Φετουλάχ Γκιουλέν: Ο άνθρωπος που κατηγόρησε ο Ερντογάν

Τον Φετουλάχ Γκιουλέν κατηγόρησε ο Ερντογάν σαν υποκινητή της απόπειρας πραξικοπήματος, στο διάβημα του μέσω Skype.

Ο 75χρονος Φετουλάχ Γκιουλέν  είναι πρώην ιμάμης και σημαντική πολιτική φυσιογνωμία στην Τουρκία, ιδρυτής του κινήματος Χιζμέτ (που σημαίνει υπηρεσία στα τουρκικά) και ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ.

Καθοδηγεί ένα τεράστιο δίκτυο εντός και εκτός Τουρκίας, ελέγχοντας εκατοντάδες ισλαμικά σχολεία σε 140 χώρες, μεταξύ των οποίων και τα φροντιστήρια προετοιμασίας των Τούρκων μαθητών για το πανεπιστήμιο.

Ταυτόχρονα, βρίσκεται υπό την επιρροή του η “Zaman”, η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στην Τουρκία, καθώς και η ένωση επιχειρηματιών και βιομηχάνων TUKSON.

Επί δεκαετίες, πολύ πριν έρθει στην εξουσία ο Ερντογάν, κατάφερνε να τοποθετεί δικούς του ανθρώπους στον κρατικό γραφειοκρατικό μηχανισμό της Τουρκίας, στο δικαστικό σώμα και στην αστυνομία, ενώ πολλοί από τους οπαδούς του ήταν κοντά στον Τούρκο πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ. Η κοινότητα του Γκιουλέν, γνωστή ως “Διακονία”, είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με τα κόμματα της Κεντροδεξιάς τις δεκαετίες 1980 και 1990 όμως μετά το 2007 στράφηκε προς το ανερχόμενο ΑΚΡ.

Ένας πρώην σύμμαχος του Ερντογάν

Ο Γκιουλέν ήταν στο παρελθόν σύμμαχος του Ερντογάν, αλλά οι σχέσεις των δύο ανδρών χάλασαν το 2013 όταν ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Γκιουλέν ότι εκείνος είχε υποκινήσει  τις έρευνες για διαφθορά οι οποίες στοχοποίησαν και ενέπλεξαν δεκάδες κυβερνητικά στελέχη και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος. Ο ιμάμης διαφωνεί με τις επιλογές του Τούρκου πρωθυπουργού στην εξωτερική πολιτική ενώ είχε ασκήσει κριτική εναντίον του “Σουλτάνου” για χρήση υπέρμετρης βίας και καταστολής. Τον Απρίλη που μας πέρασε το επίσημο κράτος της Τουρκίας συνέλαβε δεκάδες υποστηρικτές του πρώην ιμάμη ως μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων.

Ο Γκιουλέν βρίσκεται σήμερα στην κορυφή της λίστας των πιο καταζητούμενων τρομοκρατών με την κατηγορία ότι ηγείται τρομοκρατικής οργάνωσης και η κυβέρνηση Ερντογάν είχε ζητήσει την έκδοσή του από τις ΗΠΑ.

Ο Φετουλάχ Γκιουλέν διδάσκει την ήπια έκδοση του Ισλάμ, που πιστεύει στην επιστήμη, το διάλογο μεταξύ των θρησκειών και την πολυκομματική δημοκρατία.

Έχει ξεκινήσει διάλογο με άλλες θρησκείες καθώς και με εβραϊκές οργανώσεις και είναι επικεφαλής του κινήματος Γκιουλέν που προωθεί τον κοινωνικό διάλογο για το μέλλον της Τουρκίας και του τουρκικού Κράτους και θεωρείται από τους Δυτικούς ότι προωθεί το ανεκτικό Ισλάμ που δίνει έμφαση στον αλτρουισμό, τη σκληρή δουλειά, την εκπαίδευση.

Θεωρείται από τους Δυτικούς ότι προωθεί το ανεκτικό Ισλάμ που δίνει έμφαση στον αλτρουισμό, τη σκληρή δουλειά, την εκπαίδευση.

Το κίνημα του Γκιουλέν έχει χαρακτηριστεί ως “μετριοπαθές Ισλάμ” και ο ίδιος ο Γκιουλέν και οι οπαδοί του χρησιμοποιούν τις δομές της αγοράς και της τεχνολογίας και είναι δραστήριοι χρήστες των social media, των ψηφιακών τεχνολογιών και των δημοσίων σχέσεων. Εντός της Τουρκίας το κίνημα κρατά αποστάσεις από τα καθιερωμένα ισλαμικά πολιτικά κόμματα.

Ο ακριβής αριθμός των οπαδών του Γκιουλέν δεν είναι γνωστός καθώς δεν υπάρχουν επίσημες στατιστικές και υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για 1 έως 8 εκατομμύρια μέλη. Πρόκειται για μια ευέλικτη οργάνωση με τις τοπικές οργανώσεις σχολείων και επιχειρήσεων να συνδέονται μεταξύ τους με άτυπα δίκτυα. Τα μέλη του δικτύου είναι κυρίως φοιτητές, δάσκαλοι, επιχειρηματίες, καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφοι.

Η επιρροή του αυξήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1990, γεγονός που ενόχλησε το κεμαλικό κατεστημένο. Ο ίδιος καθιέρωσε τις διαθρησκευτικές συναντήσεις κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού ως μία μορφή διαλόγου των θρησκειών. Στο πλαίσιο αυτό είχε συναντήσεις και με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, τον Πάπα, τον Αρμένιο Πατριάρχη και τον αρχιραββίνο της Τουρκίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Γκιουλέν έχει υποστηρίξει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη.

Το 1999 καταδικάσθηκε για υπονόμευση του κοσμικού καθεστώτος, παρότι από νωρίς είχε υποστηρίξει τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας. Στην πραγματικότητα, οι αντιλήψεις και το θρησκευτικο-κοινωνικό κίνημα του Γκιουλέν επηρέασαν βαθιά τον ιδεολογικοπολιτικό προσανατολισμό του Ταγίπ Ερντογάν και του κόμματός του.

Η εκλογική νίκη του μετριοπαθούς πολιτικού Ισλάμ το 2002 διευκόλυνε την περαιτέρω ενίσχυση της επιρροής του Γκιουλέν, ο οποίος το 2003 απηλλάγη απ’ όλες τις κατηγορίες, αλλά παρέμεινε στις ΗΠΑ, όπου είχε καταφύγει μέχρι σήμερα.

Το κύκλωμα επιρροής του Φετουλάχ Γκιουλέν φαίνεται πως ήταν πολύ μεγαλύτερο από ότι στην αρχή είχε θεωρηθεί, με αποτέλεσμα να υπάρξει εσωτερική κόντρα στις ένοπλες δυνάμεις οι οποίες αφού εκκαθαριστήκαν από τα κεμαλικά στοιχεία ελέγχονται όπως φαίνεται από τους αξιωματούχους που πρόσκεινται στον Φετουλάχ Γκιουλέν.

Μένει να δούμε αν η επόμενη ημέρα θα σημάνει και τη επιστροφή του κληρικού στην Τουρκία.