Διάσκεψη Βερολίνου: Εκεχειρία εύθραυστη όσο το γυαλί

Το πόσο…επιτυχημένη ήταν η διάσκεψη του Βερολίνου για το λιβυκό πρόβλημα αποδεικνύει μία δήλωση του Σεργκέι Λαβρόφ. Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας παραδέχθηκε το προφανές: Οτι διάλογος μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών του λιβυκού εμφυλίου δεν έγινε.

Δήλωσε χαρακτηριστικά ο Λαβρόφ ότι “η διάσκεψη ήταν πολύ χρήσιμη (…) αλλά είναι σαφές ότι επί του παρόντος δεν επιτεύχθηκε η έναρξη σοβαρού και σταθερού διαλόγου” εννοώντας μεταξύ του επικεφαλής της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης εθνικής συμφωνίας (GNA), Φαγέζ αλ Σάρατζ, και του ισχυρού άνδρα της ανατολικής Λιβύης στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ.

Είναι, επίσης, ακόμα πιο χαρακτηριστικό ότι τόσο ο Σάρατζ όσο και ο Χάφταρ δεν πήραν μέρος στη διαδικασία και ούτε καν φωτογραφήθηκαν με τους άλλους ηγέτες αφού δεν βρίσκονταν στην καγκελαρία. Τον Σάρατζ βέβαια τον εκπροσώπησε ο Ερντογάν (η ταύτισή τους είναι σχεδόν απόλυτη), ο Χάφταρ όμως έμεινε ουσιαστικά χωρίς εκπροσώπηση.

Η Διάσκεψη του Βερολίνου παρήγαγε μία συμφωνία που αριθμεί 55 άρθρα και εκτείνεται σε έξι σελίδες, ουδείς όμως μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά ότι θα εφαρμοστεί.

Υποτίθεται ότι μπήκε ως βαλβίδα ασφαλείας ο σχηματισμός της 10μελούς στρατιωτικής επιτροπής που θα συνεδριάσει άμεσα στη Γενεύη και θα αποτελείται από εκπροσώπους όλων των χωρών που πήραν μέρος στη Διάσκεψη του Βερολίνου αλλά και των αντιμαχόμενων λιβυκών παρατάξεων.

Ωστόσο και πάλι κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με σιγουριά για την εφαρμογή των συμφωνηθέντων.

Το αίμα εξακολουθεί να χύνεται

Οσο στο Βερολίνο συζητούσαν, η βία στην Τρίπολη αλλά και σ’ όλη την επικράτεια της Λιβύης δεν σταματούσε. Ειδικά γύρω από την πρωτεύουσα που πολιορκούν από τον Απρίλιο οι δυνάμεις του Χάφταρ, η αιματοχυσία (και αμάχων) είναι συνεχής και είναι απορίας άξιον πως θα σταματήσει μετά τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.

Την ίδια ώρα οι καταγγελίες για το ρόλο της Τουρκίας ολοένα και πληθαίνουν.Την Κυριακή, λίγο πριν οι ηγέτες συσκεφθούν στο Βερολίνο, υψηλόβαθμος αξιωματικός του Εθνικού Λιβυκού Στρατού του Χάφταρ ισχυριζόταν ότι ο Ερντογάν όχι μόνο στέλνει Σύρους μαχητές σε λιβυκό έδαφος να πολεμήσουν γι’ αυτόν αλλά και ότι στη συνέχεια, εκμεταλλευόμενος τα κυκλώματα διακίνησης ανθρώπων που υπάρχουν στη Λιβύη, τους “περνά” στην ηπειρωτική Ευρώπη ως πρόσφυγες.

Οσον αφορά τη συμφωνία για την τήρηση του εμπάργκο όπλων στη χώρα, μόνο θυμηδία μπορεί να προκαλέσει. Σχετικές αποφάσεις έχει πάρει ο ΟΗΕ και μάλιστα δύο (η 1973 του 2011 και η 2441 του 2018) αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκαν. Εικάζεται δε ότι παραβιάστηκαν κατ’ εξακολούθηση από συμμετέχοντες στη Διάσκεψη του Βερολίνου (Τουρκία, Ρωσία, Αίγυπτος κτλ).

Περί Ελλάδας

Η ελληνική πλευρά δεν είχε να περιμένει κάτι χειροπιαστό από τη διαδικασία του Βερολίνου. Ηταν πρώτα απ’ όλα απούσα αλλά έτσι και αλλιώς το φλέγον, για τα ελληνικά συμφέροντα, θέμα των μνημονίων που υπέγραψαν η κυβέρνηση Σάρατζ με την Τουρκία δεν συζητήθηκε. Και δεν συζητήθηκε καθώς δεν αφορά τις προσπάθειες ειρήνευσης στη χώρα αλλά τις σχέσεις της με τους γείτονές της.

Υπό αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα ακόμα και παρούσα να ήταν, δεν θα μπορούσε να αλλάξει την ατζέντα της συνάντησης. Ο Χάφταρ, που υποτίθεται ότι θα έφερνε στο τραπέζι κάποια από τα ελληνικά επιχειρήματα, έμεινε εκτός διαδικασίας, όπως και ο Σάρατζ άλλωστε.

Αυτό που μπορεί να κρατήσει η ελληνική πλευρά είναι ότι ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας μεταξύ άλλων δήλωσε ότι “χώρες οι οποίες δεν εκπροσωπούνταν εδώ θα προσκληθούν να συμμετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία (σσ των επιτροπών) και στις τέσσερις ομάδες εργασίας που σχεδιάζονται – για ζητήματα ασφάλειας και στρατιωτικά, για οικονομικά, για πολιτικά και για ανθρωπιστικά”. Δεν αποκλείεται μία από αυτές τις χώρες να είναι η Ελλάδα.