Γκουτέρες για Κυπριακό: Ζωντανές οι προοπτικές συνολικής διευθέτησης

Ζωντανές εκτιμά ότι παραμένουν οι προοπτικές μιας συνολικής διευθέτησης μεταξύ των κοινοτήτων της Κύπρου, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην έκθεση των υπηρεσιών, ανεπίσημο αντίγραφο της οποίας δόθηκε στα μέλη του Σ.Α.

Ο κ. Γκουτέρες βασίζει αυτή του την πεποίθηση στην ενημέρωση που έλαβε από την απεσταλμένη του Τζέιν Χολ Λουτ, αλλά και τις επαφές του με τους δύο ηγέτες.

Στην έκθεση, ο κ. Γκουντέρες παρατηρεί “ότι η συνεχής στήριξη για έναν ορίζοντα ατέρμονης διαδικασίας χωρίς αποτέλεσμα βρίσκεται πίσω μας, όχι μπροστά μας”, ενώ αναφορά κάνει στα έξι σημεία που πρότεινε ο ίδιος τον περασμένο Ιούνιο, αναγνωρίζοντας ότι πιθανόν να χρειάζεται η διατύπωση και νέων ιδεών.

Ο ΓΓ των ΗΕ εστιάζει στις εξελίξεις που έλαβαν χώρα στο κυπριακό από τις 21 Μαΐου 2018 μέχρι τις 5 Οκτωβρίου του τρέχοντας έτους. Η έκθεση, όπως αναφέρει ο κ. Γκουτέρες, βάση της εντολής του Σ.Α., ενημερώνει το Σώμα για τις δραστηριότητες που έφερε σε πέρας η αποστολή των καλών υπηρεσιών του ΓΓ υπό την ηγεσία της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, καθώς και το αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων που διεξήγαγε εκ μέρους του η Τζέιν Χολ Λουτ.

Η εισαγωγή της έκθεσης αναφέρεται στις εντολές που εδόθησαν στο ΓΓ, βάση του Ψηφίσματος 2430 του περασμένου Ιουλίου, την πρόσκληση προς τους ηγέτες και όλα τα αναμεμιγμένα μέρη να εμπλακούν δραστήρια με ανοιχτό πνεύμα και δημιουργικότητα και να δεσμευτούν πλήρως σε μία διαδικασία διευθέτησης υπό την αιγίδα του ΓΓ”.

Ταυτόχρονα υπενθυμίζει ότι το Σ.Α. εξέφρασε επίσης την πλήρη υποστήριξη, να παραμείνουν οι καλές υπηρεσίες του ΓΓ διαθέσιμες για να βοηθηθούν οι πλευρές, αν αποφασίσουν από κοινού να εμπλακούν ξανά σε διαπραγματεύσεις με την απαραίτητη πολιτική βούληση.

Ο ΓΓ του ΟΗΕ υπενθυμίζει ότι στην τελευταία έκθεσή του σχετικά με την πρόοδο προς τη διευθέτηση σημείωσε ότι, δέκα μήνες μετά το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο, δεν σημειώθηκε περαιτέρω πρόοδος προς την κατεύθυνση της διευθέτησης. επίλυση.

Παρατήρησε ότι το πολιτικό αδιέξοδο μείωσε περαιτέρω τις προσδοκίες στο νησί, παρά τις σημαντικές προόδους που σημειώθηκαν κατά τον τελευταίο γύρο συνομιλιών και συνέβαλε στη μείωση της εμπιστοσύνης μεταξύ των ηγετών των αντίστοιχων κοινοτήτων τους και μεταξύ των μερών συνολικά.

Σημείωσε επιπρόσθετα με ανησυχία τη συνεχιζόμενη απουσία διαλόγου και τις αβέβαιες προοπτικές για το μέλλον, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια ώστε οι πλευρές να δράσουν αποφασιστικά για να χαράξουν μία κοινή πορεία προς τα εμπρός. Στην έκθεση ανέφερε επίσης την πρόθεσή του να στείλει ανώτερο αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών για να διεξάγει εις βάθος διαβουλεύσεις με τα μέρη.

Για την χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται η έκθεση, ο κ. Γκουτέρες γράφει ότι προέκυψαν αρκετές αντιπαραθέσεις που σχετίζονται με τις διακοινοτικές σχέσεις, οι οποίες χρησιμεύουν ως έντονη υπενθύμιση για το συνεχιζόμενο χάσμα.

“Αυτές συμπεριλαμβάνουν την αντίδραση ορισμένων πολιτικών παραγόντων της ελληνοκυπριακής κοινότητας σε μουσικούς της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας οι οποίοι είχαν πρόθεση να παίξουν σε φεστιβάλ στο βορρά (οι μουσικοί τελικά απέφευγαν από τη συμμετοχή τους) καθώς και τις διαμαρτυρίες των ακτιβιστών της κοινωνίας των πολιτών και από τις δύο πλευρές τις διαχωριστικής γραμμής, ενάντια στην απόφαση των τοπικών τουρκοκυπριακών αρχών να ανοίξουν μια παραλία στην περιοχή της Αμμοχώστου μόνο σε Τουρκοκύπριους και Τούρκους υπηκόους.

Επιπλέον, συνεχίζει, 238 Ελληνοκύπριοι δημοσιογράφοι υπέγραψαν επιστολή διαμαρτυρίας ενάντια σε ένα δικοινοτικό γλωσσάριο ευαίσθητων λέξεων και φράσεων για εθελοντική εκτίμηση από δημοσιογράφους και των δύο κοινοτήτων, που είχε ξεκινήσει στις 10 Ιουλίου από τον εκπρόσωπο του ΟΑΣΕ για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης με στόχο “να ενθαρρύνουν τις ευαίσθητες επικοινωνίες, να προωθήσουν την ανταλλαγή ιστοριών και εμπειριών και, τελικά, να βοηθήσουν στη μείωση των εντάσεων”.

Σημειώνει παρά ταύτα ένα φαινόμενο που παρατηρείται ευρέως και δείχνει αυξανόμενες επαφές μεταξύ των δύο κοινοτήτων, τουλάχιστον εκείνων που είχαν συναλλακτικό χαρακτήρα και η αύξηση του αριθμού των μετακινήσεων μεταξύ των δύο πλευρών του νησιού.

Σύμφωνα με πληροφορίες, γράφει, σημειώθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού των Ελληνοκυπρίων που διασχίζουν βόρεια από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

“Μόνο τον Αύγουστο, ο αριθμός των Ελληνοκυπρίων που πέρασαν βόρεια, σχεδόν διπλασιάστηκε σε σύγκριση με τον αριθμό των ανθρώπων που διασχίζουν τον Ιανουάριο του 2018, πιθανώς λόγω οικονομικών λόγων”, αναφέρει ο ΓΓ.

Καταγράφει μία αύξηση των ελληνοκυπριακών αγορών στα κατεχόμενα κατά 32%, ενώ αυτές των Τουρκοκυπρίων στις ελεύθερες περιοχές μειώθηκαν κατά 22%.

“Αυτές, σημειώνει ο ΓΓ,  ήταν επίσης μια συγκεκριμένη υπενθύμιση των πιθανών οικονομικών οφελών που θα προέκυπταν από μια συνολική διευθέτηση”.

Αναφέρει ότι στην ίδια χρονική περίοδο υπήρξαν λιγότερες εντάσεις γύρω από την εκμετάλλευση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου.

“Οι νέοι γύροι διερευνητικών γεωτρήσεων που έχουν προγραμματιστεί για το τελευταίο τρίμηνο του 2018 θα μπορούσαν ωστόσο να οδηγήσουν σε νέες εντάσεις και να περιπλέξουν σημαντικά τις προοπτικές για διάλογο μεταξύ των μερών”, υπογραμμίζει ο κ. Γκουτέρες.

Στην αναφορά του για την πορεία της διαπραγματευτικής διαδικασίας, αφού υπενθυμίζει πως μετά το Κραν Μοντανά κάλεσε τους ηγέτες σε μία περίοδο περισυλλογής μιλά για την αποστολή της Τζέιν Χολ Λουτ, από την οποία ζήτησε να επιχειρήσει να κατανοήσει αν τα μέρη είναι έτοιμα να αναλάβουν την αναγκαία προσπάθεια για να επιτύχουν μία σταθερή επίλυση του κυπριακού.

Επίσης αναφέρεται στις συναντήσεις της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ – που προηγήθηκαν της επίσκεψης Λουτ – με τον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί και δηλώσεις των δύο ηγετών για την αποστολή της απεσταλμένης του.

Καταγράφει ωστόσο, ότι “οι δημόσιες προσδοκίες σε σχέση με τις διαβουλεύσεις εμφανίστηκαν συγκρατημένες και στις δύο κοινότητες, καθώς η κοινή γνώμη στην Κύπρο μετά το Κραν Μοντανά γενικά αντικατοπτρίζει, είτε απάθεια, ή αποθάρρυνση σε σχέση με την επιστροφή στις συνομιλίες”.

Κάνει όμως αναφορές και σε σποραδικές φωνές από οργανώσεις και κόμματα καθώς και την κοινωνία των πολιτών με προσκλήσεις προς τους ηγέτες για επανάληψη των διαπραγματεύσεων.

Ο ΓΓ ξεκινά το κεφάλαιο των παρατηρήσεων και συμπερασμάτων με τις τεχνικές επιτροπές.

“Δέκα χρόνια μετά την αρχική τους ίδρυση, οι δικοινοτικές τεχνικές επιτροπές συνεχίζουν να λειτουργούν, αν και με μικρή δυναμική. Συνολικά, η δεδηλωμένη δέσμευση των ηγετών για την αναζωογόνηση αυτών των δικοινοτικών θεσμών δεν έχει οδηγήσει ακόμη σε αυξημένες ή αποτελεσματικότερες δραστηριότητες επί του εδάφους και το έργο των τεχνικών επιτροπών συνεχίζει να μην έχει συνέπεια. Στο πλαίσιο αυτό, η διεξαγωγή αξιολόγησης των δραστηριοτήτων και του τρόπου λειτουργίας των Τεχνικών Επιτροπών από τα ΗΕ κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών θα μπορούσε να αποβεί χρήσιμη για τον εντοπισμό πιθανών τομέων βελτίωσης και τρόπων ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού του έργου τους”, εισηγείται.

Επαναλαμβάνει για μια ακόμη φορά “ότι οι φυσικοί πόροι που βρέθηκαν εντός και γύρω από την Κύπρο πρέπει να ωφελήσουν τις δύο κοινότητες και πρέπει να αποτελέσουν ισχυρό κίνητρο για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εργαστούν σοβαρά προς μια αμοιβαία αποδεκτή και διαρκή λύση.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα μέρη επανέλαβαν πρόσφατα τη συνεχιζόμενη δέσμευσή τους για την επίτευξη αυτού του στόχου, πρέπει να καταβληθούν όλες οι προσπάθειες για να αποφευχθεί η περιττή κλιμάκωση στους προσεχείς μήνες και να επιδιωχθεί διάλογος επί του θέματος”.

Σε σχέση με τις “προσεκτικές” – όπως τις χαρακτηρίζει – διαβουλεύσεις που διεξήγαγε η Τζέιν Χολ Λουτ, ο ΓΓ εκφράζει ευγνωμοσύνη “για τη στοχαστική δέσμευση και την εμπιστοσύνη των ηγετών των δύο κοινοτήτων, των εγγυητριών δυνάμεων και άλλων που προσέφεραν ενημερωμένες και εποικοδομητικές απόψεις για τις προοπτικές μιας ειρηνικής επίλυσης αυτού του ζητήματος που έχει προκαλέσει (vex, πικάρει) τις καλύτερες προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για περισσότερες από πέντε δεκαετίες”.

Στη βάση της ενημέρωσης που έτυχε για τις διαβουλεύσεις της κ. Λουτ, καθώς και τις δικές του συζητήσεις με τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων, ο ΓΓ εκφράζει την πεποίθηση ότι “οι προοπτικές μιας συνολικής διευθέτησης μεταξύ των κοινοτήτων του νησιού παραμένουν ζωντανές, παρά τη γνωστή ιστορία των προσπαθειών του ΟΗΕ για να φέρουν την ειρήνη μεταξύ των κοινοτήτων και υπόλοιπο έργο που πρέπει να αναλάβουν τα μέρη για να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που μέχρι σήμερα έχουν παρεμποδίσει την επίλυση.

“Παρατηρώ ξεκάθαρα ότι η συνεχής στήριξη για έναν ορίζοντα ατέρμονης διαδικασίας χωρίς αποτέλεσμα βρίσκεται πίσω μας, όχι μπροστά μας. Σημειώνω την ευρεία συναίνεση ότι ένα αμετάβλητο status quo – όπως δηλαδή η έλλειψη επίλυσης του Κυπριακού – δεν είναι βιώσιμο. Πιστεύω ότι όλοι οι Κύπριοι αξίζουν ένα κοινό μέλλον, το οποίο μόνο ένα πράγμα μπορεί να φέρει: μια διαρκής συμφωνία που θα επιτευχθεί εντός ενός ξεκάθαρου ορίζοντα”, αναφέρει.

Ο κ. Γκουτέρες γράφει στην έκθεσή του ότι κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, η διεθνής κοινότητα έχει επιδείξει την προθυμία της να βοηθήσει τα μέρη στις προσπάθειές τους να επιλύσουν μακροχρόνιους ανταγωνισμούς με τρόπους που προσφέρουν προοπτικές για ένα καλύτερο μέλλον.

“Το μήνυμα αυτού του Οργανισμού ήταν συνεπές: ενώ τα Ηνωμένα Έθνη μπορούν να βοηθήσουν τα μέρη, μια διαρκής λύση του κυπριακού επαφίεται στους Κυπρίους να την αποφασίσουν. Η άποψη μεταξύ πολλών ενημερωμένων παρατηρητών είναι ότι μια λύση θα βελτιώσει υπολογίσιμα τις μελλοντικές συνθήκες κάθε Κύπριου.

Και ενώ μια διευθέτηση θα απαιτήσει από κάθε πλευρά να δεχθεί λιγότερο από το πλήρες ποσοστό ικανοποίησης, θα ανοίξει επίσης καθώς πάμε μπροστά ευκαιρίες ανάπτυξης, ευημερίας και εμπιστοσύνης”, αναφέρει ο ΓΓ.

Σημειώνοντας στην έκθεσή του ότι τα μέρη υπενθυμίζουν το πλαίσιο των έξι σημείων που ο ίδιος πρότεινε τον περασμένο Ιούνιο, αναγνωρίζει επίσης ότι “μπορεί να χρειαστούν επιπλέον νέες ιδέες για να καρποφορήσει μία νέα ώθηση. Επιπλέον, συνεχίζει, είμαι σθεναρά πεπεισμένος ότι η πορεία προς τα εμπρός πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη, με μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης και να εστιαστεί στο ν’ αδράξουμε την προθυμία των δύο πλευρών να διαπραγματευτούν.

Υπό το πρίσμα αυτό, αντιλαμβάνομαι ότι είναι προς το συμφέρον των πλευρών να συμμετάσχουν σε μια τέτοια προσπάθεια και πριν ξεκινήσουν επίσημες διαπραγματεύσεις, θα αναθέσω στην κ. Λουτ να συνεχίσει τις συζητήσεις για να εκτιμήσει την πραγματική έκταση της σύγκλισης σε βασικά θέματα και την προθυμία οι πλευρές να ενσωματώσουν νέες προτάσεις ως μέρος μιας συνολικής λύσης προς ένα κοινό μέλλον που οι ίδιοι μπορούν να οραματιστούν”.

Και προσθέτει ότι “πριν από την επανάληψη των ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων, οι πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με τους όρους αναφοράς οι οποίοι θα αποτελέσουν την συναινετική αφετηρία για μία πιθανή διαπραγματευτική ολοκλήρωση του κυπριακού ζητήματος”.

Ο ΓΓ προτρέπει τα μέρη να κινητοποιήσουν τη δημιουργικότητά τους και τη δέσμευσή τους, βοηθώντας τις κοινότητές τους να κατανοήσουν και να υποστηρίξουν τον στόχο μιας βιώσιμης λύσης.

“Από αυτή την άποψη, πιστεύω βαθιά στη ζωτικότητα, την ενέργεια και τη δύναμη του πληθυσμού της νήσου, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των γυναικών και της νεολαίας, και προτρέπω τη μεγαλύτερη εμπλοκή τους στο να βοηθήσουν στην οικοδόμηση της απαραίτητης εμπιστοσύνης, για να αναλάβουν τα βήματα που θα απαιτήσει μια τέτοια λύση. Ελπίζω ότι αυτές οι συζητήσεις θα μπορέσουν να οδηγήσουν και πάλι στην πλήρη ανάπτυξη των καλών μου υπηρεσιών σε ό, τι μπορεί να αποδειχθεί μια διαρκής επίλυση του Κυπριακού ζητήματος”, ανέφερε τέλος ο ΓΓ του ΟΗΕ.