Υπόθεση Κασόγκι: Έκκληση σε Γκουτέρες να αναλάβει ο ΟΗΕ την έρευνα κάνει η διεθνής κοινότητα

Η Τουρκία πρέπει να ζητήσει επειγόντως από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Antonio Guterres τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με την πιθανή εξωδικαστική εκτέλεση του σημαίνοντος δημοσιογράφου της Σαουδικής Αραβίας Jamal Khashoggi, όπως δήλωσαν την Πέμπτη η Διεθνής Αμνηστία, η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων, το Human Rights Watch και οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα.

Η έρευνα θα πρέπει να καθορίσει τις συνθήκες γύρω από τον ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στη βίαιη εξαφάνιση και πιθανή δολοφονία του Khashoggi. Θα πρέπει να στοχεύσει στον εντοπισμό όλων των υπεύθυνων για την εντολή, τον προγραμματισμό και την εκτέλεση οποιωνδήποτε πράξεων που σχετίζονται με την υπόθεση. 

Να απευθυνθεί η Άγκυρα στον ΟΗΕ

«Η Τουρκία θα πρέπει να απευθυνθεί στον ΟΗΕ για να ξεκινήσει μια έγκαιρη, αξιόπιστη και διαφανή έρευνα», δήλωσε ο Robert Mahoney, αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής της Επιτροπής Προστασίας των Δημοσιογράφων. «Η συμμετοχή των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί την καλύτερη εγγύηση κατά της προσπάθειας κουκουλώματος της υπόθεσης από τη Σαουδική Αραβία ή άλλων κυβερνήσεων, με στόχο τη διατήρηση των επικερδών επιχειρηματικών τους δεσμών με το Ριάντ».

Τα αποδεικτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν από την ομάδα έρευνας του ΟΗΕ θα πρέπει να διατηρηθούν για χρήση σε μελλοντικές διώξεις. Η ομάδα έρευνας θα πρέπει να έχει πλήρη πρόσβαση στις αναγκαίες μετακινήσεις και σε συνεντεύξεις με πιθανούς μάρτυρες ή υπόπτους, χωρίς παρεμβάσεις. Η ομάδα θα πρέπει επίσης να προτείνει τρόπους προσαγωγής στη δικαιοσύνη οποιουδήποτε εναντίον του οποίου βρίσκονται αξιόπιστα και αποδεκτά αποδεικτικά στοιχεία συμμετοχής.

Η Σαουδική Αραβία κλιμακώνει την καταστολή

Ο Khashoggi εισήλθε στο Προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη στις 2 Οκτωβρίου 2018 και από τότε δεν τον έχει δει κανείς, και κανείς δεν έχει λάβει νέα του. Η Σαουδική Αραβία αρνήθηκε οποιαδήποτε συμμετοχή στην εξαφάνιση του Khashoggi, υποστηρίζοντας ότι έφυγε από το προξενείο μόνος του λίγο μετά την άφιξή του, αλλά δεν έχει προσκομίσει κανένα στοιχείο που να στηρίζει αυτό το επιχείρημα.

Οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας έχουν κλιμακώσει την καταστολή τους απέναντι στις φωνές που διαφωνούν στη χώρα, από όταν ο Mohammad bin Salman στέφθηκε πρίγκηπας, τον Ιούνιο του 2017. Η καταστολή χαρακτηρίζεται από συστηματικό περιορισμό της διαφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της ειρηνικής έκφρασης που αποσκοπεί στην προαγωγή και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις πρόσφατες συλλήψεις, σχεδόν όλοι οι υπερασπιστές/στριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι φωνές που ασκούν κριτική, συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών κληρικών, δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών, έχουν στοχοποιηθεί.

Κυνήγι μαγισσών με θύματα δημοσιογράφους

Η εξαφάνιση του Khashoggi έρχεται μετά από πάνω από ένα χρόνο συλλήψεων απέναντι σε δημοσιογράφους που αναδείκνυαν τη διαφθορά, τα δικαιώματα των γυναικών και άλλα ευαίσθητα θέματα. Αρκετοί/ές κρατούνται σε άγνωστες τοποθεσίες, χωρίς να έχουν αποδοθεί κατηγορίες, σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής Προστασίας των Δημοσιογράφων.

Πολλά άτομα, συμπεριλαμβανομένων των γνωστών υπερασπιστριών γυναικείων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων Loujain al-Hathloul, Iman al-Nafjan και Aziza al-Yousef, κρατούνται αυθαίρετα χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες για μήνες. Αυτές οι ακτιβίστριες και πολλοί/ες άλλοι/ες μπορεί να αντιμετωπίσουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης ή ακόμη και τη θανατική ποινή, μετά από εξαιρετικά άδικες δίκες ενώπιον του δικαστηρίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, μόνο και μόνο επειδή ασκούσαν ειρηνικά τα δικαιώματά τους για την ελευθερία της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι ή του συνέρχεσθαι.

Οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν ότι ξεκίνησαν ποινική έρευνα την ημέρα της εξαφάνισης του Khashoggi στις 2 Οκτωβρίου. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, πραγματοποίησαν ιατροδικαστική εξέταση στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στις 15 Οκτωβρίου. Πληροφορίες από την έρευνα έχουν κοινοποιηθεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης μέσα από σειρά διαρροών, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρισμών σχετικά με την ύπαρξη οπτικοακουστικού υλικού που αποδεικνύει ότι ο Khashoggi δολοφονήθηκε στο προξενείο.

Στις 15 Οκτωβρίου, ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας διέταξε τη δημόσια εισαγγελία να ξεκινήσει έρευνα για την εξαφάνιση του Khashoggi. Δεδομένης της ενδεχόμενης συμμετοχής των αρχών της Σαουδικής Αραβίας στη βίαιη εξαφάνιση και πιθανή δολοφονία του Khashoggi και της έλλειψης ανεξαρτησίας του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης της Σαουδικής Αραβίας, η αμεροληψία οποιασδήποτε έρευνας από τις αρχές της Σαουδικής Αραβίας είναι αμφισβητήσιμη.

Ο ΟΗΕ να αναλάβει την έρευνα

«Εάν ο ΟΗΕ κινητοποιείται ειλικρινά εναντίον της ατιμωρησίας για εγκλήματα κατά των δημοσιογράφων, τότε θα πρέπει τουλάχιστον να ασχοληθεί ενδελεχώς με μία από τις πιο συγκλονιστικές και ακραίες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια, αναλαμβάνοντας τα ηνία της έρευνας».

Για μια τέτοια έρευνα από την πλευρά του ΟΗΕ, υπάρχει προηγούμενο. Το 2008, το Πακιστάν ζήτησε από τον τότε γενικό γραμματέα Ban Ki-moon να διερευνήσει τη δολοφονία της πρώην πρωθυπουργού Benazir Bhutto. Η έρευνα εκείνη αποκάλυψε την απόπειρα των πακιστανικών αρχών να κουκουλώσουν τα γεγονότα που σχετίζονταν τη δολοφονία της Bhutto.

Η έρευνα για τη βίαιη εξαφάνιση και πιθανή δολοφονία του Khashoggi πρέπει να ξεκινήσει άμεσα και να είναι διεξοδική, αμερόληπτη και ανεξάρτητη. Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Guterres θα πρέπει να ορίσει έναν ανώτερο ποινικό ερευνητή με εκτεταμένη εμπειρία σε διεθνείς έρευνες για να διευθύνει την ομάδα. Μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα, ο γενικός γραμματέας θα πρέπει να εκδώσει δημόσια έκθεση πάνω στα ευρήματα μαζί με τις συστάσεις του για τους τρόπους συνέχισης.

«Η οικογένεια του Jamal Khashoggi και ο υπόλοιπος κόσμος αξίζουν την πλήρη αλήθεια για το τι του συνέβη», δήλωσε ο Louis Charbonneau, διευθυντής του ΟΗΕ στο Human Rights Watch. «Οι μερικές εξηγήσεις και οι μονομερείς έρευνες από τη Σαουδική Αραβία, η οποία εξάλλου είναι ύποπτη για την εμπλοκή της, δεν αρκούν. Μόνο ο ΟΗΕ έχει την αξιοπιστία και την ανεξαρτησία που απαιτείται για να εκθέσει τους ηθικούς αυτουργούς πίσω από τη βίαιη εξαφάνιση του Khashoggi και να τους θέσει προ των ευθυνών τους».

Συνεργασία Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας

Η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και όλες οι άλλες χώρες-μέλη των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να συνεργαστούν πλήρως με την έρευνα του ΟΗΕ, ώστε να εξασφαλίσουν ότι θα έχει όλη την πρόσβαση και την υποστήριξη που είναι απαραίτητες για να προσδιοριστεί το τι συνέβη με τον Khashoggi. Για να διευκολυνθεί η έρευνα, η Σαουδική Αραβία θα πρέπει να παραιτηθεί αμέσως από διπλωματικές διασφαλίσεις όπως το άβατο ή η ασυλία όλων των σχετικών υποθέσεων και των αξιωματούχων, ρυθμίσεις που έχουν επιβληθεί από συνθήκες όπως η σύμβαση της Βιέννης του 1963 για τις προξενικές σχέσεις. Η Michelle Bachelet, Ύπατη Επίτροπος των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ζήτησε την άρση των διπλωματικών αυτών προστασιών για την υπόθεση.

Η Τουρκία πρέπει να παραδώσει όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των οπτικοακουστικών υλικών, τα οποία, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των Τούρκων αξιωματούχων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αποκαλύπτουν τη δολοφονία του Khashoggi στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας. Η νεοσυσταθείσα ομάδα εργασίας για τη διερεύνηση της δολοφονίας, από την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία, δεν θα μπορέσει να σημειώσει πρόοδο, δεδομένης της καθολικής άρνησης της Σαουδικής Αραβίας και της απόρριψης οποιασδήποτε εμπλοκής από μεριάς της στη βίαιη εξαφάνιση του Khashoggi.

«Εάν η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας δεν εμπλέκεται στη μοίρα του Jamal Khashoggi, έχει μόνο να κερδίσει από τη συμμετοχή του ΟΗΕ σε μια αμερόληπτη έρευνα που θα καθορίσει τι συνέβη», δήλωσε η Sherine Tadros, επικεφαλής του γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας στη Νέα Υόρκη. «Χωρίς αξιόπιστη έρευνα από τα Ηνωμένα Έθνη, θα υπάρχει πάντα ένα σύννεφο υποψίας πάνω από τη Σαουδική Αραβία, ανεξάρτητα από το τι λέει η ηγεσία της για να εξηγήσει πώς εξαφανίστηκε ο Khashoggi».

Ένα διαπρεπής δημοσιογράφος

Ο Jamal Khashoggi είναι ένας διαπρεπής Σαουδάραβας δημοσιογράφος, που συνεργάζεται με πολλές αραβικές και αγγλικές εφημερίδες με βάση τη Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένων της Okaz και της Saudi Gazette. Επιπλέον, υπηρέτησε δύο θητείες ως αρχισυντάκτης της Saudi daily al-Watan. Τον Δεκέμβριο του 2016, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας κατήγγειλαν δημοσίως τον Khashoggi, αφού επέκρινε την εκλογή του Αμερικανού προέδρου Donald Trump σε μια εκδήλωση στην Ουάσινγκτον. Έτσι, τον Ιούνιο του 2017 εγκατέλειψε τη Σαουδική Αραβία και μετέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έγινε αρθρογράφος στην Washington Post.