Η “ακροδεξιά οικολογία” του Τραμπ και η ατομική ευθύνη

Πώς γίνεται ένας κατά δήλωσή του “οικολόγος” να είναι μέλος της Ομάδας Τραμπ που έχει στη “φαρέτρα” της την πλέον αντιπεριβαλλοντική πολιτική των τελευταίων χρόνων; Μιλάμε άλλωστε για τον Τραμπ που απέσυρε περισσότερους από 100 περιβαλλοντικούς κανόνες κατά την πρώτη του θητεία, ενώ κατά την πρώτη μέρα της νέας εξουσίας του υπέγραψε μια σειρά εκτελεστικών διαταγών για την ενίσχυση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου και την κατάργηση των περιβαλλοντικών διασφαλίσεων στις οποίες είχε δεσμευθεί η χώρα του.

Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ ήταν στους Δημοκρατικούς, ωστόσο τα τελευταία έτη έχει περάσει στην alt-right πλευρά. Παράλληλα, όπως αναφέρει το VOX αποτελεί μέλος μιας ευρύτερης ακροδεξιάς “συμμαχίας” για το κλίμα, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό. Δεν είναι λίγοι άλλωστε εκείνοι που παίρνουν θέση υπέρ του καθαρού νερού, αέρα και εδάφους και ψήφισαν Τραμπ στις πρόσφατες εκλογές. Η κοινωνιολόγος Χόλι Τζιν Μπακ χαρακτήρισε αυτή την τάση ως παρα-περιβαλλοντισμό, ή δεξιό περιβαλλοντισμό.

Ο παρα-περιβαλλοντισμός του Κένεντι

Αν και δεν μιλάμε για έναν διαδεδομένο όρο χρησιμοποιείται για να περιγράψει περιπτώσεις όπου η περιβαλλοντική δράση ή ρητορική συνδυάζεται με ιδεολογίες ή πρακτικές που έρχονται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αρχές του κλασικού περιβαλλοντισμού, όπως η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη και η επιστημονική τεκμηρίωση.

Εν προκειμένω, οι περιβαλλοντικές ανησυχίες μπορεί να χρησιμοποιούνται ως πρόφαση για την προώθηση άλλων ιδεολογικών ατζεντών, όπως ο εθνικισμός, ο αποκλεισμός, ή οι συνωμοσιολογικές θεωρίες.

Ο παρα-περιβαλλοντισμός συχνά βασίζεται σε εσφαλμένες ή ανυπόστατες θεωρίες, όπως η σύνδεση μεταξύ πληθυσμιακής αύξησης και καταστροφής του περιβάλλοντος, που μπορεί να οδηγεί σε αντιμεταναστευτικές πολιτικές ή ρητορική, κάτι που ταιριάζει “γάντι” με την πολιτική του Τραμπ. Ακόμη, βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε ακροδεξιές ομάδες οι οποίες χρησιμοποιούν περιβαλλοντικά θέματα για να ενισχύσουν πολιτικές ή φυλετικές διακρίσεις.

Ακόμη, αντί για τη συλλογική δράση και τη συστημική αλλαγή, προάγει την ιδέα ότι η περιβαλλοντική κρίση μπορεί να λυθεί μόνο με προσωπικές επιλογές, αγνοώντας την ευθύνη κυβερνήσεων και πολυεθνικών εταιρειών. Κοινώς, προεξέχει η “ατομική ευθύνη” που τόσο ακούσαμε και εν Ελλάδι, είτε για την πανδημία, είτε για περιβαλλοντικές καταστροφές.

Παράδειγμα παρα-περιβαλλοντισμού είναι η σύνδεση της περιβαλλοντικής προστασίας με την “προστασία” μιας συγκεκριμένης εθνικής ταυτότητας ή γεωγραφικής περιοχής, αποκλείοντας ή κατηγορώντας άλλες πληθυσμιακές ομάδες για τις καταστροφές, πχ τους μετανάστες. Κάτι αντίστοιχο είχαμε δει και στην Ελλάδα στην περίπτωση του Έβρου.

Επίσης, χρησιμοποιούνται κατά το δοκούν περιβαλλοντικά ζητήματα για την επιβολή αυστηρών κοινωνικών ελέγχων, που περιορίζουν την ελευθερία και την ισότητα.

Κίνημα MAHA

“Η δεξιά τροχιά του Κένεντι και η νέα θέση στο κίνημα MAGA είναι η πιο πρόσφατη ένδειξη ότι οι ιδέες που κάποτε αποτελούσαν βασικό μέρος του περιβαλλοντισμού στρέφονται προς μια παράξενη κατεύθυνση”, τονίζει η Τζιν Μπακ.
Οι οπαδοί του παρα-περιβαλλοντισμού αντιτίθενται επίσης στα μέτρα κατά του άνθρακα για τον περιορισμό της κλιματικής κρίσης. Οι ανησυχίες τους εστιάζουν σε ζητήματα τοπικιστικού ενδιαφέροντος, όπως η ποιότητα του νερού και η “δράση των μεταναστών”.

Αξίζει να σημειωθεί πως μέσα στους κόλπους των Ρεπουμπλικανών υπάρχουν ακόμη πολιτικοί με περιβαλλοντική συνείδηση, ειδικά ως προς τη διάσωση συγκεκριμένων ειδών. Υπάρχει επίσης μια ομάδα μετριοπαθών συντηρητικών , συμπεριλαμβανομένων πολλών νέων, που ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή και υποστηρίζουν την καθαρή ενέργεια. Ωστόσο, αυτές οι τάσεις αποδυναμώνονται διαρκώς.

Ο δε Κένεντι εκφράζει το δόγμα του “MAHA”, δηλαδή Make America Healthy Again (MAHA). Ο περιβαλλοντισμός του MAHA έχει τις ρίζες του στη θεωρία ότι τα φυτοφάρμακα, τα πρόσθετα τροφίμων, τα σπορέλαια και οι χημικές ουσίες στον αέρα ευθύνονται για όλες τις χρόνιες ασθένειες στην Αμερική. Πολλοί οπαδοί του MAHA προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις στα συμβατικά τρόφιμα και την υγειονομική περίθαλψη, όπως τα συμπληρώματα διατροφής. Ακόμη, στην πλειοψηφία τους υποστηρίζουν πως τα εμβόλια δεν είναι ασφαλή και προκαλούν αυτισμό.

Με το κίνημα MAHA έχει συνδεθεί και ο ίδιος ο Τραμπ, πέραν του Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ. Ο Κένεντι έχει συνδέσει τη μόλυνση του περιβάλλοντος και τη χρήση ορισμένων χημικών ουσιών με φαρμακευτικές και βιομηχανικές “συνομωσίες”, ισχυριζόμενος ότι εταιρείες αποκρύπτουν σημαντικές πληροφορίες για τα τοξικά τους προϊόντα. Ενώ αυτά τα ζητήματα έχουν κάποια βάση στην πραγματικότητα, συχνά οι ισχυρισμοί του συνοδεύονται από ανεπαρκή επιστημονική τεκμηρίωση ή υπερβολική δραματοποίηση.

Ο ίδιος έχει εκφράσει αντιεμβολιαστικές θέσεις, και ενώ παρότι γενικά υποστηρίζει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έχει εναντιωθεί σε μεγάλα έργα ανανεώσιμης ενέργειας, όπως αιολικά πάρκα και ηλιακά έργα μεγάλης κλίμακας, ισχυριζόμενος ότι “βλάπτουν τη φυσική αισθητική και το περιβάλλον”.

Το κριτήριό του εν προκειμένω είναι η “αισθητική” και όχι η προστασία επαπειλούμενων ειδών.

Ακόμη, ο Κένεντι έχει ασκήσει κριτική σε διεθνείς συμφωνίες όπως η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, ισχυριζόμενος ότι δεν είναι αρκετά φιλόδοξες και ότι προστατεύουν τις πολυεθνικές εταιρείες, εις βάρος μικρότερων κοινοτήτων.

Προς όφελος του κεφαλαίου με “πόλεμο” στην Κίνα

Σε αντιδιαστολή με τα παραπάνω, στην πρώτη του θητεία, ο Τραμπ ήταν απίστευτα φιλικός προς τους ρυπαίνοντες. Η κυβέρνησή του απέσυρε περισσότερους από 100 περιβαλλοντικούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν σκοπό να περιορίσουν τους τοξικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους, να περιορίσουν την έκθεση σε φυτοφάρμακα και να προστατεύσουν υδροφόρους ορίζοντες από την εξόρυξη άνθρακα.

Ο Τραμπ έχει ήδη επισημάνει ότι η νέα του κυβέρνηση θα είναι εξίσου ευνοϊκή για τις μεγάλες επιχειρήσεις, και δη προς εκείνες που είναι φιλικά προσκείμενες στο επιτελείο του.

Παράλληλα, έχει ήδη διορίσει στελέχη των βιομηχανιών παραγωγής χημικών σε κορυφαίες θέσεις στην Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος. Πρακτικά, ο RFK Jr. αν θέλει να προωθήσει τη λαϊκίστικη ατζέντα του εντός της Ομάδας Τραμπ, θα πρέπει να επιδιώξει νέους κανονισμούς και όχι να καταρρίψει τους υπάρχοντες.

Το επιμύθιο είναι πως πολλοί οπαδοί του MAHA και του MAGA με “περιβαλλοντικές ανησυχίες” τείνουν να επικρίνουν την καθαρή ενέργεια και να υποβαθμίζουν τις επιπτώσεις της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου. Μέρος αυτής της πεποίθησης πηγάζει από την “απόρριψη της παγκοσμιοποίησης και της υπερανάπτυξης”, κάτι που κλασικά “παίζει” στις συντηρητικές ιδεολογίες εν είδει τσουβαλιάσματος.

Τέλος, ο Κένεντι διατείνεται πως η “καθαρή ενέργεια” υπονομεύεται από τις “κινεζικές ανεμογεννήτριες που εκρήγνυνται” – όπως υποστηρίζει – και εν γένει αναμένεται να χρησιμοποιηθεί ως “όχημα” του Τραμπ κατά της Κίνας (κάτι που βολεύει και τις βλέψεις του Μασκ).

Τέλος, ο Τραμπ διόρισε ως Υπουργό Ενέργειας τον Chris Wright της Liberty Energy, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες παροχής υπηρεσιών fracking της χώρας, ο οποίος είναι αρνητής της κλιματικής κρίσης.