Εμβόλια για Data: Πώς το Ισραήλ εξασφάλισε γρήγορα εμβόλια για όλο τον πληθυσμό

Ένα νέο success story κάνει το γύρο του κόσμου εδώ και λίγες εβδομάδες: η επιτυχία του Ισραήλ να εξασφαλίσει επαρκείς ποσότητες εμβολίων και σε σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε να έχει τη δυνατότητα να εμβολιάσει σύντομα το σύνολο του πληθυσμού.

Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας συμφωνίας είναι προφανή: αυξημένη πιθανότητα επίτευξης ανοσίας της αγέλης σε σύντομο χρονικό διάστημα, απαλλαγή από τα lockdowns οριστικά, επαναφορά της κοινωνικής και οικονομικής ζωής σε φυσιολογικούς ρυθμούς σχετικά γρήγορα, περιορισμός των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές.

Και ένα κάπως πιο ιδιοτελές πλεονέκτημα για τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου: στηρίζεται σε αυτό το success story για τις εκλογές της 23ης Μαρτίου. Έχοντας αναδείξει την επιτυχία της εμβολιαστικής εκστρατείας σε εθνικό στόχο, ποντάρει σε θετικά αποτελέσματα για να κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές.

Για τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ πέτυχε τη συμφωνία με την Pfizer έχουν γραφτεί πολλά στον ελληνικό και ξένο τύπο. Για άλλους μέτρησε το γεγονός ότι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer είναι εβραϊκής καταγωγής, για άλλους ότι το σύστημα υγείας του Ισραήλ είναι οργανωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να εκτελέσει ένα σύνθετο έργο, όπως αυτό του μαζικού εμβολιασμού, σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Μια πιο προσεκτική ματιά στον τρόπο που χειρίστηκε τη συμφωνία ο Νετανιάχου θα μπορούσε να επισημάνει και τα εξής:

1. Μείωσε το «πεδίο αναφοράς» σημαντικά, αποκλείοντας από τη συμφωνία τους Παλαιστίνιους, για τους οποίους δήλωσε ότι υπεύθυνη είναι η Παλαιστινιακή Αρχή να προμηθευτεί εμβόλια.

2. Πλήρωσε υψηλότερη τιμή για τα εμβόλια σε σχέση με άλλες χώρες.

3. Συμφώνησε να δώσει τα ιατρικά δεδομένα των εμβολιαζόμενων πολιτών στην Pfizer για περαιτέρω μελέτη.

Οι δυο τελευταίοι παράγοντες ήταν καθοριστικής σημασίας για την Pfizer. Διασφάλισε κερδοφορία σημαντικά υψηλότερη σε σχέση με το να πουλούσε τα εμβόλια πχ στην ΕΕ, ενώ διασφάλισε 2 σημαντικά πλεονεκτήματα:

α) Με την περιορισμένη έκταση του κράτους του Ισραήλ, τη συγκέντρωση του πληθυσμού και την καλή οργάνωση του συστήματος υγείας, θα μπορούσε να επιτευχθεί μεγάλη ταχύτητα στον εμβολιασμό, επομένως να επιτευχθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα ανοσία της αγέλης και άρα να φανεί η αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Χωρίς το ρίσκο της εκτεταμένης διάδοσης του νέου μεταλλαγμένου στελέχους που ίσως να έδειχνε άλλα αποτελέσματα.

β) Την πρόσβαση σε αρχεία ιατρικών δεδομένων, για το σύνολο των πολιτών, σε βάθος δεκαετιών, διατηρημένα με ακρίβεια και οργάνωση που δε θα μπορούσε εύκολα να βρεθεί με άλλο τρόπο.

Η κερδοφορία, όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση ίσως δεν είναι τόσο σημαντικός λόγος, καθώς ο πληθυσμός είναι σχετικά μικρός, συγκρινόμενος με μεγάλα κράτη ή ενώσεις κρατών όπως η ΕΕ. Οπότε επιστρέφουμε στο Vaccines for Data, καθώς είναι η πρώτη συμφωνία του είδους αυτού, μεταξύ μιας εταιρείας και ενός κράτους. Μια τέτοια συμφωνία θα ήταν πιο δύσκολο να επιτευχθεί σε κράτη με άλλη κουλτούρα ή σε ενώσεις κρατών ενώ, αν γινόταν τελικά εφικτό, θα χρειαζόταν πολύ χρόνο για να γίνει.

Η συγκυρία ήταν ιδανική: το Ισραήλ περιόρισε το target group των εμβολιασμών, διέθεσε μεγαλύτερο προϋπολογισμό, μεγαλύτερη τιμή για το εμβόλιο, μια πρωτότυπη συμφωνία παράδοσης δεδομένων υγείας (προσωπικών ή όχι).

Τι είδους δεδομένα θα δοθούν στην Pfizer;

Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Η πλευρά του κράτους του Ισραήλ αναφέρεται σε «στατιστικά δεδομένα», χωρίς όμως να δίνει στη δημοσιότητα τις λεπτομέρειες της υπογραφείσας σύμβασης, εγείροντας εύλογες υποψίες. Οι γενικόλογες αναφορές δεν αποκαλύπτουν τις λεπτομέρειες των δεδομένων που θα περιέχονται στις συμβατικές αναφορές και δεσμεύσεις.

Αν όντως πρόκειται για ανωνυμοποιημένα στατιστικά δεδομένα, όπου δεν είναι πλέον δυνατή η ταύτισή τους με φυσικά πρόσωπα, δε θα είχε κανείς αντίρρηση. Οι λόγοι για τους οποίους υπάρχουν αντιδράσεις, ως αποτέλεσμα της εκτίμησης πως δεν πρόκειται για τέτοια δεδομένα, είναι δύο:

• Ανωνυμοποιημένα στατιστικά δεδομένα έχουν περιορισμένη αξία από μόνα τους για αυτόν που τα μελετά. Είναι, άλλωστε, σε πολλές περιπτώσεις ανοιχτά και διαθέσιμα σε όποιον τα ζητήσει. Γιατί να αποτελούν συμβατικό αντικείμενο και πλεονέκτημα για να κλειστεί η συμφωνία;

• Δεν εξηγείται με ποιον τρόπο τα υπάρχοντα προσωπικά δεδομένα των πολιτών του Ισραήλ, που βρίσκονται αποθηκευμένα στις βάσεις δεδομένων του για χρόνια, θα ανωνυμοποιηθούν αποτελεσματικά χωρίς να αφήνουν «ίχνη». Για να έχουμε αυτά τα στοιχεία θα έπρεπε να γνωρίζουμε, ενδεικτικά, ποιες κατηγορίες δεδομένων θα δοθούν και ποιες θα απαλοιφθούν, με ποια μέθοδο θα γίνει η ανωνυμοποίηση, πώς θα διασφαλιστεί το τελικό αποτέλεσμα και πολλά άλλα.

Ελλείψει τέτοιων στοιχείων, η μειωμένη διαφάνεια που η ασάφεια των γενικών διατυπώσεων προκαλεί, οδηγεί σε εύλογες επιφυλάξεις για το βάθος της συμφωνίας σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών.

Αν τελικά μια τέτοια συμφωνία είναι όντως success story και για ποιον, θα το μάθουμε, αν το μάθουμε, μετά τις 23 Μαρτίου.

Ο Θόδωρος Μπλίκας είναι Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, MBA, Certified DPO

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr