Γαλλία σε κρίση: Τι θα συμβεί αν περάσει η πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης

Η επιλογή του Εμανουέλ Μακρόν να διορίσει τον Μισέλ Μπαρνιέ πρωθυπουργό τον Σεπτέμβρη και να δημιουργήσει μια εύθραυστη κυβέρνηση μειοψηφίας, παρακάμπτοντας τη λαϊκή εντολή όπως του καταλογίζει η συμμαχία της Αριστεράς, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο που ήρθε πρώτο σε ψήφους στις εκλογές του Ιούνη, φαίνεται να έχει φέρει σε νέο πολιτικό αδιέξοδο την Γαλλία.

Οι σημερινές εξελίξεις, μετά την ανακοίνωση του Γάλλου πρωθυπουργού ότι θα προωθήσει τον προτεινόμενο προϋπολογισμό κοινωνικής ασφάλισης της κυβέρνησης χωρίς ψηφοφορία, χρησιμοποιώντας τη συνταγματική διάταξη του άρθρου 49 παράγραφος 3, διάταξης που έχει χαρακτηριστεί  αντιδημοκρατική, καθώς παρακάμπτει την εξουσία του κοινοβουλίου, φέρνουν την κυβέρνηση Μπαρνιέ, που μετρά μόλις τρεις μήνες ζωής, αντιμέτωπη με πρόταση μομφής.

Η πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης έχει πλέον κατατεθεί από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, ενώ από την πλευρά της η Μαρίν Λεπέν, μετά από σειρά τηλεφωνημάτων και διαπραγματεύσεων με τον Μισέλ Μπαρνιέ, αποφάσισε τελικά να μην στηρίξει τον Γάλλο πρωθυπουργό και να ψηφίσει την πρόταση μομφής της Αριστεράς αλλά και να καταθέσει και δική της, με το δικό της πλαίσιο.

Το κείμενο της πρότασης μομφής που κατέθεσε η αριστερά παρουσίασαν οι βουλευτές Mathilde Panot, Boris Vallaud, Cyrielle Chatelain, André Chassaigne με τη συμμετοχή 181 άλλων βουλευτών, το βράδυ της Δευτέρας (02/12). «Με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, η αριστερά καταθέτει αυτήν την πρόταση μομφής σήμερα, γιατί ποτέ δεν βρέθηκε στην πλευρά της αστάθειας ή του χάους. Αλλά η έλλειψη διαλόγου, ο περιφρονητικός τρόπος που αντιμετωπίστηκαν οι προτάσεις που κατατέθηκαν και η περιφρόνηση για τη κοινοβουλευτική εργασία καθιστούν την πρόταση μομφής αναγκαία», αναφέρουν οι βουλευτές του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP) στο κείμενο που κατέθεσαν.

Μετά από αυτό, η κυβέρνηση της Γαλλίας θα βρεθεί αντιμέτωπη με την πρόταση δυσπιστίας από τα αντιπολιτευόμενα κόμματα, πιθανότατα την Τετάρτη, κάτι που μπορεί να σημαίνει ότι θα αποτελεί παρελθόν στο τέλος της εβδομάδας.

Ας δούμε λοιπόν πώς έχουν εξελιχθεί μέχρι τώρα τα πράγματα και τι μπορεί να ακολουθήσει από εδώ και πέρα.

Τι είναι το άρθρο 49 παράγραφος 3 του Συντάγματος και γιατί χρησιμοποιείται

Το άρθρο 49 παράγραφος 3 του γαλλικού Συντάγματος επιτρέπει στην κυβέρνηση να περάσει μια νέα νομοθεσία χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου. Σε αντάλλαγμα, όμως, πως σημειώνει ο Guardian, δίνει τη δυνατότητα στους βουλευτές να αμφισβητήσουν την απόφαση καταθέτοντας πρόταση μομφής εντός 24 ωρών. Η πρόταση μομφής πρέπει να ψηφιστεί εντός 48 ωρών.

Αν η πρόταση μομφής είναι επιτυχημένη, τότε η νομοθεσία απορρίπτεται και η κυβέρνηση θεωρείται ότι έχει καταρρεύσει.

Η διάταξη αυτή χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου η κυβέρνηση θεωρεί ότι ένα νομοσχέδιο είναι κρίσιμο και θέλει να αποφύγει το ενδεχόμενο απόρριψης του στην ψηφοφορία της Εθνοσυνέλευσης. Αν και αυτή η διαδικασία επιτρέπει στην κυβέρνηση να προχωρήσει ταχύτατα σε κρίσιμες νομοθετικές αποφάσεις, συχνά προκαλεί αντιδράσεις από την αντιπολίτευση, που βλέπει τη χρήση του άρθρου 49.3 ως περιορισμό της κοινοβουλευτικής διαδικασίας.

Το άρθρο χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή για να περάσει ο προϋπολογισμός κοινωνικής ασφάλισης, και ήδη οι πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς (Νέο Λαϊκό Μέτωπο) και της ακροδεξιάς (Εθνικό Μέτωπο) δήλωσαν ότι θα υποστηρίξουν την πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης. Αν η πρόταση μομφής περάσει, η κυβέρνηση θα ανατραπεί και η νομοθεσία θα απορριφθεί.

Πώς φτάσαμε ως εδώ – Ο ρόλος του Εμανουέλ Μακρόν

Τα προβλήματα της κυβέρνησης Μπαρνιέ προέρχονται από την απόφαση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να διαλύσει τη Βουλή τον Ιούνιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, μετά την ταπεινωτική ήττα του στις ευρωεκλογές.

Στις επόμενες εθνικές εκλογές, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), η συμμαχία αριστερών κομμάτων που κυμαίνεται από το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) μέχρι τη ριζοσπαστική αριστερά του Ανυπότακτου Λαού (LFI) υπό την ηγεσία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν, κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών.

Η συμμαχία του Μακρόν ηττήθηκε και κατέλαβε τη δεύτερη θέση, ενώ το Εθνικό Συναγερμό (RN), αν και τερμάτισε πρώτο ως το μεγαλύτερο ενιαίο κόμμα, κατέλαβε την τρίτη θέση. Έτσι, το κοινοβούλιο διαμορφώθηκε σε τρία περίπου ισοδύναμα μπλοκ – αριστερό, κεντρώο και ακροδεξιό – κανένα από τα οποία δεν είχε την πλειοψηφία.

Ο Μακρόν απέρριψε την αξίωση του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP) ότι, ως η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη, θα έπρεπε να ορίσει τον νέο επικεφαλής της κυβέρνησης και διόρισε τον Μισέλ Μπαρνιέ, έναν συντηρητικό, βετεράνο πολιτικό ως πρωθυπουργό, μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων και με την υποστήριξη μιας εύθραυστης συμμαχίας κεντρώων και κεντροδεξιών βουλευτών.

Οι προσπάθειες της κυβέρνησης Μπαρνιέ να πλησιάσει την Λεπέν

Από τότε που σχηματίστηκε η κυβέρνηση, το NFP ψηφίζει συνεχώς ενάντια σε αυτή. Ωστόσο, ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός (RN), υπό την ηγεσία της Μαρίν Λεπέν, προσπαθεί εδώ και χρόνια να πλασαριστεί ως υπεύθυνο κόμμα για μελλοντική κυβέρνηση και μέχρι στιγμής απέφυγε να προσπαθήσει να ρίξει την κυβέρνηση.

Την ίδια ώρα, υιοθετώντας μια σειρά από “σκληρά” ζητήματα της ατζέντας του Εθνικού Συναγερμού, όπως το έγκλημα, η ασφάλεια και η μετανάστευση, και κάνοντας συμβιβασμούς σε άλλα “κόκκινα σημεία” του ακροδεξιού κόμματος, όπως τα μέτρα για την ανακούφιση από το κόστος ζωής, ο Μπαρνιέ ήλπιζε να διατηρήσει τη στήριξή του στην κυβέρνηση για όσο το δυνατόν περισσότερο.

Η επιμονή Μπαρνιέ στην πληγωμένη εικόνα της οικονομίας της χώρας

Ωστόσο, ο κύριος στόχος του πρωθυπουργού ήταν να αποκαταστήσει την κατεστραμμένη εικόνα της γαλλικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου του ελλείμματος του προϋπολογισμού του 2023, που ήταν στο 5,5% του ΑΕΠ, το οποίο αναμενόταν να αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο 6,1% του ΑΕΠ φέτος, σχεδόν διπλάσιο από το επιτρεπόμενο όριο στην ευρωζώνη.

Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για το 2025 περιλαμβάνει 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε αυξήσεις φόρων, καθώς και 40 δισεκατομμύρια ευρώ σε περικοπές δημοσίων δαπανών. Τα δύο νομοσχέδια που αποτελούν τον προϋπολογισμό πρέπει να περάσουν μέχρι το τέλος του 2024 και, παρά τις παραχωρήσεις της κυβέρνησης στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις, το κόμμα της Λεπέν έχει πλέον απορρίψει μέρη του πρώτου.

Ο Μπαρνιέ έχει δηλώσει ότι μπορεί να υπάρξει «σοβαρή οικονομική αναταραχή» αν το σχέδιο προϋπολογισμού αποτύχει και η κυβέρνηση πέσει, και οι αγορές έχουν ήδη αντιδράσει με ανησυχία, με το επιτόκιο των γαλλικών ομολόγων να πλησιάζει εκείνο των ελληνικών την περασμένη εβδομάδα.

Δεν υπάρχει φόβος για «λουκέτο» τύπου ΗΠΑ, καθώς το γαλλικό σύνταγμα επιτρέπει στην κυβέρνηση – ακόμα και μια υπηρεσιακή κυβέρνηση – να περάσει έναν έκτακτο νόμο που ουσιαστικά παρατείνει τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους για μερικούς μήνες, ώστε, για παράδειγμα, οι δημόσιοι υπάλληλοι να συνεχίσουν να πληρώνονται.

Τι πρόκειται να ακολουθήσει

Σε επίπεδο διακυβέρνησης της Γαλλίας, αν πέσει ο Μπαρνιέ, ο Μακρόν έχει διάφορες επιλογές. Ωστόσο, είναι συνταγματικά περιορισμένος από το γεγονός ότι, επειδή διέλυσε τη Βουλή τον Ιούνιο, δεν μπορεί να την ξαναδιαλύσει πριν από τον Ιούνιο του 2025.

Ο πρόεδρος μπορεί απλά να επαναφέρει τον Μπαρνιέ στη θέση του πρωθυπουργού, κάτι που η Βουλή θα θεωρούσε προκλητικό, και για τον λόγο αυτό οι περισσότεροι θεωρούν αυτήν την επιλογή απίθανη. Μπορεί επίσης να ζητήσει από τα πολιτικά κόμματα της Γαλλίας να προσπαθήσουν να χτίσουν μια νέα συμμαχία, αυτή τη φορά με περισσότερη υποστήριξη.

Αυτό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να περιλαμβάνει εκ νέου προσπάθειες από το κέντρο για να αποσπάσουν τα πιο μετριοπαθή στοιχεία του Νέου Λαϊκού Μετώπου, όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS). Αν και η συμμαχία της αριστεράς έχει συχνά εμφανιστεί διαιρεμένη σε επι μέρους ζητήματα, δεν υπάρχει εγγύηση ότι αυτό θα πετύχει.

Ο Μακρόν θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να διορίσει μια τεχνοκρατική κυβέρνηση για να επιβλέψει τη διακυβέρνηση της Γαλλίας για άλλους έξι μήνες.

Τέλος, θα μπορούσε ο ίδιος να παραιτηθεί, προκαλώντας νέες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, αλλά προς το παρόν αυτή η επιλογή θεωρείται απίθανη.

Παρά το γεγονός ότι η Λεπέν δηλώνει ότι το κόμμα της θα υποστηρίξει την πρόταση μομφής, το κόμμα της θα μπορούσε να κάνει πίσω και να μην προχωρήσει σε μομφή αυτή τη φορά. Η τελευταία ευκαιρία φέτος για να ρίξει την κυβέρνηση θα είναι στην τελευταία ψηφοφορία του προϋπολογισμού στις 20 Δεκεμβρίου, και πολλοί παρατηρητές αμφισβητούν ποιο πολιτικό όφελος θα είχε η Λεπέν από το να ρίξει τον Μπαρνιέ τώρα.