Γιώργος Σταθάκης: Ο Πούτιν στο “Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου”

Ο Τραμπ και ο Πούτιν μοιράζονται υπερβολικά πολλές κοινές ιδέες και αντιλήψεις.

1. Και οι δύο δεν πιστεύουν στη Δημοκρατία: στη διάκριση των εξουσιών, την ύπαρξη δεξιών, κεντρώων και αριστερών κομμάτων και τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Και οι δύο θέλουν μία «αυταρχική δημοκρατία», με κάποιας μορφής εκλογές. Με τα μέσα ενημέρωσης και τα σόσιαλ μίντια να είναι πλήρως ελεγχόμενα, τη δικαιοσύνη να διώκει τους πολιτικούς αντιπάλους, τη βουλή ή το κονγκρέσο να απαρτίζεται από επιλεγμένα φιλοπροεδρικά πρόσωπα και τη δημόσια διοίκηση να είναι συρρικνωμένη και πολιτικά ελεγχόμενη. Επιπρόσθετα θέλουν οι «ολιγάρχες της οικονομίας» να είναι πλήρως ελεγχόμενοι από τον «πολιτικό ηγεμόνα» (όχι με το αζημίωτο προφανώς).

2. Μισούν κάθε μορφής κοινωνία των πολιτών, τα συνδικάτα, κάθε είδους οργανώσεις, διεκδικητικούς και οργανωμένους θεσμούς, δίκτυα, ή κάθε άλλη μορφή συλλογικής δράσης.

3. Και οι δύο είναι κοινωνικά υπερσυντηρητικοί, πολέμιοι κάθε έννοιας διαφορετικότητας, ισότητας και συμπερίληψης, είναι λάτρεις της παραδοσιακής συνταγής ΅πατρίς, θρησκεία, οικογένεια΅ και αποφασισμένοι, -θεσμικά, νομικά και εκτελεστικά, να είναι «τιμωροί» οποιασδήποτε παρέκκλισης.

4. Δεν πιστεύουν ότι υπάρχουν διεθνείς κανόνες με τους οποίους όλοι, αλλά κυρίως οι «ισχυροί», -που κατά κανόνα τους παραβιάζουν, θα πρέπει να τηρούν. Είτε πρόκειται για τον ΟΗΕ, το Διεθνές Δικαστήριο, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, τη Διεθνή Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κ.ο.κ. Για τον Τράμπ πλέον ούτε το ίδιο το NATO. Πιστεύουν στην «πολιτική της ισχύος» που θα επιβάλλει σε χώρες οικονομικούς και πολιτικούς όρους, επωφελείς κατά κύριο λόγο για τους ίδιους και ένα διαρκές φάσμα εξάρτησης.

5. Και οι δύο επιδιώκουν να διαλύσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρώ, την Ενιαία Αγορά, και ότι η Ευρώπη αντιπροσωπεύει στο σύγχρονο κόσμο: τους δημοκρατικούς θεσμούς, την αδιατάρακτη δημοκρατία, την κοινωνία των πολιτών, το καλύτερο κοινωνικό κράτος στον κόσμο, την πιο προοδευτική δικαιωματικά περιφέρεια του κόσμου. Ο Τραμπ, το είπε χυδαία: “Η Ευρωπαϊκή ´Ενωση φτιάχτηκε για να screw την Αμερική». Ο Αντιπρόεδρος Βανς στο Μόναχο το είπε ευγενικά. Η Ευρώπη απειλείται μόνο από «εσωτερικούς εχθρούς», την «έλλειψη ελευθερίας», εννοεί για τα Ακροδεξιά και φασιστικά κόμματα και την απώλεια της «χριστιανικής παράδοση». Στο διάσημο βιβλίο του όμως είναι σαφής: «επιδιώκουμε τη διάλυση της Ε.Ε.» σε «27 κρατίδια», ανίσχυρα και ευάλωτα.

6. Και οι δύο χρηματοδοτούν ο μεν ένας επί χρόνια ο δε άλλος, με ορμή τελευταία, όλα τα φασιστικά και Ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης. Η Λε Πεν έχει δάνεια μόνο από ρωσικές τράπεζες, το AFD έχει πλέον στάτους «επίσημου συνομιλητή» της αμερικανικής Προεδρίας, ο Φάραντ στην Αγγλία απέκτησε τον Μασκ για χρηματοδότη, οι Αυστριακοί ακροδεξιοί δοκιμάστηκαν όταν αποκαλύφθηκαν οι «μαύρες συναλλαγές» τους με τη Ρωσία. Τα παραδείγματα είναι άπειρα.

7. Και οι δύο είναι «μεγάλες δυνάμεις», αλλά με μειωμένη οικονομική και πολιτική ισχύ. Οι ΗΠΑ ήταν κάποτε το 50% της παγκόσμιας οικονομίας και σήμερα είναι στο 25%. Σε πραγματική αγοραστική δύναμη είναι μόλις στο 15%, όσο και η Ε.Ε., με την Κίνα να είναι πρώτη με 19%. Η Ρωσία ακόμα χειρότερα. Στη δεκαετία του 1960, η πάλαι ποτέ Σοβιετία αντιπροσώπευε το 17% της παγκόσμιας οικονομίας. Η σημερινή Ρωσία είναι ισοδύναμη με την Ιταλία ή τον Καναδά, λίγο κάτω από το 2%.

8. Σε στρατιωτικό επίπεδο, η Ευρώπη είναι «νάνος» όχι σε συμβατικές δυνάμεις, -εκεί κάθε άλλο, αλλά σε εξοπλισμούς “υπερδυνάμεων” (πυραύλους βεληνεκούς, πυρηνικά, αεροπροστασία, cyber, κ.ο.κ). Στο NATO στην Ευρώπη ο έλεγχος είναι αποκλειστικά αμερικανικός. Η Ρωσία παραμένει ισχυρή, αν και αδύναμη πλέον, σε συμβατικό επίπεδο. Παρά την αρχική τριπλή εισβολή στην Ουκρανία (Βοράς, Ανατολή, Νότος), απέτυχε να καταλάβει το Κίεβο και κατέληξε σε πόλεμο χαρακωμάτων στην Ανατολική Ουκρανία. Η Ευρώπη έχει σήμερα λίγες επιλογές. Προφανώς θα ήταν καταστροφική και ανέφικτη η ιδέα να γίνει στρατιωτική «υπερδύναμη», σε πυρηνικά και πυραύλους. Η ανεξαρτησία σε συμβατικό επίπεδο είναι εφικτή οργανωτικά, όπως και η απόκτηση στοιχειώδους αεροπροστασίας. Με τις ΗΠΑ «έξω από το κάδρο». Αυτό όμως δεν συνεπάγεται αμυντική κούρσα εξοπλισμών. Μία στοιχειώδης Συμφωνία Αμοιβαίας Ασφαλείας Ευρώπης και Ρωσίας είναι με διαφορά η καλύτερη επιλογή.

9. Η στρατηγική Πούτιν και Τραμπ συμπίπτει σε ένα ακόμα θέμα. Την εκρηκτική οικονομική και πολιτική άνοδο της Κίνας. Ως στρατιωτική δύναμη είναι στα όρια του να γίνει «υπερδύναμη», κοινώς να γίνει ο τρίτος πόλος, στις διεθνείς συμφωνίες για τα πυρηνικά, -κάτι μη επιθυμητό. Γεωπολιτικα, όμως οι ΗΠΑ θέλουν να διαρρήξουν την οικονομική εξάρτηση της Ρωσίας από την Κίνα. Εξάλλου ο Τραμπ και ο Πούτιν ενδιαφέρονται πρωτίστως για ενέργεια, πρώτες ύλες και την αμυντική βιομηχανία. Η «αποδυνάμωση της Ευρώπης», σημαίνει ότι η αντιμετώπιση της Κίνας, απαιτεί αναβίωση των παραδοσιακών διπολικών δομών της ψυχροπολεμικής περιόδου. Και το Ουκρανικό είναι το πρώτο τεστ. Η πολιτική του Τραμπ είναι απλή. Να τη μοιράσουν ΗΠΑ και Ρωσία μεταξύ τους. Η Ρωσία το έκανε ήδη. Οι ΗΠΑ θα αναλάβουν τα υπόλοιπα εδάφη με πλήρη οικονομικό έλεγχο και «κυβέρνηση μπανανίας». Χωρίς ευρωπαϊκή συμμετοχή. Και χωρίς περιττές εγγυήσεις ασφαλείας.

10. Και οι δύο λατρεύουν τα TV shows. Όλα δήθεν λέγονται και εκτίθενται σε ζωντανές, στημένες προφανώς, ομιλίες και συνεντεύξεις και σε «πρωτόγνωρες» συναντήσεις αρχηγών κρατών. Ο Τραμπ που αρνείται να χαιρετίσει και να μιλήσει στη διμερή συνάντηση τη Μέρκελ, οι Τράμπ/Βανς με τον Ζελένσκι, ο Πούτιν και ο Μακρόν σε τραπέζι που θέλεις μεγάφωνο να επικοινωνήσεις, κ.ο.κ.

Σήμερα η Ευρώπη είναι έκθετη και απροετοίμαστη για τις τεκτονικές αλλαγές που φέρνει η είσοδος του «Πούτιν στο Λευκό Οίκο». Κοινώς το «τέλος της Δύσης υπό την αμερικανική ηγεμονία», όπως την ξέραμε. Η Ακροδεξιά επιτίθεται με βιαιότητα στην κοινωνική, πολιτισμική και δημοκρατική ατζέντα του Κέντρου (και της Αριστεράς) και της «συμβιβασμένης» Δεξιάς.

Η βιαιότητα αυτής της μεταστροφής είναι μη συμβατή με το καθιερωμένο μοντέλο της Δυτικής Δημοκρατίας. Όπως το λέει και ο αγαπημένος ψευτοθεωρητικός, φίλος του Αντιπροέδρου Βανς, που τον μνημονεύει συχνά, ο Curtis Yurvin, πρέπει να τελειώνουμε με τον «μαύρο διαφωτισμό» και την “ξεπερασμένη δημοκρατία”. Η Βασιλεία (όχι κάτι ανάγκη κληρονομική) και η Βουλή των Αρίστων είναι υπέρτερο σύστημα. Η «νεοφασιστική τρέλα» σε όλο της το μεγαλείο. Ευτυχώς για την Ανθρωπότητα πάλι θα αποτύχουν. Ελπίζουμε με λιγότερο κόστος αυτήν τη φορά.

*Ο Γιώργος Σταθάκης είναι πρ. Υπουργός και πρ. αντιπρύτανης του Παν. Κρήτης