Ευρώπη αχταρμάς

Την ώρα που παιδιά ξεπάγιαζαν στην Ειδομένη, στις Βρυξελλες η Ευρώπη ερχόταν για άλλη μία φορά αντιμέτωπη με τα εσωτερικά της αδιέξοδα, το διχασμό και ένα ατελείωτο παζάρι με την Άγκυρα.

Η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ- Τουρκίας δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς, καθώς ήδη από την προηγούμενη είχε διανεμηθεί προσχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων, που ουσιαστικά αναφερόταν σε κλείσιμο συνόρων στα Βαλκάνια.

Η πρώτη αντίδραση της Αθήνας ήταν μάλλον χλιαρή, στη λογική πως ούτως ή άλλως η βαλκανική οδός ειναι πρακτικά κλειστή λόγω των μονομερών ενεργειών των προς Βορρά γειτόνων, τις οποίες υποδαυλίζει η Αυστρία. Η ελληνική πλευρά συνεπώς εκλινε προς το αίτημα να υπάρξει αναφορά σε δημιουργία ανθρωπιστικής διόδου των προσφύγων απευθείας προς την Ευρώπη, καθώς και ρητή καταδίκη μονομερών ενεργειών.

Όλα όσα έγιναν από χθες το πρωί μέχρι τα ξημερώματα λεπτό προς λεπτό

Η παρέμβαση της ‘Ανγκελα Μέρκελ ωστόσο άλλαξε το κλίμα, καθώς η Γερμανίδα καγκελάριος διαμήνυσε πως “τίποτε δε θα κλείσει” και έστρεψε τη συζήτηση στις υποχρέωσεις της Τουρκίας.

Η Αγκυρα ξεκίνησε στη συνέχεια ένα ανατολίτικο παζάρι, ζητώντας επιπλέον τρία δισ ευρώ, άρση των περιορισμών για βίζα και βάζοντας και θέμα ανοίγματος ενταξιακών κεφαλαίων ως αντάλλαγμα για τη διαχείριση του προσφυγικού, προκαλώντας την αντίδραση Ελλάδας και Κύπρου.

Τη συζήτηση που είχε στραφεί από το κλεισιμο των συνόρων στη διαπραγμάτευση με την Τουρκία δυναμίτισαν οι τέσσερις χώρες της ομάδας Βισεγκραντ.

Έτσι η Ευρώπη για άλλη μία φορά έδειξε εικόνα διάλυσης. Η Γερμανία είχε φυσικά τους δικούς της λόγους και όχι πρόθεση υποστήριξης της Ελλάδας. Οι χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης τις οποίες το Βερολίνο εβαλε στην ΕΕ με αμερικανικές ευλογίες και θεωρώντας ότι θα αυξήσει την επιρροή της μοιάζουν (αν και πολλοί βλέπουν το ζήτημα με καχυποψία) να αυτονομούνται στο προσφυγικό από τη Γερμανία, χάριν μίας ξενοφοβικής ατζέντας.

Η ένταση κορυφώθηκε όταν η ομάδα Βισεγκραντ διαφώνησε με την απευθείας μετεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία επειδή η τελευταία δεν είναι ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες! Η Μεγάλη Βρετανια που ούτως ή άλλως βρίσκεται σε μία συζήτηση Brexit και διεκδικεί για εαυτόν ειδική αντιμετώπιση στο πλαίσιο της ΕΕ δυναμιτίζοντας έτσι και την αρχή της ισότητα ςπέρα από αυτή της αλληλεγγύης, δήλωνε ότι εκείνη θα ακολουθήσει δική της πολιτική ασύλου.

Η Γαλλία που τηρούσε στάση εύγλωττης σιωπής και μηδενικής συμμετοχής σε υποχρεώσεις όσον αφορά στη μετεγκατάσταση από το φόβο της Λεπέν, ψέλλισε για πρώτη φορά κάτι για την Τουρκία ενώ η Ιταλία στην οπόια η Αθήνα υπολόγιζε έθεσε απλώς το ζήτημα του εάν μπορεί να ανοιξούν ενταξιακά κεφάλαια για μία χώρα όπου υπάρχει θέμα ελευθεροτυπίας.

Τα βασικά σημεία της κοινής ανακοίνωσης των 28

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ανακοίνωσε λίγο μετά το τέλος της Συνόδου, το κείμενο-δήλωση που συνυπογράφουν οι 28 και το οποίο φιλοδοξούν να αποτελέσει βάση για την τελική συμφωνία στις 18 Μαρτίου. Τα τέσσερα σημεία του είναι τα εξής:

1.Οι υποχρεώσεις και τα οφέλη της Τουρκίας που συνοψίζονται σε όλα όσα είχαν διαρρεύσει από νωρίς ως μέρος της συμφωνίας. Εκκένωση των ελληνικών νησιών, επαναπροώθηση όλων των παράτυπων μεταναστών από την Ελλάδα, αλλά και δυνατότητα επαναπροώθησης Σύρων προσφύγων στην Τουρκία, με την αντίστοιχη μετεγκατάσταση ισάριθμου αριθμού αιτούντων άσυλο σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Επιπλέον, αναφέρεται η επιτάχυνση της άρσης βίζας για Τούρκους πολίτες εντός Σένγκεν, και το άνοιγμα κεφαλαίων για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

2.Οι αρχηγοί κρατών συμφώνησαν να επιστρέψουν τα κράτη μέλη στην εφαρμογή των κανόνων της συνθήκης του Σένγκεν, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των υδάτινων συνόρων. Οι ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων στα Βαλκάνια έχουν πλέον τελειώσει.

3.Βοήθεια της Ελλάδας με την γρήγορη και αποτελεσματική μετακίνηση μέσων και πόρων, άμεση ανταπόκριση στην ανθρωπιστική κρίση που εξελίσσεται γοργά επί ελληνικού εδάφους. Τα κράτη μέλη χαιρετίζουν τις πρωτοβουλίες της Κομισιόν για έκτακτη οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα και εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων πριν το Συμβούλιο της Ευρώπης του Μαρτίου.

Επιπλέον, οι ηγέτες καλούν σε επιπλέον βοήθεια της Ελλάδας στη διαχείριση των συνόρων της, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων με την πΓΔΜ και την Αλβανία, εφόσον διασφαλιστεί η λειτουργία των Hot Spots και η 100% ταυτοποίηση και καταγραφή των προσφύγων.

Στα σημεία της βοήθειας τονίζεται, εκτός από την άμεση επαναπροώθηση παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία και η επιτάχυνση των διαδικασιών μετεγκατάστασης ώστε να αρθεί το βάρος που βαραίνει επί του παρόντος την Ελλάδα. Τα μέλη καλούνται έτσι να παρέχουν περισσότερα μέρη φιλοξενίας ως αποτέλεσμα του επείγοντος της κατάστασης.

4.Έκτακτα επιπλέον μέτρα πρέπει να ληφθούν επί των οποίων θα επανέλθει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο φάκελο για το προσφυγικό που θα παρουσιάσει στο Συμβούλιο του Μαρτίου.

Οι διαφορές με το προσχέδιο και τα κύρια ζητήματα

Οι ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων στα Βαλκάνια έχουν πλέον τελειώσει, αλλά δεν υπάρχει όπως στο προσχέδιο η ρητή αναφορά ότι αυτή η οδός είναι πλέον κλειστή.

Οι 28 αναφέρονται σε υποχρεώσεις και οφέλη της Τουρκίας, ωστόσο ουσιαστικά δεν υπήρξε επίσημη συμφωνία ΕΕ- Αγκυρας, αλλά αναφορά στο κείμενο συμπερασμάτων. Η Άγκυρα παίρνει την πολυπόθητη δέσμευση για βίζα, ενώ γίνεται λόγος για προετοιμασία ως προς την απόφαση για το άνοιγμα νέων κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατό- αναφορά πιο ασαφής σε σχέση με τη δέσμευση για τη βίζα, όπου τίθεται χρονοδιάγραμμα τον Ιούνιο του 2016.

Η Ευρώπη συμφωνεί επίσης να επιταχύνει τη διάθεση των συμφωνηθέντων αρχικών τριών δισ βοήθειας προς την Τουρκία για να διασφαλιστεί η χρηματοδότηση μίας πρώτης ομάδας projects μέχρι το τέλος Μαρτίου και να αποφασίσει επιπρόσθετη χρηματοδότηση για την υποστήριξη Σύρων προσφύγων.

Στην κοινή ανακοίνωση υπάρχει αναφορά στη μετεγκατάσταση, όχι όμως και ρητή απειλή κυρώσεων στα κράτη μέλη που δε συμμορφωθούν με τις αποφάσεις για αναλογικό καταμερισμό των προσφύγων.

Και ουσιαστικά, η συζήτηση θα συνεχιστεί στη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου, δηλαδή την τακτική Σύνοδο στις 17 και 18 του μήνα.