστιαν Κούρτς, Μπενιαμίν Νετανιάχου, Ζόραν Ζάεφ) και ζάπλουτους επιχειρηματίες να «ανεβαίνουν» στο διάστημα (Ρίτσαρντ Μπράνσον, Τζεφ Μπέζος). Είδαμε πολυετείς κύκλους να κλείνουν (της Άνγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν) και άλλους νέους να ανοίγουν (του Όλαφ Σολτς στην καγκελαρία της Γερμανίας, του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ, του Μάριο Ντράγκι στην πρωθυπουργία της Ιταλίας αλλά και των Ταλιμπάν που άλωσαν την Καμπούλ). Είδαμε νομίσματα να χάνουν την αξία τους (υποτίμηση τουρκικής λίρας) και τιμολόγια (φυσικού αερίου, ηλεκτρικού) να εκτοξεύονται σε νέα πρωτοφανή ύψη. Είδαμε δυσοίωνες προβλέψεις (για το κλίμα) και αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας δεσμεύσεις (επίσης για το κλίμα) που μένει να φανεί εάν και κατά πόσο θα ευοδωθούν. Είδαμε ακραία καιρικά φαινόμενα (μεγαπυρκαγιές, παγετούς) αλλά και ακραίες σκηνές στους δρόμους (εισβολή στο Καπιτώλιο). Κι όλα αυτά, στη σκιά μιας πανδημίας που δεν έχει αφήσει κανέναν ανεπηρέαστο και συνεχίζει…

Καπιτώλιο – Σκηνές χάους στην καρδιά των ΗΠΑ

Η απαλλαγμένη από κάθε ίχνος πολιτικής ορθότητας τετραετία του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ έμελλε να ρίξει αυλαία κατά τρόπο κάθε άλλο παρά πολιτικά ορθό, μέσα σε ένα σκηνικό οριακά πραξικοπηματικού χάους, με την υποσημείωση ωστόσο ότι αυτήν τη φορά το χάος θα πολιορκούσε το ίδιο το αμερικανικό Καπιτώλιο. Χιλιάδες οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ – μεταξύ αυτών ημίγυμνοι αυτόκλητοι «σαμάνοι», φαντασιόπληκτοι συνωμοσιολόγοι και ανοιχτά ρατσιστές νοσταλγοί της Συνομοσπονδίας – επιχείρησαν στις 06 Ιανουαρίου, δύο εβδομάδες προτού ο Τζο Μπάιντεν ορκιστεί πρόεδρος των ΗΠΑ, να ακυρώσουν δια της βίας το εκλογικό αποτέλεσμα των εκλογών του 2020, εισβάλλοντας στο Καπιτώλιο στην Ουάσιγκτον. Στόχος τους: να κρατήσουν πάση θυσία τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, την οποία όμως εκείνος είχε χάσει δυο μήνες νωρίτερα με διαφορά περίπου 7 εκατομμυρίων ψήφων από τον Μπάιντεν. Ο απολογισμός, τραγικός: 5 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες και μια δυτική δημοκρατία (η μεγαλύτερη δυτική δημοκρατία) σε κρίση.

Όσα επεισοδιακά εκτυλίχθηκαν ωστόσο εκείνη την ημέρα θα τροφοδοτούσαν και άλλες εξελίξεις: Θα ανάγκαζαν, για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος του Ρεπουμπλικανικού κόμματος να γυρίσει την πλάτη του στον απερχόμενο πρόεδρο. Θα οδηγούσαν, επιπλέον, και σε μια νέα (δεύτερη μέσα σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών) πρόταση μομφής κατά του Τραμπ, ενώ παράλληλα, θα έκαναν και κάποιους από τους κολοσσούς των social media (Twitter, Facebook) να τον αποκλείσουν από τα δίκτυά τους, πλήγμα τεράστιο για έναν πρόεδρο που έκανε «πολιτική» κυρίως μέσα από τους λογαριασμούς του στα κοινωνικά δίκτυα. Σημειωτέον πως για εκείνα τα γεγονότα του περασμένου Ιανουαρίου διεξάγονται πια στις ΗΠΑ και δίκες, με τους επικριτές του Τραμπ να υποστηρίζουν πως ήταν εκείνος που στην πραγματικότητα ενθάρρυνε την πραξικοπηματικού χαρακτήρα πολύνεκρη εισβολή των υποστηρικτών του στο Καπιτώλιο.

Τα έγγραφα της Πανδώρας

Η πανδημία μπορεί να έφερε τα πάνω-κάτω ανατρέποντας πολλά από όσα θεωρούσαμε δεδομένα διεθνώς, πλην όμως κάποια πράγματα (δυστυχώς) δεν αλλάζουν. Οι αποκαλύψεις των Pandora Papers βγήκαν στο φως πίσω στις αρχές Οκτωβρίου, φέροντας τη σφραγίδα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), για να μας υπενθυμίσουν κάτι που ήδη γνωρίζαμε μέσα από άλλα «papers» (τα «Paradise», τα «Panama») του πρόσφατου παρελθόντος: Πως ό,τι κι αν γίνει – ο κόσμος να χαλάσει – θα υπάρχουν πάντοτε πλούσιοι και ισχυροί που θα αναζητούν ένα αφορολόγητο καταφύγιο για τα πλούτη τους σε φορολογικούς παραδείσους ανά την υφήλιο. 

Τα Pandora Papers ξεχωρίζουν για το κολοσσιαίο μέγεθος των διαρροών τους (11,9 εκατομμύρια εμπιστευτικά έγγραφα τα περισσότερα από τα οποία αναφέρονται στην περίοδο από το 1996 ως το 2020, 2,9 terabytes δεδομένων) αλλά και για το «υψηλά ιστάμενο» περιεχόμενο αυτών των διαρροών που έφεραν στο φως τα «κρυμμένα» πλούτη πλήθους διασημοτήτων αλλά και εκατοντάδων πολιτικών από συνολικά δεκάδες χώρες, μεταξύ αυτών και 35 πρώην και νυν ηγετών κρατών (Μπλερ, Μπάμπις, Ζελένσκι, Αλίεφ, Πινιέρα κ.ά.), με τον πρόεδρο της Κύπρου ωστόσο, τον Νίκο Αναστασιάδη, να απορρίπτει-διαψεύδει κάθε δική του εμπλοκή. 

Όταν πρόσφυγες και μετανάστες «εργαλειοποιούνται»

Εάν το 2020 σημαδεύτηκε από τα επεισόδια στον Έβρο, με το καθεστώς Ερντογάν τότε να κατευθύνει ροές αόπλων μεταναστών και προσφύγων προς τα ελληνικά σύνορα σε μια προσπάθεια να εκβιάσει την Ελλάδα και μαζί την Ευρώπη, τότε το 2021 θα σημαδευόταν από ανάλογες σκηνές στα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία αλλά και στα σύνορα Μαρόκου-Ισπανίας. Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος της Λευκορωσίας, που είχαν διαδεχθεί την «κρατική αεροπειρατεία» στην πτήση 4978 της Ryanair από Αθήνα προς Βίλνιους τον Μάιο, καθώς και η περίπτωση της Λευκορωσίδας αθλήτριας Κριστίνα Τσιμανούσκαγια που αυτομόλησε στην Πολωνία το καλοκαίρι κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών του Τόκιο, προκάλεσαν την αντίδραση του Μινσκ, με τον υποστηριζόμενο από τη Ρωσία Λευκορώσο πρόεδρο Αλεξάντερ Λουκασένκο να βγαίνει στην αντεπίθεση από τα μέσα καλοκαιριού και έπειτα, προωθώντας χιλιάδες μετανάστες (Ιρακινούς, Κούρδους κ.ά.) στα σύνορα χωρών όπως είναι η Πολωνία, η Λιθουανία και η Λετονία, που «τυχαίνει» να είναι και κράτη-μέλη της ΕΕ.

Ανάλογες σκηνές είχαν εκτυλιχθεί ωστόσο και τον περασμένο Μάιο, στα σύνορα της Ισπανίας με το Μαρόκο, όταν χιλιάδες μετανάστες, Μαροκινοί στην πλειονότητά τους, μεταξύ αυτών και πολλοί ανήλικοι, επιχείρησαν να περάσουν στις περιοχές της Μελίγια και της Θέουτα που βρίσκονται μεν στη βόρεια Αφρική αλλά ανήκουν στην Ισπανία. Οι μαροκινές Αρχές κατηγορούνται πως “άνοιξαν” τις πύλες στα σύνορα ως αντίποινα επειδή η Μαδρίτη είχε νωρίτερα, πίσω στα τέλη Απριλίου, δώσει το πράσινο φως προκειμένου να μεταβεί στην Ισπανία για να νοσηλευθεί σε κλινική ο ηγέτης του Μετώπου Πολισάριο το οποίο όμως συγκρούεται με το Μαρόκο για την κυριαρχία στη Δυτική Σαχάρα…

Πραξικοπήματα σε Αφρική και Ασία

Πολύπαθη ήπειρος, με πολλά ανοιχτά εσωτερικά μέτωπα και ακόμη περισσότερες ανοιχτές πληγές, η Αφρική θα μετρούσε – μέσα σε όλα τα άλλα – και μια σειρά από πραξικοπήματα την χρονιά που φεύγει: τον Μάιο στο Μάλι, τον ίδιο μήνα (Μάιο) στον Νίγηρα, τον Απρίλιο στο Τσαντ, και τον Οκτώβριο στο Σουδάν. Πολύνεκρες σκηνές εμφυλιοπολεμικού σπαραγμού θα ζούσε όμως και η Αιθιοπία. Αλλά και εκτός Αφρικής, το στρατιωτικό πραξικόπημα που σημάδεψε την χρονιά που φεύγει ίσως περισσότερο από κάθε άλλο ήταν εκείνο που έλαβε χώρα στη Μιανμάρ τον Φεβρουάριο, όταν ο στρατηγός Μιν Ανγκ Χλάινγκ ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη (και τιμηθείσα με Νόμπελ Ειρήνης) Αούνγκ Σαν Σου Κι.

Το post-Brexit σίριαλ συνεχίζεται

Έπρεπε να περάσουν πέντε χρόνια από εκείνο το δημοψήφισμα του 2016, για να αρχίσουν οι Βρετανοί – εν μέσω πανδημίας πια – να καταλαβαίνουν στην πράξη τι εστί Brexit. Διότι η Μεγάλη Βρετανία μπορεί να αποχώρησε επισήμως από την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιανουάριο του 2020, πλην όμως το πλήρες οικονομικό και εμπορικό διαζύγιο ανάμεσα στις δύο πλευρές θα άρχιζε να εφαρμόζεται ξεκινώντας από το 2021. Κάπως έτσι λοιπόν, οι κάτοικοι της Γηραιάς Αλβιώνος βρέθηκαν το φθινόπωρο να αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε τρόφιμα, καύσιμα και εργατικό δυναμικό, με τα ράφια στα σούπερ μάρκετ να είναι άδεια και τις ουρές των αυτοκινήτων στα βενζινάδικα να απλώνονται σε απόσταση εκατοντάδων μέτρων από τις αντλίες. Κι όλα αυτά, όχι επειδή δεν υπήρχαν τρόφιμα ή καύσιμα, αλλά επειδή δεν υπήρχαν οδηγοί για να μεταφέρουν τα προϊόντα σε σούπερ μάρκετ και πρατήρια. Γιατί; Περίπου 25.000 Ευρωπαίοι οδηγοί βαρέων οχημάτων HGV (Heavy Goods Vehicles) λέγεται πως έφυγαν από τη Μεγάλη Βρετανία το 2020 και δεν επέστρεψαν, είτε επειδή δεν μπορούσαν πια λόγω Brexit, είτε επειδή δεν τους συνέφερε πια επαγγελματικά (οικονομικά, γραφειοκρατικά).

Το μετά-Brexit περιβάλλον θα συνοδευόταν ωστόσο και από άλλες εντάσεις: στη Μάγχη μεταξύ Γάλλων και Άγγλων για τα αλιευτικά δικαιώματα, αλλά και στα σύνορα της Βόρειας Ιρλανδίας (που είναι κομμάτι του Ηνωμένου Βασιλείου) με την (ευρωπαϊκή) Ιρλανδία ανηφορικά με τη ροή των εμπορευμάτων.

Σενάρια πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας

Επτά χρόνια έπειτα από τη μονομερή προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία, η Ουκρανία θα ζούσε και πάλι στον ρυθμό μιας – αυτήν τη φορά φημολογούμενης – ρωσικής εισβολής. Τα σενάρια που κυκλοφόρησαν (αρχικά τον Απρίλιο και εν συνεχεία ξανά το Φθινόπωρο), πολλά. Σύμφωνα με αυτά, οι Ρώσοι ετοιμάζονταν: να εισβάλουν στρατιωτικά στην Ουκρανία, να προσαρτήσουν την περιοχή του Ντονμπάς (όπου βρίσκονται οι επονομαζόμενες «λαϊκές δημοκρατίες» του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ) όπως είχαν κάνει δηλαδή και με την Κριμαία το 2014, να προωθήσουν μια απόπειρα πραξικοπήματος πίσω στο Κιέβο με τη συμμετοχή ρωσόφιλων Ουκρανών κ.ά. Η Μόσχα από τη δική της μεριά βέβαια θα αρνείτο όσα της προσάπτουν… πλην όμως την ίδια ώρα εκείνη θα εμφανιζόταν και να συγκεντρώνει στρατεύματα κοντά στα ουκρανικά σύνορα.

Δεν ήταν ωστόσο μόνο η περίπτωση της Ουκρανίας που λειτούργησε ως αγκάθι, προκαλώντας τριγμούς στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία. Ήταν και η υπόθεση του – φυλακισμένου πια πίσω στη Ρωσία – Ρώσου αντικαθεστωτικού Αλεξέι Ναβάλνι ο οποίος μέσα στο 2021 προχώρησε και σε απεργία πείνας.

Όλα του κλίματος δύσκολα

Το 2021 θα το θυμόμαστε όμως παράλληλα και για το «κλίμα» των ακραίων θερμοκρασιών μέσα στις οποίες εκείνο εκτυλίχθηκε (48,8°C στις Συρακούσες, 49,5°C στον Καναδά, μείον 20°C στο Τέξας), αλλά και των ακραίων καιρικών φαινομένων. Θα το θυμόμαστε για τις μεγαπυρκαγιές του (σε Ελλάδα, Σιβηρία, Ιταλία, Τουρκία, Καλιφόρνια), για τους παγετούς του αλλά και για τις φονικές του πλημμύρες (σε Βέλγιο, Γερμανία, Κίνα, Ρουμανία κ.ά.), για τις νέες (άκρως δυσοίωνες) κλιματικές προβλέψεις των επιστημόνων αλλά και για τις πιο πρόσφατες (μάλλον όχι και τόσο ευοίωνες) κλιματικές δεσμεύσεις των πολιτικών ηγετών.

Με έκθεση που έδωσαν στη δημοσιότητα πίσω στις αρχές Αυγούστου, οι επιστήμονες της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) εξέπεμψαν νέο – πιο ηχηρό αυτήν τη φορά – σήμα κινδύνου. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έκθεση που φέρει και τις υπογραφές 234 επιστημόνων από 66 χώρες, η ανθρωπογενής διάσταση της κλιματικής αλλαγής είναι πια «αδιαμφισβήτητη» ενώ για να ξεγίνει το κακό που έχει ήδη γίνει (με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, το λιώσιμο των πάγων, την οξίνιση των ωκεανών) θα χρειαστεί να περάσουν εκατοντάδες ή ακόμη και χιλιάδες χρόνια.

Όσο για την παγκόσμια μέση θερμοκρασία, εκείνη έχει ήδη αυξηθεί κατά 1,1°C σε σχέση με το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και αναμένεται να αυξηθεί κι άλλο, κατά 1,5°C ή και παραπάνω μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, προκαλώντας όμως έτσι ακόμη περισσότερα και ακόμη εντονότερα ακραία καιρικά φαινόμενα (υπερκαύσωνες, μεγαπυρκαγιές, ξηρασίες, παγετούς, σφοδρές βροχοπτώσεις, πλημμύρες κ.ά.).

Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα, οι ηγέτες της υφηλίου (όχι όλοι, ο Κινέζος Σι Τζινπίνγκ ήταν ένας από όσους απουσίασαν) προσήλθαν στην 26η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή – COP26 τον Νοέμβριο στη Γλασκώβη. Όσο για τις τελικές αποφάσεις της Διάσκεψης, εκείνες θα αποκηρύσσονταν από σειρά οικολογικών οργανώσεων και αξιωματούχων ως κατώτερες των περιστάσεων.

Εν τω μεταξύ πάντως, μέσα στη χρονιά που φεύγει, αξίζει να σημειωθεί πως οι Ηνωμένες Πολιτείες επέστρεψαν επισήμως και στη Συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα από την οποία τις είχε αποσύρει ο Ντόναλντ Τραμπ.

Κύκλοι που κλείνουν – Αφγανιστάν

Το 2021 θα μείνει στην ιστορία, όμως, και ως το έτος κατά το οποίο οι δυνάμεις των ΗΠΑ αποχώρησαν – άδοξα – από το Αφγανιστάν, έπειτα από 20 χρόνια. Το ότι οι Αμερικανοί επρόκειτο να αποσυρθούν από εκεί μέσα στο 2021 ήταν γνωστό ήδη από τον Φεβρουάριο του 2020. Αυτό που δεν ήταν γνωστό ήταν ότι η πολύπαθη χώρα, η καλούμενη και «νεκροταφείο των αυτοκρατοριών» λόγω των ουκ ολίγων αυτοκρατοριών που «έχουν φάει τα μούτρα τους» εκεί, θα επέστρεφε τόσο γρήγορα – μέσα σε μόλις ολίγες εβδομάδες – υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν που επέστρεψαν στην εξουσία έπειτα από 20 χρόνια.

Οι σκηνές πανικού από το αεροδρόμιο της Καμπούλ, με τους Αφγανούς να κρέμονται από τις ρόδες και τα φτερά αεροσκαφών στην προσπάθειά τους να εγκαταλείψουν τη χώρα, κάποιοι εξ αυτών πέφτοντας στο κενό και χάνοντας τη ζωή τους, θα στοιχειώνουν για χρόνια την αμερικανική εξωτερική πολιτική, αν και θα πρέπει να σημειωθεί πως η αμερικανική πλευρά το είχε πάρει απόφαση από καιρό πως θα αποχωρούσε από το Αφγανιστάν «ο κόσμος να χαλάσει».

Για τους ιθύνοντες πίσω στην Ουάσιγκτον, είναι σαφές άλλωστε πως το Αφγανιστάν δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ένα «νέο Βιετνάμ», χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι οι Αμερικανοί δεν έχασαν στο Αφγανιστάν. Σαφώς και έχασαν: χρόνο (πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε διάρκεια πόλεμο των ΗΠΑ), χρήματα (από 900 δισ. δολ. έως και περίπου 2 τρισ. δολ.), ανθρώπινες ζωές (πάνω από 2.450 στρατιώτες, χωρίς να συνυπολογίσει κανείς και τους χιλιάδες νεκρούς ιδιώτες μισθοφόρους), αλλά και ένα κομμάτι από το όποιο (εάν υπάρχει) ηθικό πλεονέκτημα που οι ίδιοι οι Αμερικανοί διεκδικούν στη διεθνή σκηνή ως δύναμη που θέλει να διαμηνύει πως υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Ο λόγος για ένα ηθικοπολιτικό πλεονέκτημα το οποίο όμως ο Τζο Μπάιντεν επιχείρησε στην πορεία και να αποκαταστήσει, επί παραδείγματι με τη Σύνοδο για τη Δημοκρατία που διοργάνωσε στις 9-10 Δεκεμβρίου, αφήνοντας απρόσκλητες χώρες όπως για παράδειγμα την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Κύκλοι που κλείνουν – Μέρκελ

Έπειτα από τέσσερις τετραετίες – 16 συναπτά έτη – στην καγκελαρία της Γερμανίας, η 67χρονη πια Άνγκελα Μέρκελ αποχώρησε. Με την αποχώρησή της, κλείνει παράλληλα και ένας πολυετής κύκλος που είχε από όλα: κρίσεις στην ευρωζώνη, μεταναστευτικές και προσφυγικές προκλήσεις, απειλές για Grexit, Brexit, την άνοδο της εθνολαϊκιστικής Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) εντός των γερμανικών συνόρων, τρομοκρατικά χτυπήματα, μπόλικους τουρκικούς εκβιασμούς κ.ά.

Η Μέρκελ μπορεί να καυχιέται πως πέρασε μέσα από όλες τις φουρτούνες χωρίς να «πνιγεί» η ίδια πολιτικά. Υπό αυτήν την έννοια, αυτή φεύγει με το κεφάλι ψηλά, «παίζοντας» τραγούδια της Nina Hagen στην αποχαιρετιστήρια τελετή της αποχώρησης, πλην όμως δεν μπορεί να πει κανείς πως ισχύει το ίδιο και για το κόμμα της, το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), που μένει πίσω έχοντας όμως πια υποστεί σοβαρές απώλειες στην κάλπη (το μόλις 24,1% που εξασφάλισε στις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου μαζί με το CSU είναι το χειρότερο ποσοστό του στα χρονικά).

Όσο για τη νέα κυβέρνηση συνεργασίας στη Γερμανία, που τώρα απαρτίζεται από Σοσιαλδημοκράτες (καγκελάριος ο προερχόμενος από το SPD Όλαφ Σολτς), Πράσινους (υπουργός Εξωτερικών η Αναλένα Μπέρμποκ) και Φιλελεύθερους (υπουργός Οικονομικών ο προερχόμενος από το FDP Κρίστιαν Λίντνερ), μαζί της ξεκινά πια μια νέα εποχή, όχι μόνο για τη Γερμανία αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Το αυστριακό «αστέρι» που έδυσε νωρίς

Θα μπορούσε να παρουσιαστεί και ως μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές (πλην όμως όχι εκλογικές) πανωλεθρίες του 2021. Ο λόγος για την πανωλεθρία που υπέστη ο πλέον πρώην καγκελάριος της Αυστρίας και άλλοτε «παιδί θαύμα» της αυστριακής δεξιάς Σεμπάστιαν Κουρτς. Ο Κουρτς οδηγήθηκε σε παραίτηση τον περασμένο Οκτώβριο, όταν στοχοποιήθηκε ως εμπλεκόμενος σε σκάνδαλο με «στημένες» δημοσκοπήσεις. Στην πορεία ωστόσο, τον Δεκέμβριο, ο ίδιος ανακοίνωσε πως αποχωρεί και από την πολιτική. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: εκείνος αποχωρεί σε ηλικία μόλις 35 ετών.

Ισραήλ χωρίς Νετανιάχου

Σημαντικές αλλαγές ήρθε ωστόσο να σηματοδοτήσει και ο σχηματισμός κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι στο Ισραήλ… χωρίς τον 72χρονο Μπενιαμίν Νετανιάχου για πρώτη φορά έπειτα από 12 χρόνια. Ο Νετανιάχου ήταν (και είναι) ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στα ισραηλινά χρονικά, γεγονός που προσδίδει στην απομάκρυνση του πρόσθετο πολιτικό βάρος. Και τώρα που εκείνος έφυγε, πολλοί διερωτώνται πως θα εξελιχθούν οι σχέσεις της νέας ισραηλινής κυβέρνησης των Ναφτάλι Μπένετ και Γιαϊρ Λαπίντ τόσο με την Ελλάδα όσο και με την Τουρκία.

Η τουρκική λίρα καταρρέει

Η κατάρρευση της τουρκικής λίρας είναι πάντως από εκείνες τις εξελίξεις που δεν «σώζονται» με ημίμετρα, ανορθόδοξες συνταγές, προσευχές και επικοινωνιακά τρικ. Το τουρκικό νόμισμα έχασε πάνω από το 40% της αξίας του έναντι του δολαρίου μέσα στο 2021, με την ισοτιμία του προς το δολάριο να προσεγγίζει κάποια στιγμή ακόμη και το 1 (δολάριο) προς 17 (τουρκικές λίρες), και τον τουρκικό πληθωρισμό να σπάει το φράγμα του 21%. Εάν προσθέσει κανείς τα αλλεπάλληλα φύγε εσύ-έλα εσύ στο τουρκικό υπουργείο των Οικονομικών, τις αλλαγές φρουράς στον τιμόνι της (κάθε άλλο παρά ανεξάρτητης) τουρκικής κεντρικής τράπεζας αλλά την αξιοσημείωτη φθορά που έχει παγιωθεί πια για τον ίδιο τον Ερντογάν και τον κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στις δημοσκοπήσεις, τότε όντως αποκτούν πρόσθετο βάρος και οι εκτιμήσεις που θέλουν τη γείτονα Τουρκία να βρίσκεται ενώπιον πολιτικών ανακατατάξεων εν όψει των επόμενων βουλευτικών και προεδρικών εκλογών, είτε εκείνες διεξαχθούν το 2023 όπως είναι προγραμματισμένο είτε νωρίτερα.

Μαύρη σελίδα για την Τουρκία – μέσα σε τόσες άλλες μαύρες σελίδες – και η απόφαση του καθεστώτος Ερντογάν να αποσύρει τη χώρα και από την κατά τραγική ειρωνεία καλούμενη «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης» όπως είναι ευρέως γνωστή η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών. Η Τουρκία ήταν η πρώτη χώρα που την υπέγραψε το 2011. Δέκα χρόνια μετά, το 2021, έγινε η πρώτη χώρα που αποσύρεται από αυτήν.

Αλλά και στα άλλα μέτωπα του εξωτερικού στα οποία έχει εμπλακεί η Άγκυρα, το μέλλον διαγράφεται αβέβαιο. Η Λιβύη για παράδειγμα πέρασε τους τελευταίους μήνες της χρόνιας προετοιμαζόμενη για τις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου, πλην όμως ο δρόμος προς τις κάλπες ήταν αν μη τι άλλο… χαοτικός με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό και για το μέλλον (εάν οι εκλογές τελικώς πραγματοποιηθούν μέσα σε συνθήκες κοινά αποδεκτές από όλους τους εμπλεκομένους, εάν το όποιο αποτέλεσμα γίνει σεβαστό, εάν… εάν… εάν). Δείγματα επιστροφής σε τροχιά αστάθειας είχαμε όμως και στα Βαλκάνια: στη Βόρεια Μακεδονία (θρίλερ με την παραίτηση Ζόραν Ζάεφ), στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (σενάρια για αναζωπύρωση των εθνοτικού χαρακτήρα εντάσεων) αλλά και στο Κόσοβο (προπαγάνδα «ένωσης» με Αλβανία – αντιδράσεις από Σερβία).

Δισεκατομμυριούχοι στο διάστημα

Το 2021 ήταν, λοιπόν, μια χρονιά πολλαπλών πτώσεων, νομισματικών αλλά και πολιτικών. Παράλληλα ωστόσο, ήταν και η χρονιά κατά την οποία ο διαστημικός τουρισμός έκανε άλματα, με τους δισεκατομμυριούχους Ρίτσαρντ Μπράνσον και Τζεφ Μπέζος να «εκτοξεύονται» στα ύψη (αμφότεροι τον Ιούλιο), κάνοντας τα δικά τους πρώτα ταξίδια στο διάστημα, όπου θα έστελνε όμως ένα δικό του πλήρωμα (τον Σεπτέμβριο) και ο επίσης ζάπλουτος Ίλον Μασκ.

Κατά τα λοιπά, το 2021 θα μπορούσαμε βέβαια να το μνημονεύσουμε και μια σειρά από άλλους λόγους:

• Για το πλοίο Ever Given που κόλλησε στη Διώρυγα του Σουέζ προκαλώντας προσωρινό έμφραγμα στις διεθνείς μεταφορές.
• Για τα μπλακάουτ που βύθισαν στο σκοτάδι περιοχές της Κίνας, της Ινδίας, των ΗΠΑ (βλ. Τέξας), του Λιβάνου, της Ταϊβάν κ.ά.
• Για την AUKUS, όπως είναι γνωστή η αμυντική συμφωνία που συνήψαν τον Σεπτέμβριο ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία, προς μεγάλη απογοήτευση των Γάλλων που είδαν «ξαφνικά» το ντιλ στο οποίο είχαν καταλήξει παλαιότερα με τους Αυστραλούς για την πώληση γαλλικών υποβρυχίων στην Κανμπέρα να ακυρώνεται.
• Για τη «συνταξιοδότηση» του 90χρονου Ραούλ Κάστρο, που παραιτήθηκε από την ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος της Κούβας, αφήνοντας την χώρα χωρίς Κάστρο για πρώτη φορά έπειτα από πάνω από έξι δεκαετίες.
• Για τις πολύνεκρες ανταλλαγές πυρών του Μαΐου ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, με τους περίπου 250 νεκρούς Παλαιστινίους και τους περίπου 15 νεκρούς Ισραηλινούς.
• Για τα… 80 μαχητικά Rafale που έσπευσαν να αγοράσουν οι Εμιρατινοί από τους Γάλλους έναντι… 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ελέφαντας στο δωμάτιο: η πανδημία του κορονοϊού με τους συνολικά περισσότερους από 5,3 εκατομμύρια νεκρούς παγκοσμίως, που πολλοί κάνουν πως δεν βλέπουν αλλά στην πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει…