Η εκκωφαντική υποκρισία του All Lives Matter

Το κίνημα “Black Lives Matter” (οι ζωές των μαύρων έχουν αξία) αποτελεί το χαρακτηριστικό και πλέον διαδεδομένο σύνθημα των αντιρατσιστικών κινημάτων ανά τον κόσμο, μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από τον αστυνομικό, Ντέρεκ Τσόβιν στη Μινεάπολη των ΗΠΑ, στις 25 Μαΐου 2020.

Η δολοφονία του Τζορτ Φλόιντ “έστειλε” χιλιάδες διαδηλωτές στο δρόμο. Από τη μέρα εκείνη μέχρι και σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι σε πολλές χώρες του κόσμου -συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας- διαδηλώνουν, απαιτώντας δικαιοσύνη για τον άτυχο άνδρα και παράλληλα ζητούν ίσα δικαιώματα και ίσες ελευθερίες για τις μειονότητες.

Το 2013, το κίνημα ξεκίνησε με τη χρήση του hashtag #BlackLivesMatter στα κοινωνικά μέσα, μετά την αθώωση του Τζορτζ Ζίμερμαν για τη δολοφονία με πυροβολισμό του Αφροαμερικανού εφήβου Tρέιβον Μάρτιν, τον Φεβρουάριο του 2012. Οι δημιουργοί του hashtag είναι οι Alicia Garza, Patrisse Cullors και Opal Tometi.

Το σύνθημα χρησιμοποιήθηκε σε εθνικό επίπεδο για τις διαδηλώσεις στους δρόμους μετά τον θάνατο δύο Αφροαμερικανών το 2014. Του Μάικλ Μπράουν, που είχε ως αποτέλεσμα διαδηλώσεις και αναταραχές στο Φέργκιουσον, μια πόλη κοντά στο Σαιντ Λούις και του Έρικ Γκάρνερ στη Νέα Υόρκη. Μετά τη διαμαρτυρία στο Φέργκιουσον, οι συμμετέχοντες στο κίνημα διαδήλωσαν ενάντια στον θάνατο πολλών άλλων Αφροαμερικανών από ενέργειες της αστυνομίας ή ενώ βρίσκονταν υπό κράτηση.

Από την άλλη, το σύνθημα “I can’t Breathe” (δεν μπορώ να αναπνεύσω), η τελευταία φράση που ξεστόμισε ο δολοφονημένος Τζορτζ Φλόιντ, δεν έχει τεθεί τυχαία στο επίκεντρο των ημερών. Ο Έρικ Γκάρνερ, ο μαύρος που έχασε τη ζωή του από ασφυξία το 2014 στη Νέα Υόρκη, επίσης κατά τη διάρκεια σύλληψης από λευκούς αστυνομικούς, είχε πει ακριβώς την ίδια φράση πριν ξεψυχήσει.

Τα τελευταία λόγια του αδικοχαμένου Τζορτζ Φλόιντ σοκάρουν. Ο άνδρας βρίσκεται στο έδαφος, ενώ κλαίει και λέει επανειλημμένα στον λευκό αξιωματικό ότι “δεν μπορεί να αναπνεύσεί”.

“Είναι το πρόσωπό μου φίλε, δεν έκανα τίποτα σοβαρό φίλε, δε μπορώ να αναπνεύσω ρε φίλε, δε μπορώ να αναπνεύσω, το πρόσωπό μου, δε μπορώ να αναπνεύσω σε παρακαλώ. Ένα γόνατο στο λαιμό μου, δε μπορώ να κουνηθώ, μαμά είμαι τελειωμένος, έχω κλειστοφοβία, πονάει το στομάχι μου, πονάει ο λαιμός μου, πονάει όλο μου το σώμα. Λίγο νερό, κάτι παρακαλώ, δε μπορώ να αναπνεύσω! Αστυνόμε μη με σκοτώσεις, δε μπορώ να αναπνεύσω!”.

Ο Τζορτζ Φλόιντ δεν είναι παρά ένα από τα χιλιάδες θύματα της “επιβολής του νόμου”. Η καταπίεση που υφίσταται ο απλός κόσμος -και ιδίως οι μαύροι- από τις Αμερικανικές Αρχές δεν έχει όρια.

Η αστυνομική βαρβαρότητα, o ρατσισμός, η ματσίλα, το μίσος των λευκών προς τους μαύρους, η ομοφοβική και τρανσφοβική ρητορική μίσους έχουν λάβει τρομερά ανεξέλεκτες διαστάσεις παγκοσμίως.

Διαμαρτυρόμενοι για την αστυνομική αυθαιρεσία, την πολιτική Τραμπ που ενισχύει τις ανισότητες και τον ρατσισμό, το κίνημα “Black Lives Matter” έδωσε φωνή στους ανθρώπους και η φωνή τους ήχησε σε κάθε γωνιά του κόσμου.

Το κίνημα “All Lives Matter” και οι υποστηρικτές του

Στον αντίποδα, το κίνημα “All Lives Matter” (όλες οι ζωές έχουν αξία) αποτελεί το αντι-κίνημα που έχει συσχετιστεί με το κίνημα “Black Lives Matter”.

Αρκετοί είναι μέχρι στιγμής αυτοί που έχουν υποστηρίξει ανοιχτά το “All Lives Matter”. Οι υποστηρικτές του συνθήματος περιλαμβάνουν και τον Πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος δήλωσε ότι “το “Black Lives Matter” είναι ένας διχαστικός όρος, εγγενώς ρατσιστικός”.

Μερικοί υποστηρικτές του κινήματος χρησιμοποιούν τη φράση “All Lives Matter” ως μέσο να ενώσουν τις κοινότητες, θεωρώντας ότι η φράση που εμπεριέχει τη λέξη “Black” έχει πολύ στενά όρια.

Οι Ρεπουμπλικάνοι αποτελούν τους ισχυρότερους υποστηρικτές του κινήματος και τους μεγαλύτερους επικριτές του κινήματος “Black Lives Matter”. Τυχαίο;

Ο γερουσιαστής Ραντ Πολ έχει υποστηρίξει ότι το “Black Lives Matter” έχει επικεντρωθεί σε λάθος στόχους, δηλώνοντας: “Νομίζω ότι θα έπρεπε να αλλάξουν το όνομα του συνθήματος ίσως – θα έπρεπε να ήταν “All Lives Matter” (όλες οι ζωές έχουν αξία) ή “Innocent Lives Matter” (οι αθώες ζωές έχουν αξία).

Αντιδράσεις για το κίνημα “All Lives Matter”

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τι πραγματικά σημαίνει το “Black Lives Matter”, καθώς και γιατί η φράση “All Lives Matter” είναι προβληματική. Το “All Lives Matter” ακούγεται σαν μια δήλωση όπως “είμαστε όλοι σε αυτό μαζί, ενωμένοι”.

Έτσι, λοιπόν, κάποιοι μπορεί να χρησιμοποιούν τη φράση για να προτείνουν ότι όλες οι φυλές πρέπει να ενώσουν τα χέρια τους και να είναι μαζί ενάντια στον ρατσισμό, κάτι που ακούγεται πολύ καλό, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Το πρόβλημα είναι ότι η φράση απομακρύνει πραγματικά την προσοχή από εκείνους που τη χρειάζονται.

Το σύνθημα “Black Lives Matter” δίνει προσοχή στο πρόβλημα γύρω από την αξία της ζωής των μαύρων, οι οποίοι -αντικειμενικά- βρίσκονται σε κίνδυνο. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι ήταν, είναι και δυστυχώς θα συνεχίσει να είναι αυτό που οδήγησε στη δημιουργία του κινήματος και οφείλουμε να το υποστηρίξουμε.

Ενώ η πρόθεση της φράσης “All Lives Matter” είναι να βάλει τη ζωή όλων σε ίση βάση και να μεταφέρει μια αίσθηση ενότητας, η απάντηση “All Lives Matter” στο “Black Lives Matter” είναι στην πραγματικότητα πιο διαιρετική από την προσπάθεια ενοποίησης των ανθρώπων, μέσω του μηνύματος.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αφαίρεση της λέξης “Black” τείνει να μειώνει την εστίαση στη βία και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν τα μαύρα άτομα κάθε μέρα, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και σε πάρα πολλές ακόμη περιοχές στον κόσμο.

Για ορισμένους, μπορεί να αποτελεί μια φυσική αντίδραση το: “Τι γίνεται όμως με όλες τις ζωές;” ή “Δεν είναι σημαντική η ασφάλειά μου;” H αλήθεια είναι ότι η δυτική κοινωνική δομή επικεντρώνεται γύρω από το λευκό, κάτι σαν “πρώτη επιλογή” και υποστηρίζοντας το “All Lives Matter” επιβεβαιώνει – ή στην καλύτερη περίπτωση αγνοεί – αυτήν την πραγματικότητα.

Φυσικά κάθε ζωή είναι πολύτιμη, αλλά δεν κινδυνεύουν όλες οι ζωές λόγω του χρώματος του δέρματός τους. Το να λέμε “Black Lives Matter” δεν ισοδυναμεί με το να λέμε ότι άλλες ζωές δεν αξίζουν, αλλά αντιθέτως, ότι οι μαύρες ζωές πρέπει να έχουν σημασία όσο και οι λευκές ζωές.

Η Alicia Garza, μια εκ των δημιουργών του hashtag #BlackLivesMatter εξήγησε, το 2014, πώς η σημασία της ζωής των μαύρων είναι προϋπόθεση για όλες τις ζωές που έχουν σημασία:

“Το κίνημα “Black Lives Matter” δεν σημαίνει ότι η ζωή σας δεν είναι σημαντική – σημαίνει ότι οι μαύρες ζωές, οι οποίες θεωρούνται χωρίς αξία στην υπεροχή των λευκών, είναι σημαντικές για την απελευθέρωσή σας. Δεδομένου του δυσανάλογου αντίκτυπου που έχει η κρατική βία στις μαύρες ζωές, καταλαβαίνουμε ότι όταν οι μαύροι άνθρωποι σε αυτήν τη χώρα ελευθερωθούν, τα οφέλη θα είναι ευρεία και μετασχηματιστικά για την κοινωνία στο σύνολό της. Κάθε άτομο σε αυτόν τον κόσμο θα έχει καλύτερες ευκαιρίες να είναι ελεύθερο. Όταν οι μαύροι είναι ελεύθεροι, τότε όλοι θα είναι ελεύθεροι. H απομάκρυνση της λέξης “μαύρος” από αυτήν την εξίσωση είναι ακατάλληλη”.

Ή αν το δούμε με μια αλληγορική οπτική, εάν κάποιος καίει το σπίτι σας, θα θέλατε οι πυροσβέστες να κάνουν κάτι γι ‘αυτό. Δεν θα σας ενοχλούσε αν οι άνθρωποι άρχιζαν να σας λένε ότι “όλα τα σπίτια έχουν την ίδια σημασία”, αν το δικό σας ήταν το μόνο που καίγεται;

Σύμφωνα με τον καθηγητή Ντέιβιντ Θίο Γκόλντμπεργκ, το “All Lives Matter” αντικατοπτρίζει την “αγνόηση και άρνηση της φυλετική ανισότητας“.

Ο πρώην Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έχει εκφράσει την άποψή του σχετικά με το “Black Lives Matter” και το “All Lives Matter”. Ο Ομπάμα λοιπόν είπε: “Νομίζω ότι ο λόγος για τον οποίο οι ιδρυτές του κινήματος χρησιμοποίησαν τη φράση “Black Lives Matter” δεν ήταν επειδή υποδηλώνουν ότι η ζωή κάποιου άλλου δεν έχει σημασία… αλλά αυτό που προτείνουν είναι να υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα που συμβαίνει στην αφροαμερικανικη μειονότητα, που δεν συμβαίνει σε άλλες κοινότητες”.

O ηθοποιός Μπιλ Μάχερ εξέφρασε την υποστήριξή του για τη χρήση της φράσης “Black Lives Matter”, δηλώνοντας ότι το “All Lives Matter” υπονοεί ότι όλες οι ζωές διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο, ενώ δεν είναι έτσι”.

Αρκετοί ακόμη αναγνωρίσιμοι άνθρωποι παγκοσμίως έχουν πάρει θέση στο εν λόγω “debate”. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η τραγουδίστρια Μπίλλι Άιλις, ο ηθοποιός Άστον Κούτσερ, αλλά και ο Καναδός ηθοποιός Σεθ Ρότζεν, ο οποίος δεν χαρίζεται σε χρήστες του Instagram που επικρίνουν την υποστήριξή του στο κίνημα “Black Lives Matter”.

Η λεζάντα του κωμικού αναφέρει: “Εάν αυτή είναι μια αμφιλεγόμενη δήλωση για εσάς, σταματήστε να με ακολουθείτε.” Η λεζάντα του Ρότζεν κατευθυνόταν στους υποστηρικτές του κινήματος “All Lives Matter”, πολλοί από τους οποίους ισχυρίζονται ότι το κίνημα “Black Lives Matter” προωθεί την ανισότητα.

Στο ίδιο κλίμα, ο Άστον Κούτσερ σε βίντεο που δημοσίευσε, υποστήριξε ότι “τα άτομα που δημοσιεύουν το “All Lives Matter” δεν πρέπει να ακυρωθούν, αλλά πρέπει να μορφωθούν”.

Ενώ συνέχισε: “νομίζω ότι αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι άνθρωποι που γράφουν “All Lives Matter” είναι ότι για μερικούς ανθρώπους οι μαύρες ζωές δεν έχουν καμία σημασία. Για εμάς, οι μαύρες ζωές έχουν σημασία. Έτσι, ενώ μπορεί να έχετε τις καλύτερες προθέσεις λέγοντας “All Lives Matter”, θυμηθείτε: Για μερικούς ανθρώπους, οι μαύρες ζωές δεν έχουν καμία σημασία”.

Από την άλλη, η τραγουδίστρια Μπίλλι Άιλις, ανάρτησε μια δημοσίευση στον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram, και μεταξύ άλλων είπε:

“Εάν όλες οι ζωές έχουν σημασία, γιατί σκοτώνονται οι μαύροι επειδή απλά είναι μαύροι; Γιατί διώκονται οι μετανάστες; Γιατί στους λευκούς δίνονται ευκαιρίες που δεν δίνονται σε ανθρώπους άλλων φυλών; Γιατί είναι εντάξει για τους λευκούς να διαμαρτύρονται κυριολεκτικά επειδή τους ζητούν να μείνουν στο σπίτι τους, ενώ μεταφέρουν ημιαυτόματα όπλα; Γιατί είναι εντάξει για τους μαύρους να τους αποκαλούν κακοποιούς, επειδή διαμαρτύρονται για τη δολοφονία αθώων ανθρώπων; Ξέρετε γιατί???? Λευκό. Γ@μημένο. Προνόμιο.”

Το λευκό προνόμιο και το διαφορετικό “σημείο εκκίνησης”

Το λευκό προνόμιο αναφέρεται στο σύνολο των παροχών που λευκοί άνθρωποι λαμβάνουν σε μια φυλετικά δομημένη κοινωνία, στην οποία βρίσκονται στην κορυφή της φυλετικής ιεραρχίας. Οι κοινωνίες ουσιαστικά κρίνουν την προσωπικότητα κάποιου κυρίως με βάση τη φυλή, ανεξάρτητα από άλλα κοινωνικά χαρακτηριστικά.

Το προνόμιο του λευκού δέρματος αναφέρεται στο κοινωνικό προνόμιο που ωφελεί τους λευκούς από τους μη λευκούς ανθρώπους σε ορισμένες κοινωνίες, ειδικά εάν βρίσκονται σε διαφορετικές κοινωνικές, πολιτικές ή οικονομικές συνθήκες.

Το λευκό προνόμιο δημιουργούσε πάντα δυστυχώς την αίσθηση ότι αν ένα έγκλημα είχε θύτη αφροαμερικανό, ακολουθούσαν ρατσιστικά επιχειρήματα – και τελικά, η ποινικοποίηση και εξαθλίωση μίας ολόκληρης εθνοτικής ομάδας.

Το παρακάτω βίντεο του 2017 παρουσιάζει με αλληγορικό τρόπο πώς το λευκό προνόμιο θέτει τις μειονότητες σε διαφορετικό “σημείο εκκίνησης” από τους προνομιούχους της κοινωνίας.

Γιατί το κίνημα “Black Lives Matter” είναι σημαντικό

Το πρώτο βήμα για την καταπολέμηση του ρατσισμού είναι να ακούμε, ανεξάρτητα από το ποιοι είμαστε. Πονάει ίσως να μας λένε ότι μπορεί να έχουμε προκαταλήψεις για το διαφορετικό, ειδικά μάλιστα αν θεωρούμε τον εαυτό μας ανοιχτόμυαλο.

Αλλά αντί να αντιδρούμε και να κλείνουμε τα αυτιά μας, είναι καλύτερο να ακούμε και διαφορετικές απόψεις, συμπεριλαμβανομένων των μαύρων, των ΛΟΑΤΚΙ, των “αλλόθρησκων”, των μεταναστών, των προσφύγων και γενικότερα όσων έχουν να μας πουν κάτι, κάτι διαφορετικό..

Αν ο στόχος μας είναι η εξάλειψη του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας στον κόσμο, τότε το κίνημα “Black Lives Matter”, ακόμα κι αν έχουμε διαφορετικό χρώμα, θα πρέπει να μας αγγίξει! Ακόμα κι αν “μιλάει” για τις ζωές των μαύρων, με το να σηκώνουμε ψηλά τη γροθιά μας -όποιο χρώμα κι αν αυτή έχει- και να διαδηλώνουμε για την αξία της μαύρης ζωής, συμβάλλουμε στην καλυτέρευση και της δικής μας ζωής, της ζωής των ΛΟΑΤΚΙ, της ζωής των προσφύγων και των μεταναστών, των Ρομά, των ΑμέΑ κ.ο.κ.

Αν ο στόχος μας είναι να απομακρυνθεί η προσοχή από εκείνους που τη χρειάζονται, τότε το κίνημα “All Lives Matter” μοιάζει ιδανικό για το στόχο αυτό. Η λέξη “All” στα συνθήματα, κατά κύριο λόγο, χρησιμοποιείται να να ενώσει και να αναδείξει τη συμπερίληψη, την ενότητα και την ανοχή, αλλά εν προκειμένω, η χρήση της όπως και το γενικότερο μήνυμα του κινήματος, μάλλον έχει απώτερο σκοπό να διχάσει και να απομακρύνει.

All Lives Matter, λοιπόν, εκτός κι αν είσαι μαύρος, μετανάστρια, πρόσφυγας, ΛΟΑΤΚΙ, οροθετικός, ΑμεΑ, ψυχασθενής, αλλόθρησκος, τοξικοεξαρτημένη, sex worker, φυλακισμένος, Ρομά κ.ο.κ. Τότε όχι! Η ζωή σου δεν αξίζει το ίδιο. Δεν αξίζει τον ίδιο σεβασμό, ούτε φυσικά τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ελευθερίες, σε σχέση με κάποιον “προνομιούχο”.

All Lives Matter, εκτός κι αν σε λένε Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, Παύλο Φύσσα, Ζακ Κωστόπουλο, Ελένη Τοπαλούδη, Βαγγέλη Γιακουμάκη, Τζορτζ Φλόιντ… Μέχρι να κλείσει αυτή η λίστα, το All Lives Matter θα ακούγεται ως μια διαρκής προσβολή.