Δασμοί Τραμπ: Οι τρεις επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ο Ντόναλντ Τραμπ “πάγωσε” την Τετάρτη τον πλανήτη ανακοινώνοντας το νέο σχέδιο των δασμών σε “εχθρούς” και συμμάχους των ΗΠΑ, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να μην μένει εκτός. Ο βασικός δασμός 20% που επιβλήθηκε μπορεί, βάσει εκτιμήσεων, να οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε στασιμοπληθωρισμό

Τώρα η Ε.Ε. καλείται να αποφασίσει πώς να αντιδράσει στην μεγαλύτερη επίθεση στο ελεύθερο εμπόριο από τη δεκαετία του 1930.

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την δεξαμενή σκέψης Bruegel, η Ευρώπη έχει τρείς επιλογές:

• Να μην προχωρήσει σε αντίμετρα και να επιδιώξει να διαπραγματευτεί μειώσεις δασμών και εξαιρέσεις, ενδεχομένως προσπαθώντας μέσω νομισματικής πολιτικής να περιορίσει τις επιπτώσεις των νέων τελών.
• Να απαντήσει με στοχευμένα μέτρα, παρόμοια με εκείνα που έλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέναντι στους δασμούς 25% σε χάλυβα και αλουμίνιο που είχε ήδη επιβάλει ο Τραμπ πριν τις 2 Απριλίου, με σκοπό να πληγεί η παραγωγή σε πολιτείες των Ρεπουμπλικάνων και εταιρείες συνδεδεμένες με τη διοίκηση Τραμπ.
• Να λάβει ανάλογα αντίμετρα έναντι των περισσότερων αμερικανικών εισαγωγών, ενεργοποιώντας παράλληλα τον Μηχανισμό κατά του Οικονομικού Εκβιασμού της ΕΕ, ένα πλαίσιο κλιμάκωσης της αντίδρασης της ΕΕ απέναντι σε εξωτερική οικονομική πίεση.

Η πρώτη επιλογή έχει το πλεονέκτημα του μικρότερου οικονομικού κόστους – αν σταματούσαν εκεί τα πράγματα. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να εκληφθεί ως ένδειξη υποταγής, ωθώντας τη διοίκηση Τραμπ να ζητήσει νέες παραχωρήσεις, όχι μόνο επειδή θα έχει πετύχει «νίκη χωρίς αντίσταση», αλλά και επειδή οι νέες επενδύσεις στις ΗΠΑ για την αποφυγή των δασμών, σε συνδυασμό με τις φορολογικές ελαφρύνσεις, θα διαιωνίσουν το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα. Η ΕΕ θα βρεθεί παγιδευμένη σε έναν ατελείωτο εμπορικό πόλεμο.

Τα στοχευμένα μέτρα επίσης ενδέχεται να εκληφθούν ως ένδειξη αδυναμίας: η ΕΕ θα φαίνεται ότι απαντά περιορισμένα γιατί φοβάται τον εμπορικό πόλεμο. Σε αυτή την περίπτωση, αρκεί ο Τραμπ να απαντήσει με μία ισχυρή αλλά περιορισμένη κλιμάκωση για να κάνει την ΕΕ να υποχωρήσει. Αυτό συνέβη και με τους ευρωπαϊκούς δασμούς στο αμερικανικό ουίσκι: οι ΗΠΑ απείλησαν με 200% δασμούς στις ευρωπαϊκές ποτοποιίες. Σε κάθε περίπτωση, τα στοχευμένα μέτρα δεν συνιστούν λύση: είτε οι δασμοί της ΕΕ θα αποσυρθούν – δηλαδή επιστροφή στην πρώτη επιλογή – είτε η ΕΕ θα οδηγηθεί στην τρίτη επιλογή.

Στο πλαίσιο της τρίτης επιλογής, τα αντίμετρα θα πρέπει να είναι ανάλογα και προσαρμόσιμα (προς τα πάνω ή προς τα κάτω) και να περιλαμβάνουν και τις υπηρεσίες. Οι δασμοί της ΕΕ θα έχουν άμεσο και υψηλό κόστος για όλους. Ωστόσο, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σταδιακά, ώστε να δοθεί χρόνος στους εισαγωγείς να βρουν υποκατάστατα. Θα μπορούσαν επίσης να προβλεφθούν εξαιρέσεις (π.χ. για ορισμένα αμερικανικά φάρμακα, ενδιάμεσα προϊόντα και πρώτες ύλες που δεν μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν), ώστε να μειωθεί το κόστος για επιχειρήσεις και καταναλωτές.

Καθώς και άλλες χώρες (όπως ο Καναδάς, εν μέρει και η Κίνα) θα υιοθετήσουν παρόμοια στάση (και χώρες που διστάζουν ίσως τελικά προσχωρήσουν), ο αντίκτυπος της ανάλογης αντίδρασης στην αμερικανική οικονομία μπορεί να είναι σημαντικός, ιδίως σε μια στιγμή όπου η ευνοϊκή οικονομική κληρονομιά του Μπάιντεν έχει εξατμιστεί μέσα σε μόλις δύο μήνες. Η συρρίκνωση των εξαγωγών των ΗΠΑ, οι αρνητικές επιπτώσεις των δασμών στην εμπιστοσύνη επενδυτών και καταναλωτών, και νέες βουτιές στη Wall Street, θα μπορούσαν ακόμη και να οδηγήσουν την αμερικανική οικονομία σε ύφεση. Ακόμη κι αν το «κατώφλι αντοχής στον πόνο» της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ είναι υψηλότερο από της πρώτης, είναι απίθανο να ισχύει το ίδιο για τις αμερικανικές επιχειρήσεις και τους Αμερικανούς ψηφοφόρους. Η δημοτικότητα του Τραμπ σε θέματα οικονομικής διαχείρισης βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί και ίσως δεν επιθυμεί περαιτέρω επιδείνωση – άρα πρέπει να ωθηθεί σε πραγματικές διαπραγματεύσεις.

Το επιχείρημα ότι πρέπει να αποφευχθεί εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ είναι βάσιμο. Όμως ο Τραμπ έχει ήδη ξεκινήσει τον πόλεμο. Το πραγματικό ερώτημα, λοιπόν, είναι αν η Ευρώπη πρέπει να παραδοθεί αμαχητί, ελπίζοντας στην απίθανη καλοσύνη του νικητή (και επικυρώνοντας την περιφρόνησή του για μια αδύναμη και διχασμένη ΕΕ), ή αν θα πρέπει να αντεπιτεθεί, παραμένοντας ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις, ώστε να επιδιώξει πραγματικά τη λήξη του εμπορικού πολέμου. Το να γονατίσεις στον τύραννο πιθανότατα θα τον ενθαρρύνει να ζητήσει περισσότερα. Συνεπώς, αν ο στόχος είναι να τερματιστεί όσο το δυνατόν ταχύτερα μια οικονομικά καταστροφική σύγκρουση, η ΕΕ πρέπει να τολμήσει να απαντήσει με τον ίδιο τρόπο στην επιθετικότητα των αμερικανικών δασμών.