Χαλίφα Χάφταρ: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για τον μυστηριώδη στρατάρχη

Ο 76χρονος σήμερα Χαλίφα Χάφταρ (Khalifa Belqasim Haftar) αποτελεί ένα πρόσωπο που απασχολεί τον δυτικό κόσμο ο οποίος έχει στρέψει το βλέμμα του στην κρίση της Λιβύης.

Ο στρατάρχης που διεκδικεί την ηγεσία της χώρας του πολιορκώντας την Τρίπολη, ήρθε στην Αθήνα έχοντας ιδιωτική συνάντηση με τον Έλληνα ΥΠΕΞ, Νίκο Δένδια, αλλά και με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, πριν την κρίσιμη διάσκεψη στο Βερολίνο για την επίλυση της κρίσης της χώρας.

1. Πρώην δεξί χέρι του Καντάφι

Ο Χάφταρ γεννήθηκε στην Αϊδαμπίγια της Λιβύης. Υπηρέτησε στον στρατό υπό τον Μουαμάρ Καντάφι και πήρε μέρος στο πραξικόπημα που έφερε τον Καντάφι στην εξουσία το 1969. Συμμετείχε στο λιβυκό στρατό κατά του Ισραήλ στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973. Το 1987 έγινε στρατιωτικός αιχμάλωτος κατά τη διάρκεια του πολέμου ενάντια στο Τσαντ. Στις μάχες ενάντια στο Τσαντ είχε πιαστεί αιχμάλωτος πολέμου μαζί με ακόμη 600 άνδρες του. Μετά τον πόλεμο έχασε τη στήριξη του Καντάφι, πιθανότατα γιατί ο πάλαι ποτέ ηγέτης της Λιβύης φοβήθηκε πως ο Χάφταρ θα μπορούσε να τον αποδυναμώσει αξιώνοντας περισσότερες εξουσίες στο καθεστώς του.

Στα τέλη του 1987 ο Χάφταρ συμμάχησε με τον NFSL, μια στρατιωτική ομάδα που είχε τη στήριξη των ΗΠΑ. Τον Ιούνιο του 1988 ανακοίνωσε την ίδρυση του Libyan National Army. Μετά τη συνεργασία του με τις ΗΠΑ και τις φήμες ότι ήταν πράκτορας της CIA, έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου έζησε σχεδόν δύο δεκαετίες διατηρώντας στενές επαφές με τη λιβυκή αντιπολίτευση.

Το 1996 πήρε μέρος στην αποτυχημένη εξέγερση κατά του Καντάφι.

2. Ο ρόλος του στην ανατροπή του Καντάφι

Ο Χάφταρ γύρισε από τη Virginia των ΗΠΑ στη Λιβύη το 2011. Τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς έγινε ο αφανής αρχηγός των επαναστατών, πίσω από τον Abdul Fatah Younis. Ο Younis δολοφονήθηκε το καλοκαίρι του ’11. Ο Χάφταρ αρχικά δε βρήκε ρόλο στην επόμενη μέρα της Λιβύης και επέστρεψε στις ΗΠΑ.

Τον Φεβρουάριο του 2014, εμφανίστηκε σε τηλεοπτικό διάγγελμα για να ανακοινώσει πως η εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας διαλύθηκε και πως είχε επεκτείνει μονομερώς τη λαϊκή εντολή. Ζήτησε να αναλάβει τη μεταβατική περίοδο μια μεταβατική κυβέρνηση και παρότρυνε τους Λίβυους να εξεγερθούν. Τελικά, η έκκλησή του δεν οδήγησε σε γενική εξέγερση λόγω της σημαντικής έλλειψης πόρων και τοπικής υποστήριξης.

Η πρότασή του για μεταβατική κυβέρνηση απορρίφθηκε από τον τότε πρωθυπουργό Ali Zeidan. Το 2014 ανέλαβε ρόλο ως διώκτης των τζιχαντιστών και ξεκίνησε με την παραστρατιωτική του δύναμη, τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό, εκστρατεία κατά των ισλαμιστικών πολιτοφυλακών.

3. Η εδραίωση της δύναμής του

Πολλοί στρατιωτικοί του ανατολικού τμήματος της χώρας εντάχθηκαν στον Λιβυκό Εθνικό Στρατό και ο Χάφταρ εδραίωσε σταδιακά τη δύναμή του. Αρχικά “καθάρισε” από τους τζιχαντιστές την Βεγγάζη και η πόλη  έγινε το “προπύργιό” του. Από τα ανατολικά ξεκίνησε την προέλαση για την κατάκτηση της χώρας, απέναντι στις εκάστοτε τοπικές ή γενικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών.

Στις αρχές του 2019 ο στρατός του έθεσε υπό έλεγχο την περιοχή με τα κοιτάσματα πετρελαίου. Η περιοχή λεγόταν “Πετρελαϊκή Ημισέληνος”, στην βορειο-ανατολική Λιβύη, ενώ ο στρατάχρης κατέλαβε την Ντέρνα, προπύργιο των ακραίων ισλαμιστών.

Στη συνέχεια κινήθηκε δυτικά και έχει εγκατασταθεί έξω από την Τρίπολη. Στις 25 Ιουλίου 2017, οι Φάγεζ αλ-Σαράζ και Χαλίφα Χάφταρ συναντήθηκαν κοντά στο Παρίσι και δεσμεύτηκαν να εργασθούν για να βγάλουν την χώρα από το χάος. Τον Μάιο 2018, συμφωνούν να συνεργασθούν για την οργάνωση εκλογών στο τέλος του 2018. Όμως, ο στρατηγός Χάφταρ αποφάσισε να μποϊκοτάρει τη διεθνή διάσκεψη στην Ιταλία και οι εκλογές δεν θα διεξαχθούν ποτέ.

4. Ελέγχει το 80% της χώρας

Μετά την πτώση του Καντάφι την οποία στήριξαν μεταξύ άλλων η τότε γαλλική κυβέρνηση και οι ΗΠΑ, επικράτησε χάος. Οι ομάδες που πρόσκεινται μεταξύ άλλων στη Μουσουλμανική αδελφότητα εκτόπισαν αρχικα τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο Τομπρούκ της Ανατολικής Λιβύης. Έτσι, δημιουργήθηκαν δύο κέντρα εξουσίας. Στη μεν πρωτεύουσα, Τρίπολη, βρίσκεται η κυβέρνηση υπό τον αλ-Σάρατζ που υπέγραψε συμφωνία με την Τουρκία, και από την άλλη αυτή του Τομπρούκ η οποία έχει ως στρατιωτικό της βραχιονα τον Χαλίφα Χαφταρ.

Να σημειωθεί πως η κυβέρνηση του Σάρατζ η οποία διαθέτει την λεγόμενη “διεθνή” αναγνώριση, όμως ελέγχει μόλις το 20% των εδαφών.

Ο Χαφταρ ξεκίνησε τον περασμένο Απρίλιο εκστρατεία για την κατάληψη της Τρίπολης, έχοντας στο πλευρό του επισήμως την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

5. Ποιοι τον υποστηρίζουν

Όπως γράψαμε και παραπάνω η προέλασή του στηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που θέλουν να περιορίσουν την επιρροή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη Λιβύη και τη Σαουδική Αραβία. Επίσης, σκιώδης υποστηρικτής είναι η Ρωσία.

Από τη δική του μεριά ο αμερικανικός στρατός ανακοίνωσε την προσωρινή αποχώρηση δυνάμεων που σταθμεύουν στη Λιβύη, χωρίς να προσδιορίσει τον αριθμό τους, αφήνοντας ουσιαστικά χωρίς υποστήριξη τις δυνάμεις της αναγνωρισμένης από τη διεθνή κοινότητα κυβέρνησης GNA, του Φαγέζ αλ-Σάρατζ.

Επισήμως, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο καταδίκασε την επίθεση του Χάφταρ στην Τρίπολη και κάλεσε τις δυνάμεις του ΕΛΣ “να επιστρέψουν στις θέσεις τους”, ενώ ο πρόεδρος Τραμπ έχει κρατήσει ίσες αποστάσεις, ζητώντας “αυτοσυγκράτηση” και αποκλιμάκωση της κρίσης σε πολιτικό επίπεδο.

Σημειώνεται εν κατακλείδι πως ο 76χρονος στρατάρχης Χαφτάρ βρέθηκε στη Μόσχα στις 13 Ιανουαρίου με σκοπό να διαπραγματευτεί την κατάπαυση του πυρός με τις δυνάμεις του αλ Σάρτζ, δίχως όμως αποτέλεσμα. Πλέον αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η Διάσκεψη του Βερολίνου την ερχόμενη Κυριακή.

Η αξίωση του Σάρατζ να επιστρέψουν οι δυνάμεις του Χάφταρ στο σημείο που βρίσκονταν πριν αρχίσουν την πολιορκία της Τρίπολης στις 3 Απριλίου δεν έγινε δεκτή από τον στρατάρχη ενώ οι δύο άνδρες δεν κάθισαν καν στο ίδιο τραπέζι και διαπραγματεύονταν μέσω αντιπροσώπων.

Στην επικείμενη διάσκεψη θα λάβουν μέρος οι χώρες: ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Τουρκία, Δημοκρατία του Κονγκό, Ιταλία, Αίγυπτος, Αλγερία, καθώς επίσης τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αφρικανική Ένωση και ο Αραβικός Σύνδεσμος.

Θυμίζουμε πως η Άγκυρα υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με την κυβέρνηση Σάρατζ στις 27 Νοεμβρίου, η οποία αργότερα επικυρώθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο.

Στις 30 Δεκεμβρίου, ο Σάρατζ ζήτησε στρατιωτική βοήθεια από την Τουρκία και έξι ημέρες αργότερα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε στον τηλεοπτικό σταθμό CNN Turk ότι τα στρατεύματα της Τουρκίας αναχώρησαν για τη Λιβύη.