Φινλανδία – Σουηδία: Το τέλος της ουδετερότητας

Είναι γεγονός πως η Φινλανδία και η Σουηδία απασχολούν σπάνια με τη στάση τους τις διεθνείς υποθέσεις. “Αδέσμευτες” ιστορικά, ουδέποτε εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ, για διαφορετικούς λόγους.

Η Φινλανδία, παρά το γεγονός πως κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1917, έχοντας 1,300 χλμ κοινών χιλιομέτρων με τη Σοβιετική Ένωση (και μετέπειτα με τη Ρωσία) απείχε επί δεκαετίες από οποιαδήποτε ενέργεια θα προκαλούσε την αντίδραση της Μόσχας. Αποκρούοντας δύο φορές τα σοβιετικά στρατεύματα και χάνοντας μόλις το 10% των εδαφών της, η χώρα εξαναγκάστηκε το 1948 σε ουδετερότητα και αποχή από οποιονδήποτε ενέργεια η σοβιετική πλευρά θεωρούσε ανταγωνιστική προς τα συμφέροντα της, μια κατάσταση, που έμεινε στη διεθνή βιβλιογραφία ως «φινλανδοποίηση».

Στον αντίποδα, η Σουηδία παρέμεινε επί δεκαετίες ουδέτερη για ιδεολογικούς λόγους. Πιστοί στο δόγμα του πολυμερούς διαλόγου, οι Σουηδοί υποστήριξαν τον πυρηνικό αφοπλισμό, διατηρώντας ένα αδέσμευτο -πλην ενεργό και διαμεσολαβητικό- ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις.

Τα δεδομένα όμως, άλλαξε η βίαιη προσάρτηση της Κριμαίας, αλλά κυρίως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η ανασφάλεια για τις μελλοντικές ρωσικές προθέσεις στη Βαλτική, ήρθε να προστεθεί στον ολοένα και αυξανόμενο ανταγωνισμό για την εκμετάλλευση του Αρκτικού Κύκλου. Έτσι, η συζήτηση που άνοιξε η είσοδος τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1995, πήρε νέα δυναμική το 2022 και χθες Φινλανδία και Σουηδία υπέβαλαν από κοινού αίτημα ένταξης στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Η τελική αποδοχή όμως των δύο χωρών, αλλάζει τα στρατηγικά δεδομένα στη Βόρεια Θάλασσα. Πλέον η Φινλανδία, η Σουηδία μαζί με την Ισλανδία, τη Δανία και τη Νορβηγία δημιουργούν ένα σημαντικό άξονα περιφερειακής άμυνας των δυτικών συμφερόντων. Πρακτικά, το ΝΑΤΟ αυξάνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες του στη Βόρεια Ευρώπη. Διότι, μπορεί πολιτικά Στοκχόλμη και Ελσίνκι να ανήκαν στο στρατόπεδο των αδέσμευτων επί δεκαετίες, παρ’ όλα αυτά διαθέτουν αξιόλογες στρατιωτικές δυνάμεις και εκπαιδευμένα τάγματα εφέδρων. Η Φινλανδία μάλιστα, ήδη εκπληρώνει το στόχο του 2% των αμυντικών δαπανών, που απαιτεί το ΝΑΤΟ για τα μέλη του, ενώ η Σουηδία προβλέπεται να το ξεπεράσει πριν το 2028.

Μοναδικό εμπόδιο στη νατοϊκή προοπτική των δύο χωρών αποτελεί η Τουρκία. Μόλις χθες, η γειτονική χώρα μπλόκαρε την πρώτη συζήτηση για ταχεία ένταξη των δύο χωρών στις βορειοατλαντικές δομές, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δημόσια απέτρεψε τις διπλωματικές αρχές από το να μεταβούν στην Άγκυρα για διαπραγματεύσεις. Επίσημα, αιτία είναι η στήριξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας σε φιλοκουρδικές δυνάμεις στη Συρία, αλλά και η άρνηση των δύο χωρών να εκδώσουν 33 πρόσωπα που το τουρκικό καθεστώς συνδέει με τα δίκτυα του Φετουλάχ Γκιουλέν και την προσπάθεια πραξικοποίηματος το 2016. Ανεπίσημα ωστόσο, μπορεί κανείς να βρει πιο πειστικές απαντήσεις: Αφενός, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η χαλαρή αντίδραση της Ρωσίας εδράζεται στη σιγουριά πως η Τουρκία θα αποτρέψει μια ενδεχόμενη ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ. Αφετέρου, βρίσκονται σε εξέλιξη ισχυρές πιέσεις προς τις ΗΠΑ, προκειμένου να συναινέσουν στο ξεπάγωμα της στρατιωτικής ενίσχυσης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Η Άγκυρα αντιδρά στην υποχρεωτική έξοδό της από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35, λόγω της απόκτησης του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400, και εκβιαζοντας με βέτο, πιέζει την Ουάσιγκτον να δώσει το πράσινο φως για την αναβάθμιση των περίπου 80 υφιστάμενων F16 με ταυτόχρονη αγορά δύο νέων μοιρών αεροσκαφών. Λίγες ώρες μάλιστα πριν ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποδεχθεί στον Λευκό Οίκο τον Φινλανδό Πρόεδρο και τη Σουηδή Πρωθυπουργό, θα περνάει το κατώφλι του Στέητ Ντιπάρτμεντ ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου, σε μια προσπάθεια αποσαφήνισης της θέσης της Τουρκίας στην επέκταση του ΝΑΤΟ και κατευνασμού των ενστάσεων της.

Αυτό που μένει να διαπιστώσουμε, είναι εάν επιβεβαιωθεί η παράδοση που θέλει την Τουρκία να χρησιμοποιεί μαξιμαλιστική ρητορική, πριν προσγειωθεί -λίγο πριν το σημείο μηδέν- στην πραγματικότητα…

*Ο Νίκος Λυσιγάκης είναι διεθνολόγος.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις