Η σχισματική “Μακεδονική Εκκλησία”, η κόντρα με τη Σερβία και η παρέμβαση Βαρθολομαίου

Με ένα αίτημά της προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Τετάρτη, η αυτοαποκαλούμενη “Μακεδονική Ορθόδοξης Εκκλησία – Αρχιεπισκοπή Οχρίδας” ζήτησε τη μετονομασία της σε “Αρχιεπισκοπή Αχριδών”, με αίτημά της προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο υπογράφει ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ.

Με αυτό τον τρόπο, η μοναδική Εκκλησία που αναγνωρίζεται επισήμως από την κυβέρνηση της χώρας, επί της ουσίας αφαιρεί τον όρο “Μακεδονία”, ο οποίος βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων σχετικά με το όνομα της γειτονικής μας χώρας. Την ώρα που οι συζητήσεις αυτές φαίνονται να οδεύουν προς το τελικό της στάδιο, καθώς το θέμα έχει περάσει σε επίπεδο διαβουλεύσεων πρωθυπουργών, η κίνηση αυτή ερμηνεύεται σαν ένα δείγμα “καλής θέλησης” από πλευράς Ζάεφ. Άλλωστε και το ίδιο το Μαξίμου την υποδέχθηκε θετικά, καθώς σημειώνει από τη δική του πλευρά πως  απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι να διενεργήσει τα δέοντα, προκειμένου να ικανοποιήσει το αίτημα της πΓΔΜ για απάλειψη του όρου “Μακεδονία” από την ονομασία της Εκκλησίας της χώρας.

Η ιστορία του σχίσματος

Αυτό που έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι το γεγονός πως η “Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία – Αρχιεπισκοπή Οχρίδας” είναι σχισματική που προέκυψε από τη διάσπαση των τριών νοτιότερων επαρχιών της Σερβικής Εκκλησίας, δηλαδή των μητροπόλεων Σκοπίων, Ζλετόβου-Στρωμνίτσας, Αχρίδας – Βιτωλίων, τον Οκτώβριο του 1958 και προσπαθεί να απεμπολήσει το “αντίπαλο δέος” της μέσα στα σύνορα της χώρας που έχει σερβική επιρροή.

Η Ορθόδοξη εκκλησία της πΓΔΜ αποσχίστηκε το 1967 από την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και κήρυξε το Αυτοκέφαλο της. H έκτακτη Σύνοδος της Ιεραρχίας της Σερβικής Εκκλησίας, το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, κήρυξε την ηγεσία της σκοπιανής Εκκλησίας σχισματική.

Πρόκειται για την Εκκλησία η οποία δεν γίνεται αποδεκτή από καμιά άλλη ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ το 2005, το Πατριαρχείο της Σερβίας προχώρησε στην επανίδρυση της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Αχρίδας στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, μία Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας η οποία δεν θεωρείται αντιστοίχως επίσημη από την κυβέρνηση της πΓΔΜ.

Όπως αναφέραμε, η κυβέρνηση αναγνωρίζει ακόμη ως επίσημη τη “Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία – Αρχιεπισκοπή Οχρίδας” στην οποία υπάγεται το 80% των πιστών, και ζητά σήμερα τη μετονομασία της.

Το θέμα της εν λόγω εκκλησίας, η οποία θεωρείται σχισματική από το Πατριαρχείο βρίσκεται μέσα στα πολλά ζητήματα που απασχολούν τη διαπραγμάτευση μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ για το ονοματολογικό. Η Εκκλησία των Σκοπίων, κάνει τώρα ένα βήμα “επιστροφής στην κανονικότητα”, όπως αναφέρει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ζητώντας να επιστρέψει σε αυτό, μαζί με τη μετονομασία της.

Όπως αναφέρει σχετικά το Πατριαρχείο με ανακοίνωσή του: “Ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος, συνελθοῦσα σήμερον ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, ἐξήτασε τό αἴτημα τῆς ἐν σχίσματι Ἐκκλησίας τῶν Σκοπίων, ὑποστηριζόμενον καί διά γράμματος τοῦ Πρωθυπουργοῦ τῆς FYROM Ἐξοχ. κ. Ζόραν Ζάεφ, περί ἀναλήψεως ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῆς πρωτοβουλίας ἐπαναφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς εἰς τήν κανονικότητα ὑπό τό ὄνομα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχριδῶν, καί ἀπεφάσισε νά ἐπιληφθῇ αὐτοῦ καί διενεργήσῃ τά δέοντα ὑπό τούς ἀπαραβάτους ὅρους τῶν ἱστορικοκανονικῶν ἁρμοδιοτήτων καί προνομίων τοῦ πρωτοθρόνου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου”.

Αξίζει να σημειωθεί, πως σε μια προσπάθεια απεμπλοκής από τη Σερβία, η σχισματική Εκκλησία της πΓΔΜ είχε ζητήσει πέρυσι την ένταξη και υπαγωγή της στο Βουλγαρικό Πατριαρχείο. Το αίτημα αυτό δεν είχε γίνει δεκτό καθώς θεωρήθηκε πως θα άνοιγε κόντρα ανάμεσα σε Φανάρι και Σερβικό Πατριαρχείο.

“Κοιτάζοντας” προς το Φανάρι

Η λεγόμενη “Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησιά” περιλαμβάνει στους κόλπους της το μεγαλύτερο ποσοστό των ορθόδοξων πιστών, με τον ανταγωνιστή της, την Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη, να συγκεντρώνει το 20%. Με τις τελευταίες κινήσεις της, δείχνει πως θέλει να θέσει “στην άκρη” την Αρχιεπισκοπή που υπάγεται στους Σέρβους, συγκλίνοντας με το Φανάρι. Οι προσπάθειες άλλωστε που πολλές φορές στο παρελθόν καταβλήθηκαν για εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης με το Πατριαρχείο Σερβίας, δεν έφεραν αποτέλεσμα.

Το αποκορύφωμα της κόντρας πΓΔΜ-Σερβίας σχετικά με το θέμα σημειώθηκε πέρυσι, όταν και επιβλήθηκε πρόστιμο 9.500 ευρώ στην κυβέρνηση της πΓΔΜ, καθώς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δικαίωσε την Σερβική Εκκλησία (SPC) στην προσφυγή της κατά των Σκοπίων, για την υπόθεση της Αρχιεπισκοπής της Αχρίδας.

Σύμφωνα με την απόφαση της 16ης Νοεμβρίου του 2017, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι “η ΠΓΔΜ με την άρνηση της να καταχωρήσει την Αρχιεπισκοπή Αχρίδας ως ορθόδοξη θρησκευτική κοινότητα παραβίασε το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων”.

Μένει να δούμε ποια θα είναι η στάση και των ευρωπαϊκών θεσμών αλλά και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μετά τις τελευταίες εξελίξεις που “απηχούν” τις θέσεις της πλευράς Ζάεφ. Η σχισματική Εκκλησία πάντως, μέχρι πρότινος συμβάδιζε με το VMRO-DPMNE του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι, και πλέον δείχνει να αλλάζει στάση.