“Έφυγε” ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Ο σπουδαιότερος σκηνοθέτης του 20 αιώνα και προάγγελος του μοντέρνου κινηματογράφου άφησε την τελευταία του πνοή, στο σπίτι του στη Σουηδία, σε ηλικία 89 ετών. Ο Μπέργκμαν, είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση της κάμερας το 1982, με τελευταία του ταινία το “Φαννύ και Αλέξανδρος”.



Ανθρωπισμός και αναζητήσεις

Ο κορυφαίος σκηνοθέτης και σεναριογράφος σε όλη του την καριέρα κυνηγούσε τις βαθύτερες έννοιες της ζωής και του θανάτου. Εκτός από τον κινηματογράφο, είχε ασχοληθεί και με τα θεατρικά έργα. Η αναζήτηση του Θεού και η εσωτερική πάλη του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό ήταν ζητήματα που διαφαίνονται σε όλα του τα έργα, και τονίζουν τη μοναδικότητα του Σουηδού καλλιτέχνη.



Ο Μπέργκμαν έφυγε από τη ζωή αφήνοντας στον κόσμο μια ανεκτίμητη κληρονομιά, 50 περίπου ταινιών, ποτισμένες με την βαθιά απαισιοδοξία του και τον υπαρξιακό προβληματισμό του. Μεγαλωμένος μέσα σε αυστηρό θρησκευτικό περιβάλλον, καθώς ο πατέρας του ήταν λουθηριανός πάστορας, η γέννηση της θρησκευτικής αμφισβήτησης και αμφιβολίας δεν άργησε να φανεί στη σκέψη του.



Βαθιά επηρεασμένος από τον υπαρξισμό και τις θεωρίες του Φρόιντ και του Γιούνγκ, ο Μπέργμαν είχε ως σημείο αναφοράς στις ταινίες του τον άνθρωπο. Οι ήρωες του βασανίζονται έντονα και βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση του κόσμου και του Θεού. Επίσης, σημαντικό βάρος έδινε ο σκηνοθέτης στη γυναίκα της οποίας μελετούσε τη ψυχοσύνθεση και τις ερωτικές σχέσεις.




Τα αριστουργήματα

Το πλούσιο έργο του σφραγίζεται με πολλές αναφορές στην δύσκολη παιδική του ηλικία (“Φαννύ και Αλέξανδρος”, “Άγριες φράουλες”) και με ποικίλους συμβολισμούς και αλληγορίες. Ο Μπέργκμαν ήταν ο πρώτος που έσπασε τους κανόνες του κλασσικού κινηματογράφου, βάζοντας τους ηθοποιούς να κοιτάζουν κατευθείαν στην κάμερα και να απευθύνονται έμμεσα στο θεατή, πράγμα απαγορευμένο από τους μέχρι τότε κινηματογραφικούς νόμους. Το πλάνο του στην ταινία «Καλοκαίρι με τη Μόνικα», όπου η πρωταγωνίστρια καρφώνει το βλέμμα της στο φακό, θα περάσει στη ιστορία ως «
το πιο θλιβερό πλάνο στην ιστορία του κινηματογράφου», δια στόματος Ζαν Λυν Γκοντάρ.



Οι σημαντικότερες ταινίες του περιλαμβάνουν το «Καλοκαίρι με τη Μόνικα»(1952), μια ταινία που αμφισβητεί την πουριτανική ηθική πολλών, το “Η νύχτα των Σαλτιμπάγκων” (1953), “Saraband” και “Personna” και τα αριστούργημα της σύγχρονης έβδομης τέχνης που τον καθιέρωσαν στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, «Η έβδομη σφραγίδα» και οι “Άγριες Φράουλες”. Το τελευταίο αποτελεί ίσως την ωριμότερη του ταινία, μια σπουδή πάνω στο χρόνο, στη ζωή, στα γηρατειά και τη νοσταλγία.



Ο Μπέργκμαν είχε παντρευτεί πέντε φορές και έχει αποκτήσει εννιά παιδιά, ενώ το 1987 εξέδωσε τη βιογραφία του με τίτλο “Η μαγική πλευρά” και το 1990 μια συλλογή με τις σκέψεις του με τον τίτλο “Εικόνες”.




Διακρίσεις



Το περιοδικό Times τον είχε χρήσει ως τον καλύτερο δημιουργό ταινιών παγκοσμίως, το 2005. Η Ακαδημία Κινηματογράφου μάλλον θα έχει μετανιώσει που δεν τον είχε βραβεύσει ποτέ με το Όσκαρ, παρ’ όλο που ήταν προτεινόμενος εννιά φορές. Οι Κάνες και το Βερολίνο, ωστόσο, έχουν αναγνωρίσει και εμπράκτως την αξία του, με πολλά βραβεία και διακρίσεις στα φεστιβάλ τους. Συνολικά, ο Σουηδός καλλιτέχνης έχει 58 διακρίσεις σε παγκόσμια φεστιβάλ και από το 1978 έχει θεσμοθετηθεί ειδικό βραβείο με το όνομα του από το Σουηδικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου.



Ο θάνατος του, ίσως να ήταν τελικά ο μόνος τρόπος να ηρεμήσει από τους προσωπικούς του δαίμονες. Αν τελικά υπάρχει Θεός, θα τον έχει στο πλάι του. Μπορεί να έφυγε από αυτόν τον κόσμο, αλλά σε αυτόν που πήγε, θα πάρει τις απαντήσεις που χρόνια τον ταλαιπωρούσαν…