Η Ισπανία είναι ο νέος μεγάλος εχθρός της Βρετανίας

Γιβραλτάρ ή Χιμπραλτάρ, με ισπανική προφορά. Μια μικρή βραχώδης χερσόνησος έκτασης 6,8 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο νότιο μέρος της Ιβηρικής χερσονήσου που έρχεται στο προσκήνιο μέσω Brexit και γίνεται το μήλο της έριδος για την Ισπανία και τη Μεγάλη Βρετανία.

Ο “βράχος του Ταρίκ” όπως ονομαζόταν αρχικά, έχει αποτελέσει ουκ ολίγες φορές αντικείμενο αντιπαραθέσεων λόγω της στρατηγικής του θέσης. Το 711 μ.Χ. το είχε καταλάβει ο Βέρβερος Ταρίκ, στη συνέχεια το πήραν στα χέρια τους οι Ισπανοί της Γρανάδας το 1492 και στις 24 Ιουλίου του 1704 πέρασε στην δικαιοδοσία των Βρετανών μετά την απόβαση του ναυάρχου Sir George Rooke.

Η βρετανική κυριαρχία αναγνωρίσθηκε από την Συνθήκη της Ουτρέχτης το 1713 την οποία και ακολούθησαν οι Συνθήκες των Παρισίων 1763 και των Βερσαλιών 1783.

Δύο δημοψηφίσματα υπέρ της παραμονής

Το 1969 η Ισπανία έκλεισε τα σύνορα με το Γιβραλτάρ ζητώντας την επιστροφή του από το Ηνωμένο Βασίλειο μετά από δημοψήφισμα που ζήτησε ο ΟΗΕ για την ανεξαρτησία ή υπαγωγή του στην Ισπανία.

Σε εκείνο το δημοψήφισμα η πλειοψηφία των κατοίκων τάχθηκαν υπέρ της συνέχισης της σύνδεσης με τη Βρετανία. Ωστόσο, στις 15 Δεκεμβρίου 1982 με απόφαση του Βασιλιά της Ισπανίας Χουάν Κάρλος, τα σύνορα ξανάνοιξαν μετά από 13 χρόνια. Με ένα νεότερο δημοψήφισμα το 2002 επιλέχθηκε και πάλι η παραμονή του Γιβραλτάρ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό οδήγησε σε ένα νέο Σύνταγμα το 2006 και τριμερείς συμφωνίες και την επίλυση χρόνιων προβλημάτων.

Σήμερα το Γιβραλτάρ θεωρείται ένα από τα τελευταία απομεινάρια της αλυσίδας των βρετανικών κτήσεων που διασφάλιζαν τη θαλάσσια πρόσβαση προς τις Ινδίες. Οι κάτοικοι του Γιβραλτάρ είναι Βρετανοί πολίτες, ωστόσο έχουν αυτονομία και αυτοδιοίκηση. Η τοπική κυβέρνηση επιλύει κατά το δοκούν κάθε ζήτημα, πλην αυτών της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής, που παραμένουν αρμοδιότητα της κεντρικής βρετανικής διοίκησης.

Η νέα εμπλοκή στην περιοχή άρχισε αμέσως μετά την ανακοίνωση της νίκης του Brexit. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας Χοσέ Μανουέλ Γκαρθία Μαργκάγιο, πρότεινε αμέσως “συγκυριαρχία” της Ισπανίας και της Βρετανίας επί του Γιβραλτάρ, η οποία θα επιτρέψει στον βρετανικό θύλακα την πρόσβαση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το Brexit.

Συγκεκριμένα, προτείνει βρετανο-ισπανική συγκυριαρχία για μία περιορισμένη χρονική περίοδο, που θα οδηγήσει στην επιστροφή του Γιβραλτάρ στην Ισπανία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιορισμένης χρονικής περιόδου οι κάτοικοι του Γιβραλτάρ θα μπορούσαν να διατηρήσουν την βρετανική υπηκοότητα εάν το θέλουν και ένα ειδικό φορολογικό καθεστώς.

Οι 33.140 κάτοικοί του Γιβραλτάρ ψήφισαν στην συντριπτική τους πλειοψηφία υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (96%), ωστόσο η Βρετανία αρνείται κάθε διαπραγμάτευση σχετικά με τον “βράχο”.

Θερμό επεισόδιο για τον φορολογικό παράδεισο

Από τη δική της μεριά η ΕΕ αποφάσισε να χορηγήσει στην Ισπανία δικαίωμα άσκησης βέτο για τη μελλοντική σχέση του βρετανικού θύλακα με την Ένωση. Στις 4 Απριλίου η κυβέρνηση του Γιβραλτάρ κατήγγειλε ότι πλοίο του ισπανικού Πολεμικού Ναυτικού εισήλθε στα χωρικά ύδατα του βρετανικού θύλακα χωρίς να πάρει την άδεια από την κυβέρνηση. “Δεν πρόκειται για παράνομη είσοδο, καθώς για εμάς αποτελεί τη χρήση των υδάτων μας”, απάντησε εκπρόσωπος του ισπανικού υπουργείου Εξωτερικών.

Ο πρώην επικεφαλής των Τόρις, Μάικλ Χάουαρντ, ανέφερε μάλιστα ότι η Τερέζα Μέι θα ήταν έτοιμη να κάνει πόλεμο για να υπερασπισθεί το Γιβραλτάρ, όπως έκανε πριν από 35 χρόνια η Μάργκαρετ Θάτσερ για τα Φόκλαντς. Δηλώσεις που υποβαθμίστηκαν ωστόσο από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Όχι σε βρετανική αποικία μέσα στην Ένωση

Επίσης, ο πρωθυπουργός του Γιβραλτάρ, Φάμπιαν Πικάρντο, θεωρεί ότι η Ισπανία προσπαθεί να τρομοκρατήσει το Γιβραλτάρ και πως η ΕΕ επιτρέπει μια τέτοια συμπεριφορά. Ο ίδιος διακηρύσσει ότι ο βρετανικός θύλακας δεν θα επιτρέψει να γίνει διαπραγματευτικό όπλο στις διαπραγματεύσεις για το Brexit. Από την πλευρά του, έκπληκτος δηλώνει ο Ισπανός ΥΠΕΞ, για τον τόνο που υιοθετεί το Λονδίνο.

Ο εκπρόσωπος των Βρετανών Εργατικών, Κιρ Στάρμερ, δήλωσε, ότι το Γιβραλτάρ δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί, ενώ, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Μπόρις Τζόνσον, υπογράμμισε, ότι η Βρετανία παραμένει “ακλόνητη σαν βράχος” στην υποστήριξή της προς το Γιβραλτάρ.

Το ίδιο δήλωσε και ο Βρετανός Ευρωβουλευτής Άσλει Φοξ των Συντηρητικών, μιλώντας στην Ολομέλεια του Στρασβούργου, στην οποία βρέθηκε και το NEWS 247. “Η κυριαρχία του Γιβραλτάρ δεν είναι μέρος των διαπραγματεύσεων, ούτε θα γίνει αντικείμενο προς πώληση. Δεν υπάρχει λόγος για καθυστερήσεις. Θέλουμε να επιτύχουμε μια βαθιά εταιρική σχέση”, ανέφερε.

Από τη δική του μεριά, ο Ισπανός Σοσιαλδημοκράτης Ραμόν Ατόντο απάντησε σε ιδιαιτέρως έντονο ύφος πως η Ευρωπαϊκή Ένωση “δεν θα δεχθεί βρετανική αποικία μέσα στα σύνορα της εν έτει 2017”, δείχνοντας το πνεύμα που θα ακολουθηθεί.

Να σημειώσουμε φυσικά πως το Γιβραλτάρ θεωρείται φορολογικός παράδεισος στην Ευρώπη μαζί με τη Νήσο του Μαν, το Λιχτενστάιν, τα νησιά του Γκέρνσεϊ, το Τζέρσεϊ, αλλά και το Μονακό. Στο Γιβραλτάρ μάλιστα, το αφορολόγητο αυξάνεται όσο αυξάνεται το εισόδημα και ταυτόχρονα στα υψηλά εισοδήματα μειώνεται ο φορολογικός συντελεστής. Η φορολογία των 18.000 επιχειρήσεων με έδρα το Γιβραλτάρ είναι στο 10%, πολύ χαμηλότερη από το 30% στην Ισπανία και το 25% στη Βρετανία.

Στο σχέδιο της κοινής θέσης της Ε.Ε. για τις διαπραγματεύσεις εξόδου υπογραμμίζεται ότι: “Μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, καμία συμφωνία μεταξύ ΕΕ – Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα ισχύει για την περιοχή του Γιβραλτάρ, χωρίς την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ του Βασιλείου της Ισπανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου”.

Επί της ουσίας αυτή η διατύπωση δίνει το δικαίωμα στην Ισπανία να προχωρήσει σε νέες διαπραγματεύσεις για κοινή κυριαρχία στον “βράχο”, ενώ η όλη κουβέντα γίνεται διαπραγματευτικό “όπλο” στα χέρια της Ένωσης, που ενδέχεται να ζητήσει ανταλλάγματα από τους Βρετανούς κατά το στάδιο της αποχώρησης τους. Η δε κυβέρνηση του Γιβραλτάρ έχει τονίσει ότι επιθυμεί να διαπραγματευθεί ένα “ειδικό καθεστώς” με την ΕΕ έπειτα από την Brexit, σε ό,τι αφορά την οικονομική σχέση, κάτι που η Ισπανία ανέφερε ότι είναι έτοιμη να συζητήσει.

Με όλα τα θέματα της διαπραγματευτικής ατζέντας για την υλοποίηση του Brexit ανοιχτά, το μόνο βέβαιο είναι πως το μέλλον του διαφιλονικούμενου βράχου παραμένει υπό συζήτηση.

Φωτογραφία: AP Photo/Laura Leon