Εκλογές στη Βρετανία: Οι Εργατικοί ξανά στην εξουσία μετά από 14 χρόνια – Νέος πρωθυπουργός ο Στάρμερ

Ιστορική νίκη για τους Εργατικούς στις βρετανικές εκλογές, με την επιστροφή των κεντροαριστερών στη Ντάουνινγκ Στριτ να είναι γεγονός έπειτα από 14 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τους Συντηρητικούς, οι οποίοι υπέστησαν άνευ προηγουμένου συντριβή.

Επιβεβαιώνοντας το exit poll, το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα αναμένεται ότι θα κερδίσει 410 από τις 650 βουλευτικές έδρες στο κοινοβούλιο, ανατρέποντας δραστικά τις αριθμητικές ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί πριν από πέντε χρόνια, όταν και κατέγραψε τη χειρότερη εκλογική απόδοσή του από το 1935.

Το εκλογικό αποτέλεσμα εκτιμάται ότι θα δώσει στους Εργατικούς μία πλειοψηφία 170 εδρών, κατεβάζοντας την αυλαία των συντηρητικών κυβερνήσεων, οι οποίες, για 14 χρόνια κυβέρνησαν τη Βρετανία.

Έπειτα από πέντε συντηρητικούς πρωθυπουργούς, το Brexit, τη λιτότητα, την κρίση της αγοραστικής δύναμης και την επιδείνωση του δημόσιου συστήματος υγείας, οι Βρετανοί ήθελαν να δείξουν τη δυσαρέσκειά τους στις κάλπες και να γυρίσουν τη σελίδα των συντηρητικών. Οι Τόρις είχαν μόνο μία φιλοδοξία τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής εκστρατείας: να περιορίσουν το εύρος της ήττας.

Για πρώτη φορά μετά τον Γκόρντον Μπράουν (2007-2010), ο αριθμός 10 της Ντάουνινγκ Στριτ θα έχει ένοικο έναν Εργατικό, τον Κιρ Στάρμερ, ο οποίος οδήγησε το κόμμα του σε θρίαμβο στις βρετανικές εκλογές, εξασφαλίζοντας ευρεία πλειοψηφία στο νέο κοινοβούλιο.

Πλέον, ο 61χρονος πρώην δικηγόρος, αναμένεται να λάβει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον βασιλιά Κάρολο Γ’ την Παρασκευή. Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, μετά τη δημοσιοποίηση του exit poll, ο σερ Κιρ Στάρμερ ευχαρίστησε όσους τον ψήφισαν και «εμπιστεύτηκαν ένα αλλαγμένο Εργατικό Κόμμα».

“Απόψε οι άνθρωποι εδώ και σε ολόκληρη τη χώρα μίλησαν και είναι έτοιμοι για την αλλαγή”, δήλωσε ο Στάρμερ. “Η αλλαγή αρχίζει ακριβώς εδώ”.

Στον “αέρα” ο Σούνακ

Λίγα λεπτά νωρίτερα, ο απερχόμενος πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ είχε ευχαριστήσει τους υποψηφίους των Συντηρητικών, εθελοντές και ψηφοφόρους. «Σας ευχαριστώ για την σκληρή δουλειά σας, σας ευχαριστώ για την υποστήριξή σας, και σας ευχαριστώ για την ψήφο σας», έγραψε σε ανάρτησή του στο X (πρώην Twitter).

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας αναγνώρισε νωρίς το πρωί τη νίκη των Εργατικών στις εκλογές και ενημέρωσε πως επικοινώνησε ήδη με τον Κιρ Στάρμερ για να τον συγχαρεί.

Η θητεία του Σούνακ ολοκληρώνεται με μια βαριά ήττα. Πρόκειται ουσιαστικά για ολική ανατροπή του εκλογικού σκηνικού σε σύγκριση με το 2019, όταν ο Μπόρις Τζόνσον είχε ευρεία πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων και ο Τζέρεμι Κόρμπιν είχε οδηγήσει τους Εργατικούς στη χειρότερη επίδοσή τους από το 1935.

Μοιραία λοιπόν ο Ρίσι Σούνακ αναμένεται να παραιτηθεί από την ηγεσία των Τόρις, αλλά οι επίδοξοι διάδοχοι – μεταξύ αυτών οι Πένι Μόρντοντ, Γκραντ Σαπς, Σουέλα Μπράβερμαν, Στιβ Μπέικερ, Ρόμπερτ Τζένρικ – αγωνιούν επί του παρόντος για τα αποτελέσματα στις εκλογικές τους περιφέρειες, αφού η επανεκλογή τους μόνο δεδομένη δεν θεωρείται.

Ο ίδιος πάντως κέρδισε τη βουλευτική του έδρα.

Στην ομιλία του είπε ότι ανέλαβε την «ευθύνη» για την ήττα του κόμματός του. «Σήμερα η εξουσία θα αλλάξει χέρια με ειρηνικό τρόπο, με καλή θέληση από όλες τις πλευρές. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας δώσει σε όλους μας εμπιστοσύνη για τη σταθερότητα και το μέλλον της χώρας μας. Ο βρετανικός λαός εξέδωσε μια απογοητευτική ετυμηγορία απόψε. Υπάρχουν πολλά να μάθω και να σκεφτώ και αναλαμβάνω την ευθύνη για την απώλεια. Στους πολλούς καλούς και σκληρά εργαζόμενους συντηρητικούς υποψηφίους που έχασαν απόψε παρά τις ακούραστες προσπάθειές τους: Λυπάμαι”.

Βουλευτής ο ακροδεξιός Νάιτζελ Φάρατζ μετά από επτά αποτυχημένες προσπάθειες

Ο Νάιτζελ Φάρατζ, επικεφαλής του ακροδεξιού κόμματος Reform UK, κέρδισε για πρώτη φορά μια θέση στο βρετανικό κοινοβούλιο, εξασφαλίζοντας την έδρα του Κλάκτον, στο Έσσεξ της Αγγλίας.

Η αντιμεταναστευτική ρητορική του και η εκστρατεία που έκανε υπέρ του Brexit, κατέστησε τον Φάρατζ έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους και αμφιλεγόμενους πολιτικούς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ύστερα από επτά αποτυχημένες απόπειρες να κερδίσει μια θέση στη Βουλή των Κοινοτήτων, τα κατάφερε φέτος, επικρατώντας του υποψηφίου των Συντηρητικών, Τζάιλς Γουότλινγκ, ο οποίος κατείχε την έδρα μέχρι σήμερα.

«Υπάρχει ένα τεράστιο κενό στον χώρο της κεντροδεξιάς, στη βρετανική πολιτική σκηνή, και δουλειά μου είναι να το καλύψω. Και αυτό ακριβώς θα κάνω», δήλωσε ο Φάρατζ μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στην εκλογική του περιφέρεια. «Σκοπεύω να δημιουργήσω ένα μαζικό κίνημα σε εθνικό επίπεδο, κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, ελπίζω αρκετά μεγάλο για να στοχεύσει ψηλά στις εκλογές του 2029», συμπλήρωσε.

Το πρώτο exit poll όταν έκλεισαν οι κάλπες προέβλεπε 13 έδρες για το Reform UK, αλλά η αναθεωρημένη πρόβλεψη του BBC δίνει πλέον 4 έδρες στο κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ. «Πιστέψτε με, φίλοι, αυτό είναι μόνο το πρώτο βήμα» του κινήματος «που θα σας καταπλήξει όλους», ισχυρίστηκε.

Τι υπόσχεται να αλλάξει στη βρετανική πολιτική ο Κιρ Στάρμερ και οι Εργατικοί

Εργατικοί και Συντηρητικοί είχαν δεσμευτεί προεκλογικά να μειώσουν τους αριθμούς νόμιμης μετανάστευσης, που σημείωσαν αύξηση μετά το Brexit το 2020, ο καθένας με άλλη προσέγγιση. Σε κάθε περίπτωση, το μεταναστευτικό ήταν βασικό ζήτημα της θεματικής αυτών των βρετανικών εκλογών, τουλάχιστον για τους Τόρις. Πρακτικά, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι μεταξύ των Συντηρητικών ψηφοφόρων, η μετανάστευση αποτελεί τη νούμερο ένα ανησυχία, ωστόσο μεταξύ των ψηφοφόρων του Κιρ Στάρμερ το ζήτημα δεν είναι καν στις πρώτες πέντε προτεραιότητες που τους απασχολούν.

Αναλυτές εκτιμούν πως ο Στάρμερ αφουγκράζεται τις ανησυχίες για τη μετανάστευση λόγω της λαϊκίστικης εκμετάλλευσης του θέματος από αρκετούς πολιτικούς, ωστόσο από την άλλη, η Βρετανία αντιμετωπίζει ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε βασικούς τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη.

Βασικό ζήτημα για τους Εργατικούς, επίσης, είναι να αναδιαμορφώσουν το καθεστώς οικιστικού σχεδιασμού, να έρθουν σε καλύτερη συνεννόηση με την Ευρώπη στο δικό τους μέτρο, να αποκεντρώσουν δημοσιονομικές εξουσίες, να εξορθολογίσουν το προβληματικό φορολογικό σύστημα και εν γένει να ανατρέψουν την αντίληψη περί της εγχώριας οικονομίας. Δεν είναι λίγα θέματα, ομολογουμένως, για να διαχειριστούν.

Σημειώνεται πως οι αυξήσεις των φόρων μετά την πανδημία βρίσκονται στο υψηλότερο μερίδιο του ΑΕΠ από τη δεκαετία του 1960. Την ίδια ώρα, τα στοιχεία Ιουνίου για τον πληθωρισμό έδειχναν τη Βρετανία στο 9,1%, όταν στην Ευρωζώνη ήταν 8,6%, ακόμη ένα “αγκάθι” για την οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση.

Ο Στάρμερ βέβαια προεκλογικά είχε δεσμευτεί πως “όσο θα ζει” το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα επανενταχθεί ούτε στην Ε.Ε., ούτε στην ενιαία αγορά, ούτε στην τελωνειακή ένωση, επισημαίνοντας ότι οι Εργατικοί δεν θα επιδιώξουν “πολύ στενότερες σχέσεις με την Ευρώπη” για όσο διάστημα (θα) είναι πρωθυπουργός.

 

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο Guardian, ο ηγέτης των Εργατικών δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι δεν πιστεύει ότι η Μεγάλη Βρετανία θα επιστρέψει σε κανένα από τα τρία μπλοκ όσο είναι εν ζωή, αποκλείοντας κάθε άλλο παρά την επανένταξη ακόμη και αν κερδίσει μια δεύτερη θητεία στην εξουσία. Ωστόσο, εκτιμάται πως οι δηλώσεις του Στάρμερ σε σχέση με την ΕΕ, είναι μια άσκηση “εσωτερικής διπλωματίας”, για να αποφευχθούν τα λάθη του 2019, όταν πολλοί οπαδοί του Brexit γύρισαν την πλάτη στο κόμμα του. Υψηλόβαθμα στελέχη των Εργατικών δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο η Βρετανία να στραφεί στην επανένταξη στην τελωνειακή ένωση ή στην ενιαία αγορά, με τον ηγέτη τους – προεκλογικά – να επιμένει πως δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο. “Πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να πετύχουμε μια καλύτερη συμφωνία από την κακοφτιαγμένη συμφωνία που πετύχαμε υπό τον Μπόρις Τζόνσον στο εμπορικό μέτωπο, στην έρευνα και στην ανάπτυξη και στην ασφάλεια”, έχει δηλώσει ωστόσο ο ίδιος, δείχνοντας τις προθέσεις του.

Στον όλο πυρήνα της αφήγησης των νέων “Νέων Εργατικών” του Στάρμερ βρίσκεται η θέση ότι το Brexit “πέρασε” και ότι το ζήτημα τώρα είναι “να το κάνουμε να δουλέψει”. Ένα από τα ζητήματα που θα μπορούσε ωστόσο να αλλάξει, είναι η επαναφορά του Erasmus στη Βρετανία.

Από πλευράς ΕΕ, αξιωματούχοι έχουν τονίσει πολλάκις πως η Ένωση αυτή τη στιγμή δεν έχει πρόθεση, διάθεση και χρόνο για να ασχοληθεί ενεργά με το ζήτημα του Brexit. Υψηλόβαθμες πηγές στην Κομισιόν ανέφεραν επίσης ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να έρθει με μια μεγάλη προσφορά σε αντάλλαγμα για τυχόν παραχωρήσεις για την ενίσχυση των σχέσεων με την ΕΕ.

Διπλωμάτες έχουν επίσης ανά καιρούς αναφέρει πως η ΕΕ θα ήταν “πρόθυμη” για μια πιο “επίσημη συμφωνία” για την ασφάλεια και την άμυνα και για μια συζήτηση σχετικά με την “ευθυγράμμιση των πολιτικών” για τα συστήματα τιμολόγησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η οποία περιλαμβάνει τη φορολόγηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται κατά την παραγωγή εισαγωγών και εξαγωγών.

Ο Στάρμερ έχει δεσμευτεί άλλωστε πως θα δημιουργήσει ένα εθνικό ταμείο πλούτου με 7,3 δισεκατομμύρια στερλίνες (9,3 δισεκατομμύρια δολάρια) δημόσιου χρήματος που θα βοηθήσει στην πληρωμή για τη μετάβαση σε καθαρές μηδενικές εκπομπές. Έχει υποσχεθεί ακόμη να αναπτύξει την οικονομία της χώρας με τη μεταρρύθμιση των νόμων για τον προγραμματισμό και τις επενδύσεις με μια νέα βιομηχανική στρατηγική.

Τέλος, βασική προτεραιότητα του 61χρονου Στάρμερ είναι το σύστημα υγείας της χώρας και ο εξορθολογισμός του καθώς κατά τα 10 πρώτα χρόνια διακυβέρνησης των Τόρις σημειώθηκε αύξηση της βρεφικής θνησιμότητας, επιβράδυνση της ανάπτυξης των παιδιών, επιστροφή της ραχίτιδας και στασιμότητα στο προσδόκιμο ζωής, ιδιαίτερα των γυναικών.

Συνολικά, το μανιφέστο των Εργατικών περιλαμβάνει την επιβολή φόρων στα ιδιωτικά σχολεία για να βοηθήσει την κρατική εκπαίδευση και απροσδόκητες εισφορές σε εταιρείες ενέργειας για τη χρηματοδότηση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια. Υπάρχουν επίσης δεσμεύσεις για τα δικαιώματα των εργαζομένων, περικοπή λιστών αναμονής για υγειονομική περίθαλψη και επίσης, όπως αναφέραμε και παραπάνω, έλεγχος της μετανάστευσης.