Η πόλη που γλίτωσε από τα “deal” του Ερντογάν – “Χρειαζόμαστε επανάσταση στη νοοτροπία μας”

Ο πόνος δίνει τη θέση του στον θυμό και την απογοήτευση όσο περνούν οι μέρες από τον φονικό σεισμό στην Τουρκία, με τις πιθανότητες να εντοπιστούν περισσότεροι επιζώντες στα χαλάσματα να λιγοστεύουν όλο και περισσότερο και τον τραγικό απολογισμό να αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς.

Μετά το αρχικό “μούδιασμα”, ο τούρκος πρόεδρος βρίσκεται στο επίκεντρο της κριτικής σε ό,τι αφορά στη διαχείριση της κατάστασης. Αντιπολίτευση και κάτοικοι των πληγέντων περιοχών κατηγορούν την κυβέρνηση για αργή και ανεπαρκή αντίδραση, καθώς και για έλλειψη μέτρων πρόληψης για φυσικές καταστροφές, ιδίως μετά τον μεγάλο σεισμό του 1999 και την ανάρρισή της στην εξουσία.

Το αίσθημα της οργής φάνηκε ακόμη πιο έντονα όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος σε τρεις μήνες -εκτός απροόπτου- θα βρεθεί αντιμέτωπος με την πρόκληση των εκλογών, πραγματοποίησε επίσκεψη στις περιοχές που έπληξε ο σεισμός και παραδέχθηκε την ύπαρξη ορισμένων προβλημάτων στην αρχική αντίδραση της κυβέρνησης.

Στο Αντιγιαμάν, στη νοτιοανατολική Τουρκία, η Ελίφ Μπουσρά Οζτούρκ περίμενε έξω από τα συντρίμμια ενός κτιρίου το Σάββατο, όπου είχαν παγιδευτεί ο θείος και η θεία της και όπου είχαν ήδη βρεθεί τα πτώματα δύο εξαδέλφων της.

“Για τρεις μέρες περίμενα έξω για βοήθεια. Δεν ήρθε κανείς. Υπήρχαν τόσο λίγες ομάδες διάσωσης, που μπορούσαν να επέμβουν μόνο σε μέρη που ήταν σίγουροι ότι υπήρχαν άνθρωποι ζωντανοί” είπε στο Associated Press.

Στο ίδιο κτιριακό συγκρότημα, ο Αμπντουλάχ Τας, 66 ετών, είπε ότι κοιμόταν μέσα σε ένα αυτοκίνητο κοντά στο κτίριο όπου ήταν θαμμένοι ο γιος, η νύφη και τα τέσσερα εγγόνια του. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι διασώστες έφτασαν για πρώτη φορά τέσσερις ημέρες μετά το χτύπημα του σεισμού. “Τι ωφελεί αυτό για τους ανθρώπους κάτω από τα συντρίμμια;” αναρωτήθηκε.

Το αίσθημα ότι δεν γίνονται αρκετά για τον απεγκλωβισμό θαμμένων μελών οικογενειών έχει επικρατήσει και σε άλλες πληγείσες περιοχές. Στην αρχαία πόλη Αντάκια, συντετριμμένοι πολίτες στάθηκαν πίσω από την ταινία της αστυνομίας το Σάββατο για να παρακολουθήσουν τις μπουλντόζες να ισοπεδώνουν μια πολυώροφη πολυτελή πολυκατοικία που είχε καταρρεύσει μερικώς.

Πάνω από 1.000 κάτοικοι βρίσκονταν στο 12ώροφο κτίριο όταν σημειώθηκε ο σεισμός, σύμφωνα με μέλη της οικογένειας που παρακολουθούσαν την προσπάθεια να ανασυρθούν τυχόν επιζώντες. Εκατοντάδες ήταν ακόμα μέσα, είπαν, αλλά παραπονέθηκαν ότι η προσπάθεια απελευθέρωσής τους ήταν αργή.

Οι υποσχέσεις του Ερντογάν που… πήγαν περίπατο

Δεν ήταν μόνο τα αγαπημένα πρόσωπα που θάφτηκαν κάτω από τα συντρίμμια, αλλά και οι υποσχέσεις για μια χώρα χωρίς διαφθορά και ένα κράτος που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του λαού του.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκανε αυτές τις εξαγγελίες αφού το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ανέλαβε την εξουσία μετά από τον σεισμό του 1999, όταν χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω της, επίσης, αργής αντίδρασης της κυβέρνησης.

Κατηγόρησε τότε, δε, για όλα τα δεινά της δεκαετίας του 1990 την εκτεταμένη διαφθορά, τις δυσλειτουργικές κυβερνήσεις και τους μη ανταποκρινόμενους κρατικούς θεσμούς και υποσχέθηκε ότι, υπό την εξουσία του, τα πράγματα θα άλλαζαν ριζικά.

Μάταια, όμως…

Όπως παρατηρεί το Foreign Policy, έχουν περάσει οι περίοδοι που οι εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των εταίρων του κυβερνητικού συνασπισμού καθιστούσαν δύσκολη τη λήψη αποφάσεων.

Στις δύο δεκαετίες που βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας, ο Ερντογάν έχει συγκεντρώσει την εξουσία στα χέρια του. Για να το πετύχει αυτό, προέβη σε “εκκαθάριση” κρατικών θεσμών, τοποθέτησε ανθρώπους από το περιβάλλον του σε θέσεις-κλειδιά και βοήθησε έναν στενό πυρήνα γύρω του να πλουτίσει. Ο συνδυασμός όλων αυτών άνοιξε το δρόμο για την τραγωδία που σημειώθηκε την Τουρκία την περασμένη Δευτέρα.

Φυσικά, το μέγεθος του σεισμού τον έκανε πιο θανατηφόρο, ωστόσο ακαδημαϊκές έρευνες δείχνουν ότι οι σεισμικές δονήσεις αυξάνουν περισσότερο τον τραγικό απολογισμό σε χώρες που πλήττονται από εκτεταμένη διαφθορά.

Η τουρκική οικονομία υπό τον Ερντογάν γνώρισε ανάπτυξη χάρη στην οικοδομική έκρηξη. Ωστόσο, μέσω αυτής πλούτισε ένας στενός κύκλος συνεργατών του τούρκου προέδρου από τον κατασκευαστικό τομέα, στους οποίους ανέθεσε έργα υποδομής χωρίς διαγωνισμούς ή κατάλληλη ρυθμιστική εποπτεία.

Οι εταιρείες αυτές επιδόθηκαν σε… οικοδομικό μαραθώνιο, κατασκευάζοντας υποδομές σε σεισμογενείς περιοχές, χωρίς να ακολουθούν τους κατάλληλους οικοδομικούς κανόνες.

Ενδεικτικά, στο Χατάι, μία από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον σεισμό της Δευτέρας, κτίρια, νοσοκομεία, ακόμη και το τοπικό παράρτημα της τουρκικής Προεδρίας Διαχείρισης Καταστροφών και Έκτακτης Ανάγκης (AFAD), πολλά από τα οποία χτίστηκαν από συνεργάτες του Ερντογάν, είτε ισοπεδώθηκαν είτε υπέστησαν τεράστιες ζημιές.

Ο μοναδικός αεροδιάδρομος του αεροδρομίου της πόλης, που κατασκευάστηκε πάνω σε μια γραμμή ρήγματος από εταιρεία που συνδέεται στενά με τον τούρκο πρόεδρο, κόπηκε στα δύο μετά τον σεισμό.

Οι καταστροφές του παρελθόντος

Η πρακτική παραχώρησης έργων υποδομής στους “φίλους” του Ερντογάν -πολλοί από τους οποίους προβαίνουν σε περικοπές στην ασφάλεια– έχει οδηγήσει σε αντίστοιχες τραγωδίες στο παρελθόν. Πέρυσι, μια χιονοθύελλα έπληξε τη δυτική πόλη Ισπάρτα, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές, αφήνοντας τους κατοίκους χωρίς ρεύμα για εβδομάδες και οδηγώντας αρκετούς στον θάνατο.

Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας της πόλης είχαν ιδιωτικοποιηθεί από το ΑΚΡ και είχαν πωληθεί σε εταιρείες που ανήκαν στις Cengiz Holding και Kolin Holding, όμιλοι που ουσιαστικά ελέγχονται από τους στενότερους συνεργάτες του Ερντογάν.

Οι εταιρείες δεν έλαβαν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι υποδομές ήταν ανθεκτικές σε τέτοιες καταστροφές, απέτυχαν να ανταποκριθούν όταν χτύπησε η χιονοθύελλα και απέρριψαν οποιαδήποτε βοήθεια από τα κόμματα της αντιπολίτευσης στις γειτονικές πόλεις, προκαλώντας διαμαρτυρίες κατοίκων και κομμάτων κατά του διεφθαρμένου συστήματος διαγωνισμών.

Το 2018, ως αποτέλεσμα της έλλειψης εργασιών συντήρησης, ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα στη βορειοδυτική πόλη Corlu είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 25 άτομα, μεταξύ των οποίων και παιδιά.

Το 2014, 301 ανθρακωρύχοι βρήκαν τραγικό θάνατο στην πόλη Soma μετά από έκρηξη σε ορυχείο τη στιγμή που 787 εργάτες βρίσκονταν κάτω από τη γη. Ο πρόεδρος της Soma Holding, Alp Gurkan, είναι επίσης στενός συνεργάτης του Ερντογάν. Η εταιρεία επωφελήθηκε από τις ιδιωτικοποιήσεις κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης του AKP, επεκτάθηκε στον κατασκευαστικό κλάδο και ανέλαβε συμβάσεις αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι ανθρακωρύχοι και τα κόμματα της αντιπολίτευσης δήλωσαν ότι η εταιρεία δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Μόλις 20 ημέρες πριν από την έκρηξη, το AKP του Ερντογάν είχε απορρίψει μια πρόταση της αντιπολίτευσης για τη διερεύνηση των συνθηκών στο ορυχείο.

Ενώ η αδιαφορία του Ερντογάν και των συνεργατών του για τους κανονισμούς ασφαλείας έχει ως αποτέλεσμα να συμβαίνουν όλο και πιο συχνά τέτοιους είδους τραγικά περιστατικά, η αργή και ανεπαρκής αντίδραση της κυβέρνησης δρα επιπρόσθετα.

Το 2021, πυρκαγιές έπληξαν τη νότια Τουρκία, σκοτώνοντας τουλάχιστον εννέα ανθρώπους και αναγκάζοντας χιλιάδες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Ο Ερντογάν δέχθηκε έντονη κριτική για την προφανή κακή αντίδραση της κυβέρνησης και την ανεπαρκή προετοιμασία της για πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας.

Κόμματα της αντιπολίτευσης και κάτοικοι κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι δεν προμηθεύτηκε πυροσβεστικά αεροπλάνα, ενώ διοχέτευσε δισεκατομμύρια δολάρια σε κατασκευαστικές εταιρείες που δεν έλαβαν υπόψιν τους το περιβάλλον. Η κυβέρνηση παραδέχθηκε αργότερα ότι δεν διέθετε στόλο πυροσβεστικών αεροσκαφών και ότι τα υπάρχοντα αεροπλάνα δεν μπορούσαν να επιχειρήσουν.

Η αντίδραση της κυβέρνησης στον σεισμό της Δευτέρας ήταν για άλλη μια φορά ανεπαρκής. Στην Αντάκια, το προσωπικό της Διεύθυνσης Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτάκτων Αναγκών (AFAD) εμφανίστηκε 48 ώρες αργότερα, μόνο και μόνο για να ενημερώσει τους κατοίκους ότι δεν μπορούσε να βοηθήσει επειδή είχαν εντολή να επικεντρώσουν τις επιχειρήσεις διάσωσης αλλού. Ο τουρκικός στρατός θα μπορούσε να είχε συμβάλει καθοριστικά, ωστόσο ο Ερντογάν δεν έστειλε στρατεύματα αρκετά νωρίς για να βοηθήσουν στις προσπάθειες έρευνας και διάσωσης. Οι τουρκικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίες έπαιξαν κρίσιμο ρόλο μετά τον σεισμό του 1999, επίσης, απουσίαζαν.

Όλες αυτές οι αποτυχίες είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής του Ερντογάν να συγκεντρώνει την εξουσία στα χέρια του, να αποδυναμώνει την ανεξαρτησία των θεσμών, να διορίζει άτομα που δεν διαθέτουν το απαραίτητο υπόβαθρο σε θέσεις-κλειδιά και να εξοντώνει τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών που δεν υποστηρίζουν την ατζέντα του.

Η πόλη που πήγε κόντρα στο κατεστημένο

Μέσα σε αυτό το άκρως διεφθαρμένο σκηνικό, υπάρχει και μια πόλη που αποτελεί τρανό παράδειγμα εναντίωσης στις πρακτικές του τούρκου προέδρου. Ο λόγος για την πόλη Ερζίν, η οποία μετρά -αν και επλήγη από τον σεισμό- δεν κατέγραψε ούτε ένα νεκρό.

Η Ερζίν -που απαριθμεί 42.000 κατοίκους- απέχει 15 χλμ. από την πόλη Οσμανίγιε, 110 χλμ. από το Χατάι, και βρίσκεται πολύ κοντά στα Άδανα.

Σύμφωνα με τον δήμαρχο της πόλης, Οκές Ελμάσογλου, οι μόνες απώλειες που μετρά είναι κάτοικοι που βρίσκονταν σε γειτονικές περιοχές την ώρα του σεισμού.

Ο ίδιος, μιλώντας στο Euronews, αποδίδει το γεγονός ότι δεν θρήνησαν θύματα στην πόλη του στο ότι κατά την περίοδο της δημαρχίας του δεν επέτρεψε να γίνει καμία παράνομη κατασκευή. “Μου έλεγαν «θα χτίσουμε ένα κτίριο, θα μας δώσετε άδεια;» κι εγώ τους απαντούσα «δεν έχω τέτοια εξουσία. Δεν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο»”.

“Ακόμα κι αν πολεμήσεις το φαινόμενο αυτό, οι πολίτες θα συνεχίζουν να προσπαθούν να χτίσουν παράνομες κατασκευές. Αν δεν έχεις αρκετό προσωπικό, δεν μπορείς να το ελέγξεις. Αλλά εμείς είχαμε τη θέληση και είπαμε ότι δεν θα κάνουμε κάτι τέτοιο κατά τη δική μας περίοδο” προσθέτει.

Όπως λέει μάλιστα, έχει επιβάλει αρκετά πρόστιμα σε εργολάβους και είχε στείλει πολλές υποθέσεις παράνομων κατασκευών στη δικαιοσύνη. “Υπό αυτή την έννοια η συνείδησή μου είναι καθαρή”.

Ο ίδιος τάσσεται υπέρ της αλλαγής νοοτροπίας, τονίζοντας την αναγκαιότητα αυστηρής τήρησης των οικοδομικών κανόνων. «Συνολικά, ο λαός μας χρειάζεται μια επανάσταση στη νοοτροπία, μαζί με το κράτος. Ελπίζω να αντλήσουμε μαθήματα από την καταστροφή και να φροντίσουμε να μην συμβούν ξανά αντίστοιχες τραγωδίες”.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις