Γαλλικές εκλογές: Πέντε πράγματα που πρέπει να ξέρεις για τον β’ γύρο μετά τη νίκη Λεπέν

Κορυφώνεται η πολιτική αναταραχή που επικρατεί στη Γαλλία μετά το εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου και την επικράτηση της ακροδεξιάς της Μαρίν Λεπέν και τις διαδηλώσεις κατά της ακροδεξιάς που πλημμύρισαν το Παρίσι το βράδυ της Κυριακής (30/06), με το περίπλοκο σύστημα των βουλευτικών εκλογών να αφήνει όλα τα σενάρια ανοιχτά για τον β’ γύρο.

Ο Εθνικός Συναγερμός (RN) συγκέντρωσε το 33% των ψήφων στον πρώτο γύρο των πρόωρων βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, με τη συμμαχία της αριστεράς, Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), να ακολουθεί με 28% και τον κεντρώο συνασπισμό του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, Μαζί, να φτάνει το 21%.

Ωστόσο, η κατανομή των ψήφων σε εθνικό επίπεδο είναι ιδιαίτερα δύσκολο να μεταφραστεί σε προβλεπόμενο αριθμό εδρών στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα στις επιμέρους εκλογικές περιφέρειες. Οι δημοσκόποι μπορεί να δίνουν στη δημοσιότητα εκτιμήσεις για τις έδρες, ωστόσο η γαλλική αρχή δημοσκοπήσεων δεν τις επιβεβαιώνει.

Καθώς οι ψηφοφόροι προετοιμάζονται για τον κρίσιμο, δεύτερο γύρο ψηφοφορίας στις 7 Ιουλίου, με την Γαλλία να κινδυνεύει να αποφασίσει να πέσει στα χέρια της ακροδεξιάς, για πρώτη φορά στην ιστορία της, ο Guardian περιγράφει τι αναμένεται να ακολουθήσει στον δεύτερο γύρο.

Οι κανόνες του συστήματος των δύο γύρων

Για να κερδίσει κάποιος μία από τις 577 έδρες στην Εθνοσυνέλευση στον πρώτο γύρο, πρέπει να συγκεντρώσει πάνω από το 50% των ψήφων που έχουν καταμετρηθεί, εκπροσωπώντας τουλάχιστον το 25% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.

Αυτό συμβαίνει σπάνια, αν και η υψηλή συμμετοχή στις εκλογές του 2024 οδήγησε σε αύξηση του αριθμού των υποψηφίων που κέρδισαν στον πρώτο γύρο στους 80.

Αν κανένας υποψήφιος σε μια εκλογική περιφέρεια δεν επιτύχει αυτό, οι δύο πρώτοι σε ψήφους, καθώς και όποιος άλλος συγκεντρώσει τουλάχιστον το 12,5% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, προχωρούν στον δεύτερο γύρο. Στον δεύτερο γύρο, εκλέγεται ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους.

Τι έχει συμβεί στις προηγούμενες εκλογές

Το σύστημα δύο γύρων είναι πολύ αναλογικό και ενισχύει με τεχνητό τρόπο τα μεγαλύτερα κόμματα. Με συμμετοχή 65%, για παράδειγμα, το όριο του 12,5% σημαίνει ότι τα κόμματα θα πρέπει να εξασφαλίσουν την υποστήριξη σχεδόν του 20% των επιλέξιμων ψηφοφόρων για να προχωρήσουν στον δεύτερο γύρο.

Στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, η συμμετοχή ήταν σημαντικά χαμηλότερη, με αποτέλεσμα σε σχεδόν κάθε εκλογική περιφέρεια να προχωρούν στον δεύτερο γύρο μόνο δύο υποψήφιοι και ο αριθμός των διαγωνισμών με τρεις ή τέσσερις υποψηφίους να είναι πολύ χαμηλός.

Στις εκλογές του 2012, με συμμετοχή 57%, υπήρχαν 34 «τριγωνικές» αναμετρήσεις. Το 2017, με συμμετοχή 49%, υπήρχε μόνο μία, και στις τελευταίες εκλογές του 2022 υπήρχαν οκτώ με συμμετοχή μόλις 47%. Το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 76, το 1997.

Γιατί είναι τόσο διαφορετική αυτή η εκλογική διαμάχη

Ο συνδυασμός της υψηλότερης συμμετοχής από τη δεκαετία του 1980 και των λιγότερων υποψηφίων – 4.011 έναντι 6.290 το 2022 – από τρεις μόνο κύριες κατηγορίες (αριστερά, κέντρο και ακροδεξιά) σημαίνει ότι ο δεύτερος γύρος της ψηφοφορίας του 2024 θα περιλαμβάνει αριθμό ρεκόρ «τριγωνικών» αναμετρήσεων.

Με το 67% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων να συμμετέχουν την Κυριακή, συμμετοχή ρεκόρ για τη Γαλλία, οι ψηφοφόροι σε μεγάλο αριθμό εκλογικών περιφερειών θα μπορούσαν, καταρχήν, να  βρεθούν αντιμέτωποι με μια τριπλή αναμέτρηση στις 7 Ιουλίου – έως και 306, σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα, δηλαδή τις μισές έδρες στην Εθνοσυνέλευση.

Θεωρητικά, οι αναμετρήσεις με τρεις ή τέσσερις υποψηφίους θα έπρεπε να ευνοούν το κόμμα με το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων στον πρώτο γύρο – που εν προκειμένω σε αυτές τις εκλογές, γενικά το RN – επειδή η ψήφος της αντιπολίτευσης είναι διασπασμένη. Ωστόσο, πολλοί τριγωνικοί διαγωνισμοί δεν παραμένουν έτσι.

Τι συμβαίνει γενικά στις “τριγωνικές” αναμετρήσεις

Μέχρι πρόσφατα, αν ο Εθνικός Συναγερμός φαινόταν να κερδίζει μια έδρα σε μια «τριγωνική» αναμέτρηση, τα δεύτερα και τρίτα κόμματα θα διαπραγματεύονταν, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, για να καθορίσουν ποιοι υποψήφιοι θα αποσυρθούν.

Για να είναι επιτυχής αυτή η στρατηγική, απαιτείται τόσο τα κυρίαρχα κόμματα να είναι πρόθυμα να αποσύρουν υποψηφίους, όσο και οι ψηφοφόροι να είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν, με τους ψηφοφόρους, για παράδειγμα, της κεντριοαριστεράς να υποστηρίζουν έναν υποψήφιο της κεντροδεξιάς, και το αντίστροφο.

Αλλά αυτή η πρακτική έχει σταδιακά υποχωρήσει, με τους ψηφοφόρους όλο και λιγότερο πρόθυμους να «κλείνουν τη μύτη τους» και να ψηφίζουν κόμματα των οποίων οι πολιτικές δεν ευθυγραμμίζονται απαραίτητα με τις πολιτικές τους προτιμήσεις. Το 2022, το RN επέστρεψε με αριθμό ρεκόρ 89 βουλευτών.

Τι θα συμβεί αυτή τη φορά;

Όσον αφορά τα κόμματα, κορυφαία στελέχη της συμμαχίας της Αριστεράς, του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP) – συμπεριλαμβανομένου του ηγέτη της ριζοσπαστικής αριστεράς Ανυπότακτη Γαλλία (LFI), Ζαν-Λικ Μελανσόν – έχουν υποσχεθεί ότι σε όλες τις περιφέρειες όπου το RN είναι πρώτο και ένας υποψήφιος του NFP είναι τρίτος, ο υποψήφιος του NFP θα αποσυρθεί.

Το στρατόπεδο του Μακρόν από την άλλη, δημιούργησε ασάφεια σχετικά με το τι θα κάνουν οι υποψήφιοί του σε παρόμοια θέση, με τον πρόεδρο και τα στελέχη του κόμματός του να αποκαλούν και τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα «ακραία».

Ο πρωθυπουργός, Γκαμπριέλ Ατάλ, δήλωσε την Κυριακή ότι οι τρίτοι υποψήφιοι πρέπει να αποσυρθούν: «Ούτε μία ψήφος δεν πρέπει να πάει στο Εθνικό Μέτωπο». Ωστόσο, ορισμένοι υποψήφιοι του συνασπισμού του Μακρόν μπορεί να μην αποσυρθούν όταν αντιμετωπίζουν έναν υποψήφιο της LFI, που για εκείνους αποτελεί το “κόκκινο πανί”.

Όσον αφορά τους ψηφοφόρους, τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα. Μια δημοσκόπηση της Ipsos την περασμένη εβδομάδα βρήκε ότι το 87% των ψηφοφόρων του Νέου Λαϊκού Μετώπου είναι πρόθυμοι να ψηφίσουν για να μπλοκάρουν την ακροδεξιά, αλλά μόνο το 62% των ψηφοφόρων του Μαζί. Μια άλλη δημοσκόπηση, της Odoxa, βρήκε ότι λιγότεροι ψηφοφόροι (41%) είναι πρόθυμοι να μπλοκάρουν τον Εθνικό Συναγερμό από ό,τι να μπλοκάρουν τη συμμαχία της Αριστεράς (47%) ή το Μαζί (44%).

Η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη και ρευστή μέχρι να ξεκαθαρίσουν οι υποψήφιοι του δεύτερου γύρου. Με έως και τις μισές έδρες της Εθνοσυνέλευσης να ενδέχεται να συμμετέχουν σε τριγωνικές αναμετρήσεις, υπάρχει προοπτική για ένα αντι-RN «Δημοκρατικό μέτωπο» – αλλά η έκταση της διακομματικής συνεργασίας και η προθυμία των ψηφοφόρων να ψηφίσουν στρατηγικά θα είναι κρίσιμες.