Aπόπειρα δολοφονίας Φίτσο: Πώς μπορεί να τροφοδοτήσει τον πόλεμο πληροφοριών Ρωσίας – Ευρώπης

Η απόπειρα δολοφονίας του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο, το μεσημέρι της Τετάρτης (15/5), σόκαρε την Ευρώπη. Ο πρωθυπουργός εξακολουθεί να νοσηλεύεται σε “σοβαρή κατάσταση” μετά τον τραυματισμό από τα πυρά ενός 71χρονου, ο οποίος κρατείται και κατηγορείται για απόπειρα δολοφονίας εκ προμελέτης.

Οι πολιτικές δολοφονίες πάντως, δεν είναι ένα πρωτοφανές φαινόμενο στη Σλοβακία, όπου βρίσκεται ακόμα στον απόηχο της δολοφονίας του ερευνητή δημοσιογράφου Jan Kuciak το 2018, πράξη η οποία οδήγησε στην κατάρρευση μιας προηγούμενης κυβέρνησης υπό την ηγεσία του Φίτσο.

Ωστόσο, οι επιθέσεις κατά πολιτικών είναι σπάνιες (εκτός των μετασοβιετικών χωρών). Εδώ και αρκετές δεκαετίες δεν έχει γίνει επίθεση σε πρόσωπο τόσο υψηλού επιπέδου όσο ο Φίτσο. Αν και ο ύποπτος για τους πυροβολισμούς έχει συλληφθεί, είναι νωρίς για εικασίες σχετικά με το πιθανό κίνητρο. Με αυτό το δεδομένο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην πολιτική της Σλοβακίας, ακόμη και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πολιτική ατμόσφαιρα στην Σλοβακία ήταν αρκετά τεταμένη ακόμα και πριν τα γεγονότα της 15ης Μαΐου. Ο Φίτσο και το κόμμα του Κατεύθυνση – Σοσιαλδημοκρατία (Smer) κυριαρχούν σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική σκηνή της χώρας από τη δεκαετία του 2000. Πριν από την τρέχουσα θητεία του, η οποία ξεκίνησε το 2023, ηγήθηκε της κυβέρνησης από το 2006 έως το 2010 και από το 2012 έως το 2018 και έτσι κατέχει το ρεκόρ του μακροβιότερου πρωθυπουργού στην ιστορία της χώρας.

Ο Φίτσο είναι φαινομενικά ένας κεντροαριστερός πολιτικός. Αλλά σε πολλά σημεία η λαϊκιστική και εθνικιστική πολιτική του μοιάζει περισσότερο με εκείνη του Βίκτορ Όρμπαν, του ακροδεξιού αυταρχικού πρωθυπουργού της Ουγγαρίας. Το Smer είναι μέλος του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά η συμμετοχή της ανεστάλη στα τέλη του 2023 λόγω της δεξιάς της διολίσθησης.

Όπως πάντως σημειώνει το The Conversation, σε αντίθεση με τον Όρμπαν, ο Φίτσο θεωρείται ένας από τους πιο φιλορώσους πολιτικούς ηγέτες στην Ευρώπη. Διεξήγαγε την προεκλογική του εκστρατεία το 2023, αναδεικνύοντας τον τερματισμό της οικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης της Σλοβακίας προς την Ουκρανία.

Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης εκμεταλλεύτηκαν αμέσως την απόπειρα δολοφονίας κατά του Φίτσο, κατηγορώντας πως την οργάνωσε η Ουκρανία. Προς το παρόν πάντως, δεν έχουν αποκαλυφθεί στοιχεία που να συνδέουν την Ουκρανία με την επίθεση. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι καταδίκασε προσωπικά την επίθεση και εξέφρασε την ελπίδα του για την ταχεία ανάρρωση του Φίτσο και την αλληλεγγύη του με τον λαό της Σλοβακίας.

Οι αντιδράσεις και οι επιπτώσεις

Η απόπειρα δολοφονίας του Φίτσο αναμένεται να έχει τόσο εσωτερικές όσο και περιφερειακές επιπτώσεις. Για τη Σλοβακία, το πιο πιθανόν είναι ότι θα αυξηθούν οι εντάσεις στη χώρα. Οι προεκλογικές εκστρατείες διεξάγονται όλο και περισσότερο σε φορτισμένο κλίμα, από όταν ήρθε στην εξουσία ο Φίτσο το 2006, σε συνασπισμό με δύο ανελεύθερα και εθνικιστικά κόμματα, το Εθνικό Κόμμα της Σλοβακίας και το Κίνημα για μια Δημοκρατική Σλοβακία.

Αντίστοιχα φορτισμένο ήταν το κλίμα και στις εκλογές του 2023, όπου ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας αποτελούσε κύριο μέλημα. Σε μια έρευνα του Ευρωβαρόμετρου εκείνη την περίοδο, ο πόλεμος αξιολογήθηκε ως το πιο σημαντικό ζήτημα που αντιμετώπιζε η χώρα, με 50-50 διχασμό ως προς την παροχή ή όχι βοήθειας προς την Ουκρανία.

Αυτή η πόλωση έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί -τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης όσο και από την πλευρά της αντιπολίτευσης- αντέδρασαν στην απόπειρα δολοφονίας.

Ο υπουργός Εσωτερικών Matúš Šutaj-Eštok ισχυρίστηκε ότι η επίθεση είχε σαφώς «πολιτικά κίνητρα» και ότι η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα «εμφυλίου πολέμου». Είναι πάντως ανησυχητικό ότι σε μια χώρα με πρόσφατο ιστορικό βίας κατά δημοσιογράφων, τόσο ο Šutaj-Eštok όσο και ο συνάδελφός του Lubos Blaha κατηγόρησαν τα «φιλελεύθερα μέσα ενημέρωσης» της χώρας ότι σπέρνουν το «μίσος».

Δεδομένων αυτών των σχολίων και της άθλιας κατάστασης της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης σε ολόκληρη την περιοχή του Βίσεγκραντ – η οποία περιλαμβάνει την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Σλοβακία – δεν θα ήταν έκπληξη να υπάρξει κάποια μορφή καταστολής.

Πριν από την επίθεση, ο Φίτσο είχε ήδη αναπτύξει σχέδια για να θέσει τον εθνικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα της Σλοβακίας υπό κυβερνητικό έλεγχο, προκαλώντας διαμαρτυρίες από το κοινό.  Υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση του πολιτεύματος της δημοκρατία στη Σλοβακία, που ενδέχεται να βρεθεί υπό πίεση. Και πάλι, ο Φίτσο είχε εμπλακεί σε έναν πόλεμο λέξεων με το ανώτατο δικαστήριο της χώρας πριν από την επίθεση και είχε προειδοποιήσει ότι παρακολουθούσε στενά το σώμα.

Έξω από τα σύνορα της Σλοβακίας, η επίθεση είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει ένα ακόμη μέτωπο στον συνεχιζόμενο πόλεμο πληροφοριών μεταξύ της Ρωσίας από τη μία πλευρά και της ΕΕ και της Ουκρανίας από την άλλη.

Οι κατηγορίες της Ρωσίας σχετικά με την εμπλοκή της Ουκρανίας στην απόπειρα δολοφονίας μπορεί να αποδειχθούν αναληθείς. Ωστόσο, ακόμα και αν αποδειχθεί ότι πρόκειται για fake news, η παραπληροφόρηση έχει ήδη κάνει τη δουλειά της στην κοινή γνώμη και στην εξυπηρέτηση πολιτικών συμφερόντων.

Η απόπειρα δολοφονίας κατά του Φίτσο, που έρχεται εν μέσω μιας μεγάλης ρωσικής επίθεσης στα ανατολικά της Ουκρανίας και των εκστρατειών για τις επερχόμενες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχει τη δυνατότητα να προσθέσει μεγαλύτερη αίσθηση αστάθειας στο ήδη αμφιλεγόμενο περιβάλλον.