Η περίεργη εμμονή του Ίλον Μασκ με τη Βρετανία

“Ο εμφύλιος πόλεμος είναι αναπόφευκτος“, “Η Βρετανία σε πλήρη σταλινισμό“, “Οι Βρετανοί έχουν κουραστεί από ένα τυραννικό αστυνομικό κράτος“.

Οι παραπάνω φράσεις είναι μόνο μερικά από τα tweets που έχει κάνει τον τελευταίο καιρό ο Ίλον Μασκ για τη Βρετανία και την πολιτική σκηνή της χώρας, απόψεις οι οποίες έχουν αλλάξει δραματικά από το 2012, όταν μετά από ένα επαγγελματικό ταξίδι στο Λονδίνο και την Οξφόρδη δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για τους “πολλούς και ενδιαφέροντες ανθρώπους που γνώρισε εκεί”, αλλά και για το πόσο πολύ του αρέσει η Βρετανία.

Όπως αναφέρει ο Mike Wendling στο άρθρο του στο BBC, εκτός από το ότι δεν διστάζει να εμπλακεί σε διαδικτυακές αντιπαραθέσεις με Βρετανούς πολιτικούς, όπως για παράδειγμα ο Πρωθυπουργός της χώρας Σερ Κιρ Στάρμερ, ο Ίλον Μασκ έχει δείξει ενεργό ενδιαφέρον και για τη βρετανική πολιτική, προκαλώντας ανησυχία τόσο στην κυβέρνηση των Εργατικών -αγαπημένο στόχο του δισεκατομμυριούχου- όσο και στους Συντηρητικούς που τον βλέπουν να στηρίζει το ακροδεξιό κόμμα Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ.

Γιατί λοιπόν η σχέση του Μασκ με τον στενότερο σύμμαχο της Αμερικής φαίνεται να έχει επιδεινωθεί και τι επιδιώκει με αυτή τη στάση του;

Η δραστηριότητά του στο X δίνει κάποια στοιχεία αν και ο αυτοαποκαλούμενος “Αρχηγός Τρολ” συχνά εκφράζεται με υπερβολές και ασάφεια, αφήνοντας τους ακόλουθούς του να αναρωτιούνται αν είναι ειλικρινής ή ειρωνικός. Όταν για παράδειγμα έγραψε “Είναι αυτή η Βρετανία ή η Σοβιετική Ένωση;”, δεν εννοούσε κυριολεκτικά ότι η Βρετανία είναι ένα ολοκληρωτικό κομμουνιστικό κράτος, αλλά υπονόησε κάτι παρόμοιο.

Τα τελευταία χρόνια, παρατηρητές του Μασκ έχουν επισημάνει ότι οι αναρτήσεις του στους 200 εκατομμύρια ακόλουθούς του προέρχονται κυρίως από μια συγκεκριμένη οπτική: μια κοσμοθεωρία που είναι φιλελεύθερη και “αντι-woke”, στραμμένη κατά των προοδευτικών και των κεντρώων.

Η μεγάλη αλλαγή έγινε εμφανής το καλοκαίρι του 2024, κατά τη διάρκεια των ταραχών στο Southport της βορειοδυτικής Αγγλίας, μετά τη φρικτή δολοφονία τριών κοριτσιών.

Κατά τη διάρκεια των ταραχών, ψευδείς φήμες σχετικά με το προφίλ του δράστη κατέκλυσαν το X, κυρίως από ακροδεξιούς λογαριασμούς που επανενεργοποιήθηκαν όταν ο Μασκ ανέλαβε την εταιρεία πριν δύο χρόνια. Καθώς οι διαμαρτυρίες κλιμακώθηκαν σε βίαιες συγκρούσεις, ο πρωθυπουργός Σερ Κιρ Στάρμερ προειδοποίησε τις μεγάλες εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης: “Η βία που υποδαυλίζεται διαδικτυακά είναι έγκλημα. Αυτό συμβαίνει στις πλατφόρμες σας, και ο νόμος πρέπει να τηρείται παντού”.

Ο Μασκ απάντησε μονολεκτικά: “Παρανοϊκό“. Λίγο αργότερα, διέδωσε ψευδείς ισχυρισμούς για σχέδια του Στάρμερ να χτίσει στρατόπεδα κράτησης στα Νησιά Φόκλαντ για τους ταραχοποιούς. Παρότι το σχετικό post διαγράφηκε, είχε ήδη συγκεντρώσει πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές.

Ο Μασκ επέκρινε επίσης την “κατάσταση υπερπληθυσμού των φυλακών” στη Βρετανία στο podcast του Joe Rogan λέγοντας ότι πρέπει να “κάνουμε τον Όργουελ μυθοπλασία ξανά”, μια αναφορά στα γραπτά του Τζορτζ Όργουελ για τη δυστοπική κοινωνία.

Παρόλο που η ελευθερία του λόγου δεν είναι το μόνο μεγάλο θέμα του Μασκ- φαίνεται ότι τον ενδιαφέρουν πολύ και τα υπαρξιακά ζητήματα γύρω από το μέλλον της ανθρωπότητας. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, σε απάντηση σε tweet ενός δεξιού Αμερικανού influencer, που έκανε έναν υπερβολικό ισχυρισμό σχετικά με μια έκθεση της τελευταίας κυβέρνησης για τη ριζοσπαστικοποίηση, σχολίασε: “Τι συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο;“.

Η στάση του Μασκ απέναντι στη Βρετανία σχετίζεται και με τη νέα Online Safety Act, που επιτρέπει στην Ofcom να επιβάλλει τεράστια πρόστιμα σε εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης για την παρουσία παράνομου περιεχομένου στις πλατφόρμες τους. Ο νόμος προβλέπει πρόστιμα έως και 10% των παγκόσμιων εσόδων ή ακόμα και αποκλεισμό της πλατφόρμας από τη βρετανική αγορά σε σοβαρές περιπτώσεις.

Ο Μασκ, γνωστός υποστηρικτής της «απόλυτης ελευθερίας λόγου», έχει κατηγορηθεί για επιλεκτική εφαρμογή της αρχής αυτής. Αν και στη Βρετανία επικρίνει το νέο νόμο, έχει αποφύγει να σχολιάσει τη λογοκρισία στην Κίνα, όπου η Tesla έχει σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα.

Η μεταστροφή του Μασκ: Από κεντρώος στη ρητορική περί “woke”

Το ενδιαφέρον του Μασκ για τις πολιτικές υποθέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου φαίνεται να αντικατοπτρίζει το πώς έχουν αλλάξει οι δικές του πολιτικές πεποιθήσεις. Παλαιότερα αυτοπροσδιοριζόταν ως κεντρώος και μάλιστα έκανε δωρεά στην εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον. Σήμερα, όμως, επικεντρώνεται συχνά στη ρητορική περί του “woke mind virus“, που αποτελεί κεντρικό στοιχείο των δημόσιων τοποθετήσεών του.

Σύμφωνα με συνεντεύξεις και μια πρόσφατη βιογραφία, ένα από τα γεγονότα της ζωής του που φέρεται να επηρέασε βαθιά τις απόψεις και τη στάση του απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα ήταν η μετάβαση φύλου που επέλεξε να κάνει ένα από τα παιδιά του, η Βίβιαν Γουίλσον, η οποία και διέκοψε κάθε επαφή μαζί του.

Ο πρώην κιθαρίστας των Mumford & Sons, Γουίνστον Μάρσαλ, που έγινε παρουσιαστής podcast και πολιτικός σχολιαστής με δεξιό προσανατολισμό, εκτιμά ότι ο Μασκ εμπλέκεται σε αντιπαραθέσεις επειδή “νοιάζεται βαθιά για τη Βρετανία“.

“Η Βρετανία είναι η γενέτειρα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, των μεγάλων φιλοσοφιών που αποτελούν τα θεμέλια της Αμερικής”, αναφέρει ο Μάρσαλ.

Αν και ο Μασκ δηλώνει μέγας υποστηρικτής της “απόλυτης ελευθερίας λόγου”, ορισμένοι αμφισβητούν αν ο μεγιστάνας είναι πραγματικά τόσο αφοσιωμένος στην ελευθερία του λόγου όσο ισχυρίζεται, ενώ έχει κατηγορηθεί ότι δρα επιλεκτικά. Για παράδειγμα, έχει αποφύγει να σχολιάσει τη λογοκρισία στην Κίνα, όπου η Tesla έχει σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα, ενώ αντίθετα, στη Βρετανία, όπου τα επιχειρηματικά του συμφέροντα είναι λιγότερα, φαίνεται να ασκεί μεγαλύτερη κριτική.

Το Κέντρο για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους (Center for Countering Digital Hate), που εξετάζει τις πρακτικές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υπήρξε από τους πιο έντονους επικριτές του. Ο Μασκ απάντησε καταθέτοντας μήνυση κατά του οργανισμού, κατηγορώντας τον για κακή χρήση δεδομένων και πρόκληση απωλειών σε διαφημιστικά έσοδα. Ωστόσο, η υπόθεση απορρίφθηκε.

Ο διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου, Ιμράν Άχμεντ, χαρακτήρισε την υπόθεση “ενδεικτική της νοοτροπίας ενός ανθρώπου που αδυνατεί να κατανοήσει ότι η ελευθερία του λόγου είναι δικαίωμα για όλους, όχι μόνο για τον ίδιο”.

Η νέα νομοθεσία στη Βρετανία, γνωστή ως Online Safety Act, που ψηφίστηκε στα τέλη του 2023, μπορεί να έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για την πλατφόρμα X. Ο νόμος επιτρέπει στην Ofcom να επιβάλλει τεράστια πρόστιμα – έως και 10% των παγκόσμιων εσόδων – σε κοινωνικά δίκτυα που φιλοξενούν παράνομο περιεχόμενο, καθώς και να μπλοκάρει την πρόσβαση στην πλατφόρμα στη Βρετανία, αν κριθεί απαραίτητο.

Ο Άντριου Τσάντγουικ, καθηγητής πολιτικής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Loughborough, σημειώνει ότι ενώ ορισμένες διατάξεις του νόμου δεν προκαλούν διαφωνίες, τα πράγματα περιπλέκονται όταν το παράνομο περιεχόμενο συγχέεται με παραπληροφόρηση ή ψευδείς ειδήσεις που κυκλοφορούν στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτό περιλαμβάνει “αδικήματα δημόσιας τάξης με ρατσιστικό ή θρησκευτικό πρόσημο ή υποκίνηση βίας”.

Υποστηρικτές του νόμου, όπως ο Γκογουέιν Τάουλερ, πρώην επικεφαλής Τύπου του Reform UK, αρνούνται ότι η νομοθεσία αποσκοπεί στη λογοκρισία. “Ο Μασκ ίσως να μην γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες, αλλά βλέπει τη συνολική εικόνα”, λέει, αναφερόμενος σε αυτό που ορισμένοι περιγράφουν ως αυξανόμενη κουλτούρα λογοκρισίας.