Έλληνας της Γερμανίας θυμάται την πτώση: “Το τείχος όριζε τις κινήσεις μας – Το Βερολίνο ήταν η βιτρίνα”

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, καμία αμφισβήτηση, καμία, σχεδόν, διαφορετική άποψη για την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Πρόκειται για το πιο ιστορικό γεγονός στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, για το γεγονός που άλλαξε τη μεταπολεμική Ευρώπη και σηματοδότησε την αρχή του οριστικού τέλους για ένα ολόκληρο σύστημα, αυτό του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Πώς όμως βίωσε το συγκεκριμένο, τρομερά φορτισμένο γεγονός, ένας Έλληνας που ζούσε στο Βερολίνο της εποχής και εν τέλει ρίζωσε στη Γερμανία; Ο Νίκος Αθανασιάδης ζει μόνιμα στη Γερμανία και είναι, μεταξύ άλλων, γενικός γραμματέας της ομοσπονδίας των ελληνικών κοινοτήτων της χώρας.

Σπούδασε στο Πολυτεχνείο της γερμανικής πρωτεύουσας και είχε την τύχη (ναι, τύχη μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς) να ζει μόλις ένα χιλιόμετρο μακριά από το τείχους που χώριζε την πανέμορφη πόλη στα δύο για σχεδόν 30 χρόνια.

“Δεν το περίμενα και βασικά κανείς δεν περίμενε ότι το τείχος θα έπεφτε” αρχίζει την αφήγησή του ο κ. Αθανασιάδης. “Να φανταστείτε, ούτε καν ο Χέλμουτ Κολ, ο τότε Καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, δεν το περίμενε και απουσίαζε σε επίσημη επίσκεψη στην Πολωνία! Για τον απλό κόσμο δεν το συζητάμε καν. Εξελίξεις βέβαια περιμέναμε, ήταν φανερό ότι κάτι θα γίνει αλλά όχι αυτό και όχι με τον τρόπο που έγινε”.

Οι εξελίξεις που περίμεναν όμως. εν τέλει μετατράπηκαν σε χειροπιαστά γεγονότα κολοσσιαίας σημασίας: “Ανοιξαν τα σύνορα της Ουγγαρίας,έγινε κατάληψη στην πρεσβεία της Δυτικής Γερμανίας στην Πράγα, άνοιξαν τα σύνορα και στην Πολωνία. Εν τω μεταξύ, το κλίμα είχε αρχίσει να αλλάζει και στην Ανατολική Γερμανία. Κάθε Δευτέρα γίνονταν μεγάλες διαδηλώσεις σε μεγάλες πόλεις όπως η Δρέσδη και η Λειψία. Οταν έφθασε για επίσημη επίσκεψη ο Γκορμπατσόφ εκείνο τον Οκτώβριο για τα 40 χρόνια της Ανατολικής Γερμανίας, οι πάντες στις διαδηλώσεις φώναζαν για ελευθερία”.

Το βράδυ που η ιστορία γύρισε σελίδα

Η 9η Νοεμβρίου του 1989 πέρασε στην ιστορία ως η ημέρα κατά την οποία το τείχος έπεσε. Οριστικά και αμετάκλητα. Ο κ. Αθανασιάδης προσπαθούσε να πιάσει το σφυγμό των στιγμών πρώτα μέσω του ραδιοφώνου: “Ερχόταν κάποιος φίλος μου και έπρεπε να τον πάρω από το αεροδρόμιο. Μπήκα στο αυτοκίνητο και συντονίστηκα με το ραδιόφωνο. Οι πάντες είχαν ζωντανές συνδέσεις με διάφορα σημεία του τείχους. Είχε ήδη ανακοινωθεί στην Ανατολική Γερμανία ότι οι κυβερνητικοί θα έδιναν μία έκτακτη συνέντευξη τύπου. Οι περισσότεροι περίμεναν να ακούσουν για ελαφρύνσεις και παραχωρήσεις ελευθεριών.

Ομως, αυτό που ανακοινώθηκε στα μικρόφωνα από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο ήταν το δικαίωμα των πολιτών της Ανατολικής Γερμανίας να περνούν τα σύνορα και να αποκτούν ένα είδος βίζας. Ενας δημοσιογράφος ρώτησε “από πότε θα ισχύσει αυτό;” Και η απάντηση είναι “μα από τώρα που μιλάμε”. Ο κόσμος δεν μπορούσε να το πιστέψει. Το είπα και εγώ στο φίλο μου, μου απαντά “μπα, λάθος θα έχεις κάνει”. Και όμως, δεν είχα κάνει κανένα λάθος”.

Video με τα γεγονότα από την DW

Τίποτα πλέον δεν μπορούσε να “συγκρατήσει” τις ιστορικές εξελίξεις: “Εμενα περίπου 1, 1,5 χιλιόμετρο μακριά από το τείχος. Δειλά-δειλά άρχισαν να περνούν στη δική μας πλευρά οι πρώτοι Ανατολικογερμανοί. Γύρισα σπίτι και άνοιξα την τηλεόραση, όλα τα κανάλια είχαν διακόψει το κανονικό τους πρόγραμμα. Οι κάμερες είχαν συγκεντρωθεί στις διόδους προς τη δύση. Γύρω στα μεσάνυχτα ο κόσμος άρχισε να τρέχει μαζικά στις εξόδους. Οι αστυνομικοί πια δεν ήξεραν τι να κάνουν. Το πλήθος μαζεύτηκε πρώτα στο βόρειο τμήμα. Οταν άνοιξαν οι μπάρες, περνούσαν σε μπουλούκια στο δυτικό μέρος.

Την επόμενη μέρα, όταν οι άνθρωποι σιγουρεύτηκαν ότι δεν επρόκειτο για ψέμα αλλά για πραγματικότητα, το κύμα μεγάλωσε. Βγήκα και εγώ μία βόλτα στην πόλη. Ο κόσμος, που ερχόταν από την άλλη πλευρά τραγουδούσε και γελούσε. Υπήρχε χαρά αλλά και μεγάλη περιέργεια. Ηθελαν να δουν πως είναι τα πράγματα σε μας. Κοιτούσαν έντονα τα μαγαζιά και τις βιτρίνες τους, ήταν κάτι πρωτόγνωρο γι’ αυτούς”.

Πρωτόγνωρο… Αυτός που το ακούει 30 χρόνια μετά απορεί. Κακώς. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους που δεν είχαν το δικαίωμα να ταξιδέψουν μακριά από τη χώρα τους οι φανταχτερές βιτρίνες ήταν πράγματι κάτι πρωτόγνωρο: “Δεν μπορώ να πω αν στην Ανατολική Γερμανία ήταν χειρότερα ή καλύτερα. Ηταν όμως σίγουρα διαφορετικά” τονίζει ο κ. Αθανασιάδης. “Το κοινωνικό κράτος στην Ανατολική Γερμανία δούλευε πολύ καλά, δεν υπήρχε όμως αυξημένη παραγωγικότητα στην εργασία. Κακά τα ψέματα, συγκρούονταν δύο συστήματα. Και τελικά νίκησε το ένα.

Υπήρχαν πράγματα που ενοχλούσαν τον κόσμο. Αν και οι περισσότεροι είχαν την οικονομική δυνατότητα, δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Δεν μπορούσαν επίσης να αγοράσουν το αυτοκίνητο που θα επιθυμούσαν. Και υπήρχε τέλος και αυτός ο χαφιεδισμός. Αναρωτιόσουν ώρες-ώρες μήπως έχει ήδη γίνει ο χαφιές του εαυτούς σου. Τα περισσότερα βέβαια από αυτά τα γεγονότα τα μάθαμε μετά από την πτώση του τείχους. Τα ένιωσα όμως στο πετσί μου σχεδόν. Συνέλαβαν φίλο μου, δυτικογερμανό, δεν μαθαίναμε τίποτα για την τύχη του για σχεδόν ένα μήνα, στο τέλος τον άφησαν. Κανείς δεν κατάλαβε γιατί τον είχαν πιάσει και τι ήθελαν από αυτόν”.

Τα πράγματα 30 χρόνια μετά: Ουτοπία η σύγκλιση

Και μετά τις μεγάλες στιγμές τι; Μετά, ήρθε η ώρα της προσγείωσης στην πραγματικότητα που κρατά 30 χρόνια τώρα. “Για τους δυτικούς δεν ήταν δύσκολη η προσαρμογή. Απλώς υπήρχε πλέον μία διαφορετική πραγματικότητα. Για τους ανατολικούς όμως ήταν-και είναι ακόμη- πολύ δύσκολο. Υπάρχουν διακρίσεις ακόμα και 30 χρόνια μετά. Για τους πιο νέους, γι’ αυτούς που το 1989 ήταν μέχρι 30 ετών, το μέλλον ήταν μπροστά. Ενας 50άρης όμως δεν είχε λύσεις. Εκλεισαν όλα τα εργοστάσια. Πως μπορούσε να ενταχθεί ένας άνθρωπος 50 ετών άνεργος σ’ ένα νέο σύστημα. Πολλοί υπέφεραν. Εγινε σταδιακά η προσαρμογή αλλά ακόμα και σήμερα υπάρχουν μισθοί ανατολικής γερμανίας, συντάξεις ανατολικής Γερμανίας κτλ.

Οι δυτικοί πληρώνουν ακόμη για την αλληλεγγύη. Κάποιοι αναρωτιούνται ακόμα αν έγινε το σωστό 30 χρόνια πριν. Το σίγουρο είναι ότι ένα κράτος διαλύθηκε τελείως, απορροφήθηκε από τη δύση. Αμοιβαία καχυποψία μεταξύ ανατολικών και δυτικών παρατηρείται ακόμα. Οι ανατολικοί είναι πιο συνεσταλμένοι, δεν εκδηλώνονταν τόσο πολύ, οι δυτικοί, αντίθετα, τους θεωρούσαν πάντα υποανάπτυκτους και δεν δίσταζαν να το λένε”.

Συμπερασματικά: “Εζησα ένα ιστορικό γεγονός από κοντά και νιώθω τυχερός γι’ αυτό. Το τείχος ήταν υψωμένο στα πρώτα 14 χρόνια της παραμονής μου στην πόλη. Ηταν σαν να ήμασταν σ’ ένα ανεξάρτητο νησί μέσα στην ανατολική Γερμανία. Το τείχος, βέβαια, όριζε τις κινήσεις μας, ξέραμε μέχρι που πρέπει να πάμε και που μπορούμε να φτάσουμε.Το Βερολίνο ήταν κάτι σαν βιτρίνα για το δυτικό κόσμο αλλά κάπως έτσι το χρησιμοποιούσαν και οι ανατολικοί”.

Ο Νίκος Αθανασιάδης, παιδί Ελλήνων μεταναστών στην Στουτγκάρδη της Γερμανίας, βρέθηκε στο Βερολίνο για να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο της πόλης. Εχει πτυχίο στην ηλεκτρολογία και στην πληροφορική. Είναι γενικός γραμματέας της ομοσπονδίας ελληνικών κοινοτήτων της Γερμανία και αντιπρόεδρος της συνομοσπονδίας των μεταναστευτικών οργανώσεων Γερμανίας. Ζει μόνιμα στη Γερμανία από το 1973 και η ιστορία πέρασε από πάνω του τον Νοέμβρη του 1989.