Η “σωστή” πλευρά της ιστορίας

Στα τέλη του 1918, οι σύμμαχοι της Αντάντ αποφάσισαν να εκστρατεύσουν στην Ουκρανία για να παρεμποδίσουν τον ανεφοδιασμό των Γερμανών από τη Ρωσία και να επισπεύσουν τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ωστόσο με την υπογραφή της ανακωχής του Κομπιέν, στις 11 Νοεμβρίου 1918, η Γερμανία παραδόθηκε άνευ όρων κι έτσι έπαψε να υφίσταται ο κύριος λόγος της επέμβασης των Συμμάχων στη Ρωσία. Παρ’ όλ’ αυτά, η επικράτηση των Μπολσεβίκων δημιουργούσε ένα πολύ διαφορετικό και αβέβαιο πλαίσιο που έθιγε τα οικονομικά συμφέροντα των Συμμάχων. Η νέα κυβέρνηση δεν αναγνώριζε τα χρέη των Τσάρων και γι’ αυτό οι δυτικοί επέλεξαν να τα διεκδικήσουν δια της λόγχης.

Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος, έκρινε απαραίτητη τη συμπαράταξη με τους συμμάχους σε αυτή την εκστρατεία, προσβλέποντας σε σημαντικά ανταλλάγματα, ιδιαίτερα στη Σμύρνη και στη Θράκη.

Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα αποτελούταν από 23.351 άνδρες σε δύο μεραρχίες. Οι Έλληνες διακρίθηκαν για την αποτελεσματικότητά τους και η συμβολή τους αναγνωρίστηκε από τους συμμάχους. Ωστόσο, μέσα σε λίγους μήνες η εκστρατεία είχε αποτύχει παταγωδώς. Η πρόχειρη οργάνωση, η έλλειψη πληροφοριών και η ανεπαρκής ηγεσία των Γάλλων καταδίκασαν την προσπάθεια. Η ζημιά όμως είχε γίνει. Για τους μπολσεβίκους η Ελλάδα ήταν «εισβολέας» και στις διαδηλώσεις της Σεβαστούπολης αναφωνούσαν «κάτω η Ελλάς».

Το νέο κλίμα έγινε αισθητό την ίδια περίοδο με τις επιθέσεις εκδίκησης προς την ελληνική μειονότητα της περιοχής. Η καθοριστική απάντηση όμως ήρθε με το σύμφωνο φιλίας μεταξύ του Λένιν και του Κεμάλ, τον Μάρτιο του 1921. Οι διεθνιστές μπολσεβίκοι συμμάχησαν με τους εθνικιστές Νεότουρκους δίνοντας χρήματα και οπλισμό εναντίον των Ελλήνων. Με αυτόν τον τρόπο έδειξαν ότι οι ιδεολογίες έπονται των ζωτικών συμφερόντων ασχέτως εάν η Ελλάδα ήταν για τους μεν ο δάκτυλος του καπιταλισμού και για τους δε το μακρύ χέρι του ιμπεριαλισμού.

Οι Έλληνες δεν είδαν ποτέ τον εαυτό τους ως κατακτητική δύναμη. Ως κράτος μικρό και με περιορισμένες δυνατότητες, η Ελλάς πορευόταν στη σκιά των Αγγλογάλλων διότι εκεί αισθανόταν ασφάλεια. Νεότουρκοι και μπολσεβίκοι θεωρούνταν «αμελητέοι» όταν ξεκίνησε η εκστρατεία κι όμως, έναν χρόνο μετά, είχαν επιστρέψει στην ιστορία και αμφότεροι συνέβαλλαν εν τέλει στην τραγωδία της Μικράς Ασίας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Βενιζέλος ήταν ανεπαρκής. Έκανε τους υπολογισμούς του με βάση τα δεδομένα που είχε στα χέρια του κι αποφάσισε να στείλει στρατό στην Ουκρανία επειδή ήθελε να είναι στη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Κατάλαβε όμως ότι αυτή η πλευρά δεν είχε τόση σημασία όταν πια η Μεγάλη Ιδέα κατέρρευσε και οι φλόγες κατάπιναν τη Σμύρνη και το Αϊβαλί.

Έναν αιώνα μετά (θα έπρεπε να) έχουμε διδαχτεί ότι το σωστό και το λάθος είναι πάντα συνάρτηση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων. Στις διάφορες συμμαχίες και οργανισμούς συμμετέχουμε για την προστασία τους και όχι για λόγους ιδεολογικούς, με την ελπίδα ότι αυτά τα δύο στο τέλος θα συμπέσουν. Οι διεθνείς σχέσεις της χώρας απαιτούν υπευθυνότητα και συνέπεια. Πιστοποιητικά φρονημάτων δεν οφείλουμε σε κανέναν. Η εξωτερική πολιτική βασίζεται σε αυστηρούς και συντηρητικούς υπολογισμούς και κάθε κυβέρνηση θα κληθεί στο τέλος να λογοδοτήσει στο έθνος, για τις θυσίες που θα του ζητήσει να καταβάλλει.

Η σύγχρονη κατάσταση που διαμορφώνεται από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι συγκλονιστική. Μία νέα εποχή γεννιέται και θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε με φειδώ. Η Ελλάδα οφείλει να υποστηρίξει το διεθνές δίκαιο διότι αυτό επιβάλλουν τα εθνικά συμφέροντα. Δίπλα όμως σε μια ουδετερόφιλη Τουρκία -την πραγματική συνάρτηση σε σχέση με τον πόλεμο- η συμμετοχή με πάσης φύσεως ενεργό υποστήριξη, τη δεδομένη χρονική στιγμή, ενέχει υψηλό ρίσκο. Αυτό θα πρέπει να το έχουν υπόψη οι εκάστοτε επικεφαλής, πριν λάβουν αποφάσεις. Άλλωστε, τη σωστή πλευρά της ιστορίας την ορίζουν πάντα οι νικητές.

Ο Αθανάσιος Γραμμένος είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΑΠΘ

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις