Ιδού γιατί είναι ευάλωτη η τουρκική οικονομία

Η περιδίνηση στην οποία έχει εισέλθει η τουρκική οικονομία μετά τις τουρκικές εκλογές και την ανάδειξη εκ νέου του Ταγίπ Ερντογάν σε πρόεδρο της χώρας δεν εξέπληξε κανέναν. Δώσαμε το λόγο στην Πελίν Ουνκέρ, οικονομική συντάκτρια της πάντα αξιόπιστης τουρκικής εφημερίδας “Cumhuriyet” η οποία μάς αποκάλυψε τα μικρά εκείνα τα μυστικά που καθιστούν την τουρκική οικονομία ευάλωτη εδώ και καιρό. Το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, η εμμονή στον κατασκευαστικό τομέα, η υποψία για… προεδρική παρέμβαση στη νομισματική πολιτική και η μεγάλη ανάγκη για ξένες επενδύσεις.

Ποιο είναι αυτήν την ώρα το κύριο πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας;

Ως γνωστόν, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και οι επιτελείς του ΑΚP αναφέρουν ότι η Τουρκία βρίσκεται σε οικονομικό πόλεμο και ότι για την πτώση της τιμής της λίρας την ευθύνη έχουν οι ΗΠΑ. Αλλά σύμφωνα με πολλούς οικονομολόγους, η τουρκική οικονομία έχει εδώ και καιρό πολλά τρωτά σημεία. Πρόκειται για το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, τη σχετικά υψηλή εξάρτηση από το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό χρέος και τη μεγάλη εξάρτηση της ανάπτυξης από τις εισαγωγές.

Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα χρειαστεί βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και capital controls. Είναι, πράγματι, έτσι τα πράγματα;

Υποστηρίζεται ότι η Τουρκία χρειάζεται αναδιάρθρωση των δανείων της. Σκοπεύει να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες. Το ΔΝΤ όμως θα ήταν η τελευταία επιλογή. Το αίτημα για βοήθεια από το ταμείο είναι μάλλον ένα απίθανο ενδεχόμενο όπως τόνισε και σε σχετική δήλωσή του ο Ερντογάν. Ηδη προγραμματίζονται συναντήσεις με ξένους επενδυτές, έγινε αυτή με τον Εμίρη του Κατάρ. Είναι φυσικά σαφές ότι η Τουρκία χρειάζεται ξένες επενδύσεις. Για τα capital controls υπήρχαν κάποιες ανησυχίες ότι τελικά η κυβέρνηση θα προχωρούσε στο μέτρο αυτό. Αλλά οι τεχνοκράτες δεν το επιθυμούν και το αντικρούουν σαν μέτρο αυστηρά.

Πως επηρεάζει η υποτίμηση του νομίσματος την καθημερινότητα των Τούρκων πολιτών;

Η τουρκική λίρα έχασε εφέτος περίπου το 50% της αξίας της. Υποθέτω ότι την προηγούμενη εβδομάδα πολλοί συμπατριώτες μου έχασαν τον ύπνο τους με τα καθημερινά ιστορικά ρεκόρ καθόδου της λίρας. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι την Κυριακή. Εκείνη ακριβώς την ημέρα το δολάριο έφτασε να στοιχίζει περισσότερες από επτά λίρες. Ο Ερντογάν όμως εξακολουθούσε να μιλά για πόλεμο και να αρνείται να δει τα διαρθρωτικά προβλήματα της τουρκικής οικονομίας. Ετσι, το 50% του τουρκικού λαού πιστεύει αυτά τα επιχειρήματα, το άλλο ανησυχεί για την κατάσταση και για το ποια θα είναι η λύση.

Ποιο ακριβώς είναι το σχέδιο του Ερντογάν για την επόμενη ημέρα της τουρκικής οικονομίας; Τι πιστεύετε ότι τελικά θα κάνει;

Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο δράσης 100 ημερών για την οικονομία. Ανακοίνωσε μεγάλα έργα υποδομής ενώ το έργα στον τομέα των μεταφορών θα συνεχιστούν στο πλαίσιο του νέου συστήματος διακυβέρνησης που συγκεντρώνει σχεδόν όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο του προέδρου. Το σχέδιο δράσης επικρίθηκε ως σχέδιο που θα αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες. Ο Υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ ανακοίνωσε τις τελευταίες ημέρες το “νέο μοντέλο για την οικονομία”. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους στην Τουρκία αλλά και στο εξωτερικό τίποτα το νέο δεν ακούστηκε. Πρόκειται μόνο για ευχολόγια. Οι αγορές και ο κόσμος των επιχειρήσεων περιμένουν μεσοπρόθεσμο σχέδιο. Αυτό, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, θα ανακοινωθεί τον Σεπτέμβριο.

Είναι αλήθεια ότι τα προηγούμενα χρόνια η τουρκική οικονομία στήριζε την ανάπτυξή της μόνο στον κατασκευαστικό τομέα;

Δυστυχώς, είναι αλήθεια. Το ΑKP χρησιμοποίησε το μεγαλύτερο μέρος των χρηματικών ροών για μεγάλα έργα μεταφέροντας έτσι τεράστια κεφάλαια στον τομέα των κατασκευών και όχι σ’ αυτούς της εκπαίδευσης, της υγείας κτλ. Και έτσι τώρα η αναμενόμενη άνοδος του πληθωρισμού θα επιβαρύνει την ευημερία. Υπήρχαν και υπάρχουν πάντα προειδοποιήσεις ότι αυτή η τακτική θα προκαλέσει κρίση μία μέρα αλλά οι αξιωματούχοι του AKP συνήθως κωφεύουν.

Θα μπορούσε να υπάρξει ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα μπορούσε να εφαρμόσει η τουρκική κυβέρνηση για να βγει από το αδιέξοδο;

Αν πραγματικά να θέλει να κάνει για το παρόν σύστημα, το καλύτερο πράγμα που μπορεί να πετύχει είναι να κερδίσει την ασφάλεια των επενδυτών. Αυτό φυσικά εξαρτάται από τη δημοκρατία και την ανεξαρτησία των θεσμών. Η τουρκική κεντρική τράπεζα πρέπει να αποδείξει ότι δεν υπάρχει επίδραση ή επέμβαση του Ερντογάν στη νομισματική πολιτική.