Η Σκύλα και η Χάρυβδη στη σύγχρονη ιστορία – Η ναυτική τραγωδία του 1707

Κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής, ο Βρετανικός στόλος βρέθηκε μετά από θύελλα έξω από τα νησιά Σίλι στις ακτές της Κορνουάλης με αποτέλεσμα να βυθιστούν 4 πολεμικά πλοία παρασύροντας στο θάνατο πάνω από 1.500 ανθρώπους. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στην ιστορία της Βρετανίας η οποία οφειλόταν κυρίως στη λανθασμένη πορεία του στόλου.

Η καταστροφή έχει αποδοθεί σε έναν συνδυασμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της αδυναμίας των ναυτικών να υπολογίσουν με ακρίβεια τις θέσεις τους, των σφαλμάτων στους διαθέσιμους χάρτες και στα βιβλία των ανεπαρκών για την εποχή πυξίδων.

Τα πλοία δεν έπλεαν εκεί που είχαν υπολογίσει από λάθος προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους. Οι ναυτικοί εκείνον τον καιρό μπορούσαν εύκολα να υπολογίσουν το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο βρίσκονταν, είτε προς τα βόρεια είτε προς τα νότια. Εντούτοις, αδυνατούσαν να υπολογίσουν ακριβώς το γεωγραφικό μήκος. Αποτέλεσμα ήταν να σχεδιάζονται χάρτες με νησιά, βραχονησίδες και θαλάσσια ρεύματα σε απίθανα σημεία, τα οποία προφανώς δεν ήταν δυνατόν να εντοπιστούν πάλι, αφού δεν υπήρχε αντικειμενική μέθοδος προσδιορισμού των συντεταγμένων στην υδρόγειο. Πολλά πλοία χάθηκαν εκείνη την εποχή, πέφτοντας πάνω σε υφάλους ή καταλήγοντας σε αφιλόξενες ακτές, επειδή χάραζαν την πορεία τους με βάση αυτούς τους χάρτες.

Τα νησιά Scilly και η πορεία του Sir Cloodesley Shovell στην καταστροφή

Από τις 29 Ιουλίου έως τις 21 Αυγούστου 1707, κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής, μια συνδυασμένη βρετανική, αυστριακή και ολλανδική δύναμη υπό τη διοίκηση του πρίγκιπα Ευγένιου της Σαβοΐας πολιόρκησε το γαλλικό λιμάνι της Τουλόν. Η Μεγάλη Βρετανία έστειλε στόλο για να παράσχει ναυτική υποστήριξη, με επικεφαλής τον Αρχηγό του Βρετανικού Στόλου, τον Sir Cloudesley Shovell.

Τα πλοία έπλευσαν στη Μεσόγειο, επιτέθηκαν στην Τουλόν και κατάφεραν να προκαλέσουν ζημιές στον γαλλικό στόλο που είχε πιαστεί στην πολιορκία. Ωστόσο, η συνολική εκστρατεία ήταν ανεπιτυχής και ο βρετανικός στόλος διατάχθηκε να επιστρέψει στην πατρίδα του, ξεκινώντας από το Γιβραλτάρ για το Πόρτσμουθ στα τέλη Σεπτεμβρίου (δείτε χάρτη).

Ο στόλος του Shovell με είκοσι ένα πλοία αναχώρησε από το Γιβραλτάρ στις 29 Σεπτεμβρίου αλλά το πέρασμα σημαδεύτηκε από εξαιρετικά κακές καιρικές συνθήκες και συνεχείς καταιγίδες. Καθώς ο στόλος απέπλευσε στον Ατλαντικό, περνώντας τον Βισκαϊκό Κόλπο καθ οδόν προς την Αγγλία, ο καιρός χειροτέρευε και τις περισσότερες μέρες ήταν αδύνατο να γίνουν οι παρατηρήσεις που απαιτούνταν για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους τους.

Στις 21 Οκτωβρίου έγιναν βυθοσκοπήσεις, με βάθη 170–240 μέτρα, υποδεικνύοντας ότι έφταναν στην άκρη της υφαλοκρηπίδας. Το μεσημέρι εκείνης της ημέρας ο καιρός καθάρισε και σημειώθηκαν καλές μετρήσεις του γεωγραφικού πλάτους, στις 48° 50–57′ Β. Συνολικά αυτές οι παρατηρήσεις υποδηλώνουν μια τοποθεσία περίπου 200 μίλια δυτικά-νοτιοδυτικά του Scilly.

Αυτή ήταν η τελευταία παρατήρηση του γεωγραφικού πλάτους και το υπόλοιπο ταξίδι βασίστηκε σε νεκρό υπολογισμό. Λόγω των γνωστών δυσκολιών της ναυσιπλοΐας μεγάλων αποστάσεων, ήταν κοινή πρακτική εκείνη την εποχή η αποστολή μιας φρεγάτας για να αναζητήσει τον στόλο που επέστρεφε, προκειμένου να βοηθήσει τον στόλο να οδηγηθεί με ασφάλεια στο λιμάνι. Το HMS Tartar στάλθηκε από το Πλίμουθ στις 21 Οκτωβρίου, αλλά επέστρεψε στις 24 Οκτωβρίου χωρίς να συναντήσει τον στόλο του Shovell.

Στις αρχές της 21ης Οκτωβρίου, ο άνεμος είχε υποχωρήσει δίνοντας στον στόλο ευνοϊκό άνεμο, που έπλεε ανατολικά-βορειοανατολικά. Στις 11 π.μ., τρία πλοία αποσπάστηκαν για να κατευθυνθούν στο Φάλμουθ σε υπηρεσία συνοδείας. Στις 4 μ.μ. της 22ας Οκτωβρίου, ο στόλος έκανε πάλι βυθομετρήσεις. Ο άνεμος συνέχιζε να είναι ευνοϊκός, αν και η ορατότητα ήταν κακή και η νύχτα πλησίαζε. Πιθανώς πιστεύοντας ότι το κανάλι ήταν ανοιχτό, ο Σοβέλ έδωσε εντολή να πλεύσει, περίπου στις 6 μ.μ. Ο στόλος κατευθύνθηκε ανατολικά προς βορρά μέχρι που περίπου στις 8 μ.μ. η ναυαρχίδα και πολλά άλλα σκάφη βρέθηκαν ανάμεσα στους βράχους στα νοτιοδυτικά του νησιού St Agnes. Τέσσερα πλοία χάθηκαν όταν χτύπησαν τους βράχους.

Οι θρύλοι πίσω από την ιστορία στην νησιά Scilly

Μια ιστορία υποστηρίζει ότι ο Shovell κάλεσε τους πλοιάρχους στη ναυαρχίδα στις 22 Οκτωβρίου για ένα συμβούλιο σχετικά με τη θέση του στόλου . Παρόλο που ένα τέτοιο συμβούλιο δεν είναι από μόνο του απίθανο να έγινε , θα ήταν σημαντική επιχείρηση, καθώς θα περιελάμβανε την καθέλκυση των πλοίων κάτω από έντονες καιρικές συνθήκες, και αν γινόταν θα έπρεπε να έχει καταγραφεί στα ημερολόγια των πλοίων.

Ένας άλλος μύθος που σχετίζεται με την καταστροφή ισχυρίζεται ότι ένας ναύτης στη ναυαρχίδα προσπάθησε να προειδοποιήσει τον Σοβέλ ότι ο στόλος ήταν εκτός πορείας, αλλά ο ναύαρχος τον κρέμασε για υποκίνηση ανταρσίας. Η ιστορία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα νησιά Scilly το 1780, με τον απλό ναύτη να είναι ένας ιθαγενής από τα νησιά Scilly που αναγνώρισε ότι τα νερά ήταν κοντά στην πατρίδα του, αλλά τιμωρήθηκε για αυτήν προειδοποίηση προς τον ναύαρχο. Ο μύθος αναβίωσε το 1997 όταν η συγγραφέας Ντάβα Σόμπελ τον παρουσίασε ως μια ανεπιφύλακτη αλήθεια στο βιβλίο της Longitude το οποίο έγινε ταινία.

Μια άλλη ιστορία που λέγεται συχνά είναι ότι ο Σόβελ ήταν ζωντανός, όταν έφτασε στην ακτή της Σίλι στο Πόρτελλικ Κόβ, αλλά δολοφονήθηκε από μια γυναίκα για χάρη του ανεκτίμητου σμαραγδένιου δαχτυλιδιού του, που του είχε δώσει ένας στενός του φίλος, ο λοχαγός Τζέιμς Λόρδος Ντάρσλι. Υποστηρίζεται ότι η δολοφονία αποκαλύφθηκε μόνο τριάντα περίπου χρόνια αργότερα, όταν η γυναίκα, στο νεκροκρέβατο της, έδωσε το κλεμμένο δαχτυλίδι και ομολόγησε σε έναν κληρικό ότι είχε σκοτώσει τον ναύαρχο. Ο κληρικός υποτίθεται ότι το έστειλε πίσω στον 3ο κόμη του Μπέρκλεϊ, αν και αρκετοί ιστορικοί αμφιβάλλουν για τον θρύλο της δολοφονίας, καθώς δεν υπάρχει αρχείο για την επιστροφή του δαχτυλιδιού και η ιστορία προέρχεται από μια ρομαντική και μη επαληθεύσιμη «εξομολόγηση».

Η ρίζα της λέξης Scilly και ο μύθος – Υπάρχει σύνδεση των νησιών με την μυθολογία

Τα νησιά Scilly ήταν γνωστά στα λατινικά ως Insulae Sillinae, Silina ή Siluruni, που αντιστοιχούν στις ελληνικές μορφές Σίλυρες και Σειρήνες. Στον ύστερο Μεσαίωνα ήταν γνωστά στους Ευρωπαίους θαλασσοπόρους ως Sorlingas (ισπανικά, πορτογαλικά) ή Sorlingues (γαλλικά). Ορισμένοι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι το λατινικό Sillinae προέρχεται ή σχετίζεται με το solis insulae, δηλαδή «τα νησιά του Ήλιου». Ο Πτολεμαίος κατονομάζει τις φυλές που ζούσαν στην περιοχή όπου δύο από αυτές είναι : οι πολεμικότεροι Σίλυρες (Silures) και οι ειρηνικότεροι Δημήται (Demetae) όπως περιγράφονται στο βιβλίο του (Claudii Ptolemaei Geographia ).

“Πάλιν δὲ ὑπὸ τὰ εἰρημένα ἔθνη δυσμικώτατοι μὲν Δημῆται, ἐν οἷς πόλεις αἵδε· Λουέντινον ιε δ νε Μαρίδουνον /Τούτων δ᾽ ἀνατολικώτεροι Σίλυρες, ἐν οἷς πόλις Βούλλαιον / Μεθ᾽ οὓς Δοβοῦνοι καὶ πόλις Κορίνιον …”

Σχετικά με το ταξίδι του Οδυσσέα υπάρχει η άποψη ότι αυτό έγινε πέραν των Ηρακλείων Στηλών (άποψη Victor Berard – Μέρος χάρτη) και ότι έφτασε μέχρι τη Μεγάλη Βρετανία . Συγκεκριμένα μετά τη δεύτερη αναχώρηση από το νησί του Αιόλου, ταξιδεύοντας έξι μερόνυχτα, έφτασε στη χώρα των Λαιστρυγόνων (5), στην Τηλέπυλο.

Σήμερα έχοντας υπόψη τις πληροφορίες του Στράβωνα ότι οι κάτοικοι της Ιέρνης (Ιρλανδίας) ήταν άγριοι και ανθρωποφάγοι και αναζητώντας το κλειστό λιμάνι µε τις απότομες ακτές, ο Bernard καταλήγει στο συμπέρασμα ότι χώρα των Λαιστρυγόνων είναι το λιμάνι του Dingle Bay στο Kerry της Ιρλανδίας. Επόμενος σταθμός είναι το νησί της Αίας, όπου ζούσε η Κίρκη. Πρέπει να βρισκόταν κοντά στους Λαιστρυγόνες όπου παρέμειναν εκεί ένα χρόνο για να μεγαλώσει ξανά η μέρα. Αυτό το νησί πρέπει να είναι η Μ. Βρετανία και ειδικότερα η περιοχή της Κορνουάλης.

Παρακάμπτοντας το νησί των Σειρήνων, προχωρούμε στον επόμενο σταθμό του Οδυσσέα, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Είναι φανερό ότι ο Όμηρος συμβολίζει µε αυτά τα τέρατα το φαινόμενο της παλίρροιας, το οποίο έχει δύο φάσεις: την πλημμυρίδα και την άμπωτη. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στη Μάγχη, στις ΒΔ. ακτές της Γαλλίας. Έχοντας υπόψη και τις άλλες πληροφορίες του Ομήρου για το βράχο της Σκύλλας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο Όμηρος περιγράφει το φαινόμενο της παλίρροιας, όπως συμβαίνει και σήμερα στις νησίδες της Σκύλλας (Ιsles of Scilly) N. Δ. της Κορνουάλλης. Είναι νησιά από γρανίτη µε ψηλές και επικίνδυνες ακτές.

Σε αυτά τα νησιά – που ενδέχεται να πέρασε ο Οδυσσέας- γεγονός είναι ότι ακόμη μέχρι σήμερα οι κίνδυνοι είναι πολύ μεγάλοι. Πάνω στα αφιλόξενα βράχια των δυτικών ακτών της Μεγάλης Βρετανίας βρήκαν τελικώς τον θάνατο πάνω από 1500 άνθρωποι, ένα γεγονός που αποτελεί που αποτελεί μια από τις χειρότερες θαλάσσιες καταστροφές στην ιστορία του βρετανικού ναυτικού.

Δεν είναι επικίνδυνο μόνο το Bay ( η περιοχή του Βισκαικού ) με τα τεράστια κύματά του , αλλά και τα νησιά του Στενού -ακόμη και με μπονάτσες- αλλά με πολύ πυκνές ομίχλες , ισχυρότατες παλλοίριες και μεγάλο αριθμό ναυτικών ατυχημάτων ακόμη και σήμερα

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις