Γιατί ο Ερντογάν “τρίβει τα χέρια του” με την πτώση Άσαντ

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί το εξαιρετικά ρευστό πολιτικό σκηνικό της Συρίας μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ από τον συνασπισμό των ανταρτών.

Ωστόσο, λίγοι στην περιοχή ενδέχεται να βλέπουν τόσο θετικά την πτώση του Άσαντ όσο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Σύμφωνα με τoν ιστότοπο Gzero, Για χρόνια, ο Ερντογάν επιδίωκε την ανατροπή του Άσαντ. Τελικά, οι αντάρτες στη Συρία, υπό τις εντολές και την καθοδήγηση της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μιας ομάδας που υποστηρίζεται εν μέρει από την Τουρκία, ηγήθηκαν της εκστρατείας που τερμάτισε την 54ετή κυριαρχία της οικογένειας Άσαντ.

Αλλά γιατί ο Ερντογάν ενδιαφερόταν τόσο για αυτή την εξέλιξη; Σύμφωνα με το Gzero, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα συνοψίζεται σε τέσσερις βασικούς λόγους:

1. Το προσφυγικό

Σχεδόν 4 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες έχουν φτάσει στην Τουρκία από την έναρξη του συριακού εμφυλίου το 2011. Η Άγκυρα έχει λάβει περίπου 9 δισεκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ για την υποστήριξή τους και την αποτροπή της μετανάστευσής τους προς την Ευρώπη.

Ωστόσο, η παρουσία τους στην Τουρκία έχει προκαλέσει κοινωνικές αντιδράσεις. Με την απομάκρυνση του Άσαντ, ο Ερντογάν βλέπει την ευκαιρία να επιστρέψει οι πρόσφυγες στη Συρία.

2. Το περιφερειακό παιχνίδι εξουσίας

Η σουνιτική κυβέρνηση του Ερντογάν έβλεπε πάντα το σιιτικό Ιράν ως περιφερειακό αντίπαλο. Ο υποστηριζόμενος από την Τεχεράνη, Μπασάρ αλ Ασαντ, είχε κεντρική θέση σε αυτόν τον άξονα της ιρανικής περιφερειακής ισχύος και επιρροής, καθώς μέσω Συρίας η Τεχεράνη μπορούσε να φτάνει στη Μεσόγειο και στον Λίβανο, στηρίζοντας τη Χεζμπολάχ η οποία με τη σειρά της στήριζε τη Χαμάς.

Με την πτώση του Άσαντ, ο άξονας έχει καταρρεύσει, και τώρα μια ομάδα φιλική προς την Τουρκία, όπως η HTS, βρίσκεται σε θέση να πάρει τον έλεγχο στη Συρία. Αυτό δίνει στην Άγκυρα την ευκαιρία να εμπλακεί μαζικά στην ανασυγκρότηση της Συρίας και να επεκτείνει την επιρροή και το κύρος της σε όλη την περιοχή.

3. Το κουρδικό ζήτημα

Η Τουρκία είδε από την πρώτη ως εχθρικές προς τα τουρκικά συμφέροντα τις συριακές κουρδικές ομάδες που κατάφεραν να δημιουργήσουν τις δικές τους αυτόνομες ζώνες κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου στα εδάφη της βόρειας Συρίας. Η αβεβαιότητα μετά την πτώση του Άσαντ έχει ήδη δώσει στον Ερντογάν την ευκαιρία να κινηθεί πιο αποφασιστικά εναντίον των Σύρων Κούρδων.

Ωστόσο, θα πρέπει να ελιχθεί προσεκτικά για να αποφύγει σύγκρουση με τις ΗΠΑ, που έχουν υποστηρίξει τους Σύρους Κούρδους ως αντιπροσώπους στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Ο επερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα ήθελε θεωρητικώς να απεμπλακεί από τη Συρία, κάτι που ο Ερντογάν θα καλωσόριζε. Ωστόσο, μένει να φανεί αν αυτό μπορεί να γίνει στην πράξη.

4. Ο εσωτερικός παράγοντας

Η Τουρκία βρίσκεται σε κρίση με τον πληθωρισμό να φτάνει σχεδόν το 50%, ενώ το προσφυγικό έχει καταφέρει να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους για την κυβέρνηση Ερντογάν. Τώρα, μέσω Συρίας, ο Τούρκος πρόεδρος θα μπορούσε ίσως να αντισταθμίσει κάποιες από αυτές τις πιέσεις, έστω επικοινωνιακά ή και πρακτικά ανάλογα την περίπτωση.

Τι θα μπορούσε να πάει στραβά;

Πολλά. Πολλά από τα πιθανά οφέλη για τον Ερντογάν εξαρτώνται από το αν η HTS καταφέρει να επιβάλει την τάξη, να θέσει τους αντιπάλους και τις ανταγωνιστικές φατρίες υπό έλεγχο και, κυρίως, να διαμορφώσει μια κοινωνία στην οποία οι περισσότεροι Σύροι θα θέλουν να ζήσουν – ή να επιστρέψουν.

Αν όμως οι μειονοτικές ομάδες αισθανθούν απειλή από την κυριαρχία της HTS, μπορεί να υπάρξει ένα νέο κύμα προσφύγων. Ακόμη χειρότερα, αν η προσπάθεια της HTS να κρατήσει την εξουσία καταρρεύσει εντελώς, η χώρα θα μπορούσε να βυθιστεί ξανά στο χάος και στον εμφύλιο πόλεμο.