Η Gisèle Pelicot εξαφάνισε την ντροπή που “χρεώνονται” τα θύματα

Πόσες φορές έχεις αισθανθεί ντροπή για κάτι που ζεις, το οποίο ωστόσο δεν προκάλεσες εσύ, αλλά ζεις τον αντίκτυπο. Να ‘πνίγεσαι’ στις ενοχές που σε κυριεύουν με κάθε ευκαιρία, ως βαθιά ριζωμένες μέσα μου από την στιγμή που αντιλαμβάνεσαι τη θέση σου στον κόσμο και την απεριόριστη δύναμη του ‘κόσμου’. Της κοινωνίας που είναι πάντα εκεί, για να κατασπαράξει τον ‘αδύναμο’.

Σε έναν κόσμο που μας εκπαιδεύει από παιδιά να είμαστε ενοχικοί (από όταν πρέπει να κάνουμε ό,τι θα ικανοποιήσει τους γονείς μας -‘θα τους κάνει ευτυχισμένους’ λες κι αυτό εξαρτάται από εμάς), σε μια κοινωνία που καλλιεργεί από νωρίς την πεποίθηση πως για ό,τι μας συμβαίνει φταίμε εμείς (ακόμα και αν δεν έχουμε κάνει το παραμικρό), η Gisèle Pelicot (Ζιζέλ Πελικό) εμφανίστηκε ως το κεντρικό πρόσωπο μιας φρικιαστικής ιστορίας, να μας θυμίσει ότι η πραγματικότητα είναι άλλη.

Ότι το θύμα είναι θύμα και ο θύτης είναι θύτης.

Πως είμαστε υπεύθυνοι για τις επιλογές μας. Όχι τα ‘απόνερα’ αυτών που κάνουν οι όποιοι άλλοι. Ακόμα και ο πιο κοντινός, ο πιο ‘δικός’ μας άνθρωπος.

Στη «δίκη του αιώνα» που διήρκεσε 16 εβδομάδες, η «πιο θαρραλέα γυναίκα του κόσμου», πρωταγωνίστρια του «χειρότερου οργανωμένου σεξουαλικού εγκλήματος της γενιάς, στη Γαλλία» ξεκαθάρισε από την πρώτη ημέρα πως «δεν είναι το κουράγιο μου, αλλά η αποφασιστικότητά μου να αλλάξω τα πράγματα. Δεν πρόκειται για τη δική μου μάχη, αλλά για αυτήν όλων των θυμάτων βιασμών».

Για αυτό και απαρνήθηκε το δικαίωμά της στην ανωνυμία και την ‘κλειστή’ δίκη και συμφώνησε να προβληθούν τα βίντεο των βιασμών της από 50 άνδρες ηλικίας από 26 έως 74 ετών στη δικαστική αίθουσα, ενώπιον κοινού και media.

Είχε αποφασίσει πως «ήλθε η ώρα η ντροπή να αλλάξει πλευρά. Η ντροπή δεν είναι δική μας (των θυμάτων). Είναι δική τους (των βιαστών)» , να πάρει τον έλεγχο της ζωής της και της ιστορίας της στα χέρια της, μετά τα δέκα χρόνια που πέρασε στην πλήρη άγνοια, έρμαιο των νοσηρών διαθέσεων του ανθρώπου που θεωρούσε πως την αγαπά και τη νοιάζεται για δεκαετίες.

Όπως έγραψε η Guardian «θα μπορούσε να περάσει στο δικαστήριο την κλασική ιστορία, ό,τι περνούν συνήθως τα θύματα βιασμού: την ντροπή, τις κατηγορίες και και το bullying πως έφταιγε εκείνη. Αντ’ αυτού, τη διέλυσε και έγραψε τη δική της».

Η Πελικό χρειάστηκε 4 χρόνια για να δει τα βίντεο

Μελέτες έχουν δείξει πως ο βασικότερος λόγος που δεν μιλούν τα θύματα βιασμού είναι η αυτοενοχοποίηση. Φοβούνται να μην κατηγορηθούν (από το βιαστή, τους δικηγόρους, την αστυνομία, το δικαστικό σύστημα και τα media) πως έφταιγαν για αυτό που υπέστησαν. Νιώθουν ντροπή. Έτσι αρχίζουν να δικαιολογούν τον κακοποιητή, αναλαμβάνοντας εκείνες την ευθύνη.

Από την στιγμή που η αστυνομία αποκάλυψε στην 72χρονη Γαλλίδα τι περνούσε εν αγνοία της επί μια δεκαετία (πώς τη νάρκωνε ο σύζυγός της, πώς καλούσε τους βιαστές στο σπίτι τους και όσα συνέβαιναν κατά την κακοποίηση) χρειάστηκε 4 χρόνια δουλειάς με επαγγελματίες υγείας, για να μπορέσει να αφήσει πίσω την ντροπή και να δει ξεκάθαρα πως δεν έφταιγε εκείνη για τίποτα. Έτσι κατάφερε να δει και τα βίντεο των βιασμών της.

Tα πρώτα τρία τα πέρασε, προσπαθώντας να κατανοήσει τι ακριβώς είχε συμβεί -στα πρώτα στιγμιότυπα που της έδειξαν από τους βιασμούς της, δεν αναγνώρισε τον εαυτό της. Όταν ‘κάθισαν’ μέσα της όλες οι πληροφορίες, αισθάνθηκε ατελείωτη ντροπή.

Σκέφτηκε να αυτοκτονήσει. Με τη βοήθεια ειδικών αποφάσισε πως θα κάνει κάτι άλλο: θα γνωστοποιήσει την υπόθεσή της σε όλον τον κόσμο.

«Άρχισε να βλέπει τα βίντεο όταν της ήλθε η ιδέα να επιτρέψει την είσοδο του κόσμου στη δικαστική αίθουσα. Είχε καταλάβει πως αν ήταν ‘κλειστή’ η δίκη, θα περνούσε 4 μήνες σε έναν χώρο με την ίδια στην μια άκρη και 90 άλλους ανθρώπους στην άλλη. Ήθελε και να βοηθήσει άλλες γυναίκες να μιλήσουν. Ένιωσε λοιπόν, ότι θα έπρεπε να έχει πλήρη επίγνωση της υπόθεσης, μολονότι θα προτιμούσε να μην μάθει ποτέ τίποτα. Αλλά αυτό δεν ήταν πιθανό» εξήγησε ο δικηγόρος της, Στεφάν Μπαμπονό.

«Ένιωσε εξαιρετικά ταπεινωμένη. Αισθάνθηκε ντροπή όταν άκουγε τον εαυτό της να ροχαλίζει και τον έβλεπε σε θέσεις που ήταν άρδην αντίθετες από αυτό που ήταν. Ήταν εξαιρετικά σοκαρισμένη όταν διαπίστωσε πως -κατά της ιδίας το ρηθέν- τη χρησιμοποιούσαν σαν να ήταν αντικείμενο, σαν να ήταν σακούλα σκουπιδιών. Αυτό τη βοήθησε να καταλήξει στο ότι θέλει ‘ανοιχτή’ δίκη, ώστε ο κόσμος να καταλάβει ακριβώς τι της συνέβη».

Από την αρχή ρωτούσε ‘γιατί’. Κανείς δεν μπορούσε να το απαντήσει (ψυχολόγοι, ψυχίατροι, τα παιδιά τους ή φίλοι τους), ώσπου ο Dominique εξήγησε ότι της είχε προτείνει να κάνουν swinging, αλλά είχε αρνηθεί. Οπότε πήρε την κατάσταση στα χέρια του.

Η υπόθεση που ‘άνοιξε’ τη συζήτηση για τους βιασμούς στη Γαλλία

Μεταξύ των μεγαλύτερων ερωτημάτων που είχε η Πελικό ήταν γιατί τόσοι άνδρες (εκτιμώνται τουλάχιστον 70, ωστόσο ταυτοποιήθηκαν οι 50) ανταποκρίθηκαν στο διαδικτυακό κάλεσμα του συζύγου της, να τη βιάσουν (το forum είχε τίτλο «Δεν θα το μάθει ποτέ» και ο Dominique εξηγούσε πως η γυναίκα του θα ήταν ναρκωμένη) και γιατί ουδείς -εκ των εκατοντάδων χιλιάδων που την έβλεπαν κάθε μήνα- κατήγγειλε τι γινόταν (‘αγγελία’ και βιασμούς) στην αστυνομία.

«Ήλθε η ώρα η κοινωνία να κοιτάξει αυτήν την φαλλοκρατική, πατριαρχική κοινωνία και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον βιασμό», τόνισε στην τελική της ομιλία, με τα media να γράφουν πως η τοξική αρρενωπότητα είναι αυτή που επιτρέπει τους μαζικούς βιασμούς.

Περισσότεροι από 200 άνδρες celebrities της χώρας υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή στην οποία τονιζόταν πως έπρεπε να αλλάξει κάτι. Χαρακτηριστικά, υπήρχε η ατάκα «η ανδρική βία δεν είναι ένα ζήτημα για τα τέρατα, είναι ένα ζήτημα για τους άνδρες» και παρακαλούσαν τους άνδρες να σταματήσουν να αντιμετωπίζουν τις γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα.

Το πρώτο που έκανε η κυβέρνηση της χώρας που έδωσε ‘καταφύγιο’ στον Ρόμαν Πολάνσκι, όταν διέφυγε από τις ΗΠΑ αφότου ομολόγησε την ενοχή του για σεξ με 13χρονη στην οποία είχε δώσει ναρκωτικά και όπου οι κατηγορούμενοι για σεξουαλικά εγκλήματα συνήθως αθωώνονται, ήταν να αρχίσει εκστρατεία ευαισθητοποίησης του κοινού, σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών για τη διάπραξη σεξουαλικών επιθέσεων, με μια αφίσα που έγραφε: «Η χημική υποταγή αφαιρεί τις αναμνήσεις σας, αλλά αφήνει ίχνη».

Εν τω μεταξύ, η υπόθεσή της θα γίνει ντοκιμαντέρ με τίτλο «Chemical Submission, May Shame Change Camp», παραγωγής της δημόσιας τηλεόρασης της Γαλλίας -η κόρη της Ζιζέλ θα αναλάβει την αφήγηση.

Μια ημέρα μετά την ολοκλήρωση της δίκης, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ευχαρίστησε την Πελικό για το θάρρος της και εκτίμησε πως άνοιξε το δρόμο για τις επόμενες γυναίκες-θύματα βιασμού.

«Ευχαριστούμε Ζιζέλ Πελικό. Για τη δικαιοσύνη στο όνομα της οποίας αντιμετωπίσαμε με το κεφάλι ψηλά αυτήν τη δοκιμασία. Για όλους εμάς, διότι η αξιοπρέπεια και το θάρρος σας συγκίνησαν και ενέπνευσαν τη Γαλλία και τον Κόσμο. Για τις γυναίκες, οι οποίες θα έχουν πάντα κάποια που τους άνοιξε το δρόμο για να μιλήσουν και να αγωνιστούν».

Πολιτικοί από όλες τις παρατάξεις της Γαλλίας χειροκρότησαν τη 72χρονη ως σύμβολο του γυναικείου θάρρους, ενώ την αξιοπρέπειά της εξήρε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ και ο Όλαφ Σολτς, για να ακολουθήσουν πολλοί άλλοι εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής.

Το ιατρικό πρόβλημα που ανέδειξε η υπόθεση Πελικό

Ενδεχομένως η μεγαλύτερη απορία όσων παρακολούθησαν την υπόθεση (μετά την προφανή) ήταν πώς γίνεται οι γιατροί που εξέταζαν τα δέκα χρόνια της κακοποίησής της τη γυναίκα αυτήν, δεν είχαν δει σημάδια καταναγκαστικής σεξουαλικής πράξης -αφού η Πελικό ήταν παντρεμένη επί δεκαετίες με τον άνθρωπο που την συνόδευε στα ραντεβού, ‘άρα νοιαζόταν’.

Εξηγήθηκε πως αυτό από μόνο του «απεικονίζει τους μηχανισμούς καταναγκαστικού ελέγχου στις συζυγικές σχέσεις.

Κανένας από τους γιατρούς δεν έκανε τη σύνδεση μεταξύ νευρολογικών προβλημάτων ή απώλειας μνήμης και της πιθανότητας να έχει υποστεί ενδοοικογενειακή βία και καταναγκαστικό ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ναρκωτικών

Αυτό είναι ένα από τα πράγματα για τα οποία πρέπει να είμαστε πολύ, πολύ σαφείς. Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να είναι πολύ πιο εκπαιδευμένοι από ό,τι είναι και να ανακρίνουν συστηματικά τους γονείς τους για οποιαδήποτε κατάσταση για να εντοπίσουν την ενδοοικογενειακή βία και τον καταναγκαστικό έλεγχο».

Πώς έριξε την αυλαία η πρωταγωνίστρια

Mε την έξοδό της από το δικαστήριο όπου πήγαινε κάθε ημέρα, για τέσσερις μήνες, η Πελικό ομολόγησε πως «ήταν μια πολύ δύσκολη δοκιμασία. Αυτή τη στιγμή, σκέφτομαι κατ’ αρχάς τα τρία παιδιά μου: τον Νταβίντ, την Καρολίν και τον Φλοριάν. Σκέφτομαι και τα εγγόνια μου γιατί είναι το μέλλον. Ηγήθηκα επίσης αυτόν τον αγώνα για αυτούς, καθώς και για τις νύφες μου, την Ορόρ και τη Σελίν» των οποίων άσεμνες φωτογραφίες επίσης ‘τράβηξε’ και κυκλοφόρησε ο καταδικασμένος Dominique.

«Σκέφτομαι επίσης, όλες τις άλλες οικογένειες που επλήγησαν από αυτή την τραγωδία. Και τέλος, σκέφτομαι τα μη αναγνωρισμένα θύματα, των οποίων οι ιστορίες συχνά μένουν στη σκιά. Θέλω να ξέρετε ότι μοιραζόμαστε τον ίδιο αγώνα.

Θα ήθελα να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη σε όλους όσους με στήριξαν σε όλη αυτή τη δοκιμασία. Τα μηνύματά σας με συγκίνησαν βαθιά και μου έδωσαν τη δύναμη να επιστρέφω κάθε μέρα για να αντιμετωπίζω αυτές τις μεγάλες, καθημερινές ακροάσεις.

Θα ήθελα επίσης, να ευχαριστήσω το Association d’aide aux viktima (Σύλλογος Βοήθειας Θυμάτων), του οποίου η αμέριστη υποστήριξη ήταν ανεκτίμητη.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τους δικηγόρους μου, γνωρίζουν την ευγνωμοσύνη και την υψηλή εκτίμηση που τους τρέφω, καθώς με συνόδευσαν σε κάθε βήμα αυτής της επίπονης διαδικασίας.

Όταν άνοιξα τις πόρτες σε αυτή τη δίκη, ήθελα όλη η κοινωνία να είναι μάρτυρας στα όσα θα γίνονταν εδώ. Δεν έχω μετανιώσει ποτέ για αυτήν την απόφαση. Τώρα, έχω εμπιστοσύνη στην ικανότητά μας να βρούμε ένα καλύτερο μέλλον, όπου όλοι -γυναίκες και άνδρες- μπορούμε να ζήσουμε αρμονικά, με σεβασμό και αμοιβαία κατανόηση».