Η επόμενη μέρα στην Τουρκία

Η Τουρκία προσέχεται στις κάλπες για ένα δημοψήφισμα που ενδέχεται να αλλάξει άρδην την πορεία και το στάτους της στο διεθνές στερέωμα για τις επόμενες δεκαετίες. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν θέτει στην κρίση του τουρκικού λαού μια συνταγματική αναθεώρηση που μπορεί να του δώσει απεριόριστες αρμοδιότητες και να δοκιμάσει αποφασιστικά τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας.

Ο Θάνος Ντόκος Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Cambridge και γενικός διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) περιγράφει στο NEWS247 τα σενάρια της επόμενης ημέρας στην Τουρκία, τις αντιδράσεις του προέδρου Ερντογάν και τους κινδύνους που εγκυμονεί η είσοδος της χώρας σε πολιτική αβεβαιότητα για την Ελλάδα.

Το σενάριο επικράτησης του ‘ΝΑΙ’

Είναι μια καθοριστική στιγμή για το μέλλον της Τουρκίας αν, όπως δείχνουν τα πράγματα, το ‘Ναι’ επικρατήσει. Υπάρχουν ενδείξεις πως δύσκολα ή εύκολα, με παρέμβαση ή χωρίς, αυτό θα συμβεί. Βέβαια υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα ως προς το ποσοστό, που έχει κι αυτό τη σημασία του.

η Τουρκία μπαίνει σε μια περίεργη περίοδο για τη δημοκρατία της. Οι αναλυτές αναφέρουν πως θα μοιάζει περισσότερο με τη Ρωσία του Πούτιν, παρά με μια δυτική δημοκρατία

Με αυτό τον τρόπο, η Τουρκία μπαίνει σε μια περίεργη περίοδο για τη δημοκρατία της. Οι αναλυτές αναφέρουν πως θα μοιάζει περισσότερο με τη Ρωσία του Πούτιν, παρά με μια δυτική δημοκρατία. Θα έχουμε έναν πρόεδρο πανίσχυρο, ο οποίος θα διορίζει αντιπροέδρους, θα διορίζει το δικαστικό σώμα και θα ελέγχεται ελάχιστα από την Εθνοσυνέλευση. Το υπουργικό συμβούλιο θα έχει επίσης χαρακτήρα συμβουλευτικό και όχι ουσιαστικό.

Ο κ. Ερντογάν έχει δείξει ότι είναι επιρρεπής σε ζητήματα αυταρχισμού

Ο κ. Ερντογάν έχει δείξει ότι είναι επιρρεπής σε ζητήματα αυταρχισμού τα τελευταία χρόνια που ασκεί στην πράξη καθήκοντα αρχηγού κράτους, αν και κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα. Μετά την επικράτηση του ‘Ναι’, πιθανότατα θα παρατείνει το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, θα συνεχίσει να διώκει όποιον τολμά να εκφράσει διαφορετική άποψη, οπότε το μέλλον της Τουρκίας από αυτή την οπτική προδιαγράφεται μάλλον ζοφερό.

Η έκπληξη επικράτησης του ‘ΟΧΙ’

Στην περίπτωση, πράγμα που θα αποτελέσει έκπληξη, επικράτησης του ‘Οχι’, μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον κ. Ερντογάν να αποδέχεται ένα αποτέλεσμα σε ένα θέμα στο οποίο έχει επενδύσει πολλά. Το πιθανότερο σενάριο σε αυτή την περίπτωση είναι να επιδιώξει πρόωρες εκλογές, ελπίζοντας ότι δύο κόμματα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην αντιπολίτευση, το εθνικιστικό και το κουρδικό, δεν θα περάσουν το όριο εισόδου του 10%, δεν θα μπουν στην καινούρια βουλή και άρα ακόμη και αν το δικό κόμμα δεν έχει τεράστια πλειοψηφία, θα συγκεντρώσει τα απαιτούμενα 2/3 των εδρών, προκειμένου να περάσει αυτή η συνταγματική μεταρρύθμιση χωρίς δημοψήφισμα. Αυτό που δεν θα καταφέρει με το δημοψήφισμα, θα προσπαθήσει να το περάσει μέσω του κοινοβουλίου. Καμία εγγύηση δεν υπάρχει ωστόσο ότι θα εξασφαλίσει τα ποσοστά που χρειάζεται, άρα η Τουρκία θα έμπαινε έτσι σε περίοδο πολιτικής αστάθειας με όλα τα μέτωπα ανοιχτά – το κουρδικό, η Συρία, η τουρκική οικονομία που δέχεται πιέσεις.

Αυτό που δεν θα καταφέρει με το δημοψήφισμα, θα προσπαθήσει να το περάσει μέσω του κοινοβουλίου

Αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να μας χαροποιεί, γιατί είμαστε δίπλα σε αυτή τη σημαντική χώρα, έχουμε τα προβλήματά μας και εμείς και η Ευρώπη, ενώ η αστάθεια σε πολλές περιπτώσεις εξάγεται. Άρα δεν θα ήταν ένα καλό σενάριο για την Ελλάδα και θα έπρεπε να μας προβληματίσει.

Εκλογές βίας και νοθείας;

Μιλώντας με αρκετούς συναδέλφους στην Τουρκία, η αίσθηση είναι ότι μια μεγάλης έκτασης νοθεία θα είναι δύσκολη. Όχι απίθανη, γιατί αναφερόμαστε μια χώρα όπου οι δημοκρατικές διαδικασίες δεν τηρούνται, ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα. Αυτό που ενδεχομένως μπορεί να γίνει είναι μια προσπάθεια εκφοβισμού, ιδιαίτερα σε μικρά εκλογικά κέντρα, εκτός των αστικών κέντρων ώστε οι οπαδοί του ‘ΟΧΙ’ να μην προσπαθήσουν να προσέλθουν στην κάλπη. Σε αυτή την περίπτωση το αποτέλεσμα θα κριθεί από την αποχή και όχι από τη θετική ψήφο.

Δημοφιλής πρόεδρος με ορκισμένους εχθρούς

Είναι πολύ δημοφιλής για μια σειρά από λόγους. Οι Τούρκοι πάντοτε εκτιμούσαν έναν ισχυρό ηγέτη ως λαός και ο Ερντογάν τους δίνει αυτή την αίσθηση. Από την άλλη συνεχίζει να ισχύει αυτό που βλέπαμε εδώ και χρόνια, ότι η Τουρκία είναι μια διχασμένη, μια πολωμένη κοινωνία. Υπάρχει λοιπόν θα λέγαμε χοντρικα ένα 50% που θεοποιεί τον Ερντογάν, τον νέο Ατατούρκ και ένα άλλο 50% που είναι έντονα αντίθετό του.

Ισχυρός και λαοφιλής από τη μία, αλλά και με φανατικούς εχθρούς

Μάλιστα θα έλεγα ότι με τον τρόπο που κινήθηκε μετά το πραξικόπημα, διώχνοντας κόσμο από τις δουλειές τους, φυλακίζοντας χιλιάδες ανθρώπους, όλοι αυτοί από απλοί αντίπαλοι έχουν γίνει εχθροί του. Είναι μια διχασμένη κοινωνία. Ισχυρός και λαοφιλής από τη μία, αλλά και με φανατικούς εχθρούς.

Kayhan Ozer/Presidential Press Service, Pool Photo via AP