BBC: Το ελληνικό λιμενικό πετάει μετανάστες στη θάλασσα, οδηγώντας τους στον θάνατο

Ως υπεύθυνο για τον θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο σε διάστημα τριών ετών “δείχνει” το Λιμενικό Σώμα το BBC, το οποίο επικαλείται μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων εννέα ανθρώπων που, όπως αναφέρει, ρίχτηκαν σκόπιμα στο νερό.

Οι εννέα είναι ανάμεσα σε περισσότερους από 40 ανθρώπους που σύμφωνα με το δημοσίευμα έχουν πεθάνει, ως αποτέλεσμα του εξαναγκασμού τους να βγουν από τα ελληνικά χωρικά ύδατα ή ενώ προσπαθούσαν να τους βγάλουν ξανά στη θάλασσα αφού έφτασαν σε ελληνικά νησιά.

Το Λιμενικό Σώμα, δήλωσε στο BBC ότι απορρίπτει κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες.

“Δείξαμε πλάνα από τη φόρτωση 12 ατόμων σε σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής και στη συνέχεια την εγκατάλειψή τους σε μια λέμβο, σε έναν πρώην ανώτερο αξιωματικό της ελληνικής ακτοφυλακής. Όταν σηκώθηκε από την καρέκλα του, και με το μικρόφωνό του ακόμα ανοιχτό, είπε ότι ήταν προφανώς παράνομο και διεθνές έγκλημα” αναφέρει το BBC.

Η ελληνική κυβέρνηση κατηγορείται εδώ και καιρό για αναγκαστικές επιστροφές – σπρώχνοντας ανθρώπους πίσω προς την Τουρκία, από όπου πέρασαν, κάτι που είναι παράνομο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προσθέτει το δημοσίευμα.

Για πρώτη φορά το BBC υπολογίζει τον αριθμό των νεκρών

Αυτή είναι η πρώτη φορά που το BBC υπολογίζει τον αριθμό των περιστατικών που υποστηρίζουν ότι υπήρξαν θάνατοι ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής. 

Τα 15 περιστατικά που αναλύονται στην έρευνα -με ημερομηνία Μάιος 2020-23- είχαν ως αποτέλεσμα 43 θανάτους. Οι αρχικές πηγές ήταν κυρίως τοπικά μέσα ενημέρωσης, ΜΚΟ και η τουρκική ακτοφυλακή.

Η επαλήθευση τέτοιων μαρτυριών είναι εξαιρετικά δύσκολη, αναφέρει το BBC, καθώς οι μάρτυρες συχνά εξαφανίζονται ή φοβούνται να μιλήσουν. Ωστόσο, σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις κατάφεραν να επιβεβαιώσουν τις μαρτυρίες μιλώντας με αυτόπτες μάρτυρες.

Η έρευνα του BBC αποτελεί μέρος του ντοκιμαντέρ «Dead Calm: Killing in the Med» και διαπίστωσε ένα σαφές μοτίβο: Σε πέντε από τα περιστατικά, μετανάστες είπαν ότι πετάχτηκαν απευθείας στη θάλασσα από τις ελληνικές αρχές. Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις εξήγησαν πως είχαν ήδη αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά αλλά κυνηγήθηκαν από τις αρχές. Σε πολλά άλλα περιστατικά, μετανάστες είπαν ότι τους είχαν βάλει σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μηχανή, οι οποίες στη συνέχεια ξεφούσκωσαν καθώς φαινόταν ότι είχαν τρυπηθεί.

Επί του δημοσιεύματος ρωτήθηκε ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, κατά τη διάρκεια του briefing.

“Κάθε καταγγελία ερευνάται εξονυχιστικά, δεν σημαίνει από πριν ότι μία καταγγελία αρχειοθετείται. Η Ελλάδα είναι συντεταγμένο κράτος που έχει θεσμούς και δικαιοσύνη, δεν απορρίπτει καταγγελία, αλλά η ίδια πραγματικότητα έχει διαψεύσει διαχρονικά αυτούς ισχυρισμούς. Οι ενδείξεις που έχουμε είναι ότι αυτά δεν αποδεικνύονται”, δήλωσε χαρακτηριστικά.

Συγκλονιστικές μαρτυρίες επιζώντων

Μία από τις πιο σοκαριστικές μαρτυρίες δόθηκε από έναν Καμερουνέζο, ο οποίος λέει ότι κυνηγήθηκε από τις ελληνικές αρχές αφού είχε φτάσει στο νησί της Σάμου, τον Σεπτέμβριο του 2021. “Όπως όλα τα άτομα που πήραμε συνέντευξη, είπε ότι σχεδίαζε να εγγραφεί σε ελληνικό έδαφος ως αιτών άσυλο”, σημειώνει το BBC και στη συνέχεια παραθέτει τη μαρτυρία του μετανάστη: “Μόλις είχαμε αγκυροβολήσει και η αστυνομία ήρθε από πίσω μας. Ήταν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν μασκοφόροι, έβλεπες μόνο τα μάτια τους”. Αυτός και άλλοι δύο – ένας άλλος από το Καμερούν και ένας άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού – μεταφέρθηκαν σε σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, όπως είπε και περιέγραψε τα όσα τρομακτικά συνέβησαν:

“Ξεκίνησαν με τον [άλλο] Καμερουνέζο. Τον πέταξαν στο νερό. Ο άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: “Σώσε με, δεν θέλω να πεθάνω… και τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό και το σώμα του κάτω. Σιγά-σιγά το χέρι του γλίστρησε από κάτω και το νερό τον τύλιξε”. Επιπλέον, είπε ότι οι απαγωγείς του, τον χτύπησαν. “Οι γροθιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να γρονθοκοπούσαν ένα ζώο”. Και μετά λέει ότι τον έσπρωξαν κι αυτόν στο νερό – χωρίς σωσίβιο. Ο ίδιος κατόρθωσε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά τα πτώματα των άλλων δύο – τα ονόματα των οποίων ήταν Sidy Keita και Didier Martial Kouamou Nana – ανασύρθηκαν στην τουρκική ακτογραμμή.

Οι δικηγόροι του επιζώντος ζητούν από τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν υπόθεση διπλής δολοφονίας.

Στη συνέχεια, ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, αφηγήθηκε τη δική του ιστορία στο BBC, πώς δηλαδή τον Μάρτιο του 2021 συνελήφθη από τον ελληνικό στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στο λιμενικό. Ο ίδιος είπε ότι το λιμενικό τού έδεσε τα χέρια πίσω από την πλάτη και τον πέταξε στη θάλασσα: “Με πέταξαν δεμένο στη μέση της θάλασσας. Ήθελαν να πεθάνω”, είπε χαρακτηριστικά.

Εξήγησε ότι κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας με την πλάτη του, πριν μπορέσει να ελευθερώσει τα χέρια του. Η θάλασσα όμως ήταν ταραγμένη και τρεις από όσους είχαν πεταχτεί μαζί του στο νερό, πέθαναν. Ο συνεντευξιαζόμενος έφτασε στην ακτή, όπου τελικά εντοπίστηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.

“Στο περιστατικό με τις μεγαλύτερες απώλειες ζωών -τον Σεπτέμβριο του 2022- ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε προβλήματα κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου όταν κόπηκε η μηχανή του” σημειώνει το BBC και περνά στη μαρτυρία του Μοχάμεντ, από τη Συρία.

Οι μετανάστες κάλεσαν το λιμενικό για βοήθεια – όμως εκείνοι τους φόρτωσαν σε μια βάρκα, τους επέστρεψαν στα τουρκικά ύδατα και τους έβαλαν σε σωσίβιες λέμβους. Ο Μοχάμεντ είπε ότι στη σχεδία που δόθηκε στον ίδιο και την οικογένειά του δεν είχε κλείσει σωστά η βαλβίδα: “Αρχίσαμε αμέσως να βυθιζόμαστε, το είδαν… Μας άκουσαν όλους να ουρλιάζουμε, και παρόλα αυτά μας άφησαν”.

“Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος του ξαδέρφου μου. Μετά το ένα μετά το άλλο. Ένα άλλο παιδί, ένα άλλο παιδί, μετά ο ίδιος ο ξάδερφός μου εξαφανίστηκε. Μέχρι το πρωί επτά ή οκτώ παιδιά είχαν πεθάνει“. “Τα παιδιά μου είχαν πεθάνει μέχρι το πρωί, ακριβώς πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή”, συνέχισε.

Μασκοφόροι και παράνομες επιστροφές

“Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που ζητούν άσυλο να καταθέσουν την αίτησή τους σε πολλά από τα νησιά σε ειδικά κέντρα καταγραφής. Αλλά οι συνεντευξιαζόμενοι του ρεπορτάζ του BBC – με τους οποίους επικοινώνησε με τη βοήθεια του οργανισμού υποστήριξης μεταναστών Consolidated Rescue Group – είπαν ότι συνελήφθησαν πριν προλάβουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα. Είπαν ότι αυτοί οι άνδρες προφανώς λειτουργούσαν κρυφά – χωρίς να είναι ένστολοι και συχνά ήταν μασκοφόροι”, επισημαίνει το BBC, το οποίο στη συνέχεια επικαλείται υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ισχυρίζονται ότι χιλιάδες άνθρωποι που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη αναγκάστηκαν παράνομα να επιστρέψουν από την Ελλάδα στην Τουρκία και τους αρνήθηκαν το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, το οποίο, όπως τονίζει, κατοχυρώνεται στο διεθνές και ενωσιακό δίκαιο.

Παράλληλα, αναφέρται σε μια αναγκαστική επιστροφή, που κινηματογραφήθηκε και δημοσιεύτηκε και στους New York Times. Μια ομάδα που περιελάμβανε γυναίκες και μωρά ξεφορτώθηκε από το πίσω μέρος ενός φορτηγού και οδηγήθηκε σε μια προβλήτα σε μια μικρή βάρκα. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής πιο μακριά από την ακτογραμμή, στη θάλασσα και στη συνέχεια τοποθετήθηκαν σε μια λέμβο, όπου τους άφησαν να παρασυρθούν.

Δείξαμε αυτό το υλικό – το οποίο έχει επαληθεύσει το BBC – στον Δημήτρη Μπαλτάκο, πρώην επικεφαλής των ειδικών επιχειρήσεων της ελληνικής ακτοφυλακής. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, αρνήθηκε να μιλήσει για το τι έδειχναν τα πλάνα – επιμένοντας ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα κληθεί ποτέ να κάνει οτιδήποτε παράνομο. Αλλά σε ένα διάλειμμα, καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός πλάνου στα ελληνικά: “Δεν τους είπα πολλά, σωστά; Είναι πολύ ξεκάθαρο, έτσι δεν είναι; Δεν είναι πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το έκαναν με το φως της ημέρας… Είναι… προφανώς παράνομο. Είναι διεθνές έγκλημα“.

Το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής είπε στο BBC ότι το βίντεο διερευνάται επί του παρόντος από την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας.

Μια ερευνήτρια δημοσιογράφος με την οποία μίλησαν οι δημοσιογράφοι από το νησί της Σάμου εξήγησε ότι άρχισε να συνομιλεί με ένα μέλος των ελληνικών ειδικών δυνάμεων μέσω της εφαρμογής γνωριμιών Tinder. Όταν της τηλεφώνησε από αυτό που περιέγραψε ως «πολεμικό πλοίο», η Ρόμι βαν Μπάαρσεν τον ρώτησε περισσότερα για τη δουλειά του – και τι συμβαίνει όταν οι δυνάμεις του εντοπίζουν μια βάρκα με πρόσφυγες. Απάντησε ότι “τους διώχνουμε πίσω” και είπε ότι τέτοιες εντολές είχαν “από τον υπουργό”, προσθέτοντας ότι θα τιμωρούνταν αν δεν σταματούσαν με αυτόν τον τρόπο ένα σκάφος με μετανάστες.

“Η Ελλάδα πάντα αρνιόταν ότι γίνονται τα λεγόμενα ‘push back’”, υπογραμμίζει το BBC και συνεχίζει: “Η Ελλάδα είναι η είσοδος στην Ευρώπη για πολλούς μετανάστες. Πέρυσι, καταγράφηκαν 263.048 θαλάσσιες αφίξεις στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να δέχεται 41.561 (16%) από αυτές. Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την ΕΕ το 2016 για να σταματήσει τη διέλευση μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά είπε το 2020 ότι δεν μπορούσε πλέον να την επιβάλει. Καταθέσαμε τα ευρήματα της έρευνάς μας στην ελληνική ακτοφυλακή. Απάντησαν ότι το προσωπικό τους εργάστηκε ‘ακαταπόνητα με τον μέγιστο επαγγελματισμό, έντονο αίσθημα ευθύνης και σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή και τα θεμελιώδη δικαιώματα’, προσθέτοντας ότι είναι ‘σε πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας'”.

Το ελληνικό λιμενικό είπε ακόμα στο BBC: “Να επισημανθεί ότι από το 2015 έως το 2024, η Ελληνική Ακτοφυλακή έχει διασώσει 250.834 πρόσφυγες/μετανάστες σε 6.161 περιστατικά στη θάλασσα. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί θετικά από τη διεθνή κοινότητα”.

Τέλος, το ρεπορτάζ κλείνει με το ναυάγιο της Πύλου, όπου υπολογίζεται ότι πάνω από 600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους: “Η ελληνική ακτοφυλακή έχει στο παρελθόν επικριθεί για τον ρόλο της στο μεγαλύτερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο εδώ και μια δεκαετία. Περισσότεροι από 600 άνθρωποι εκφράζονται φόβοι ότι έχασαν τη ζωή τους μετά τη βύθιση του Adriana στην οριοθετημένη περιοχή διάσωσης της Ελλάδας τον περασμένο Ιούνιο. Οι Έλληνες αξιωματούχοι επέμειναν ότι το σκάφος δεν αντιμετώπιζε προβλήματα και ήταν καθ’ οδόν προς την Ιταλία με ασφάλεια και έτσι η ακτοφυλακή δεν επιχείρησε διάσωση”.