Ισπανία: Τι είναι η “επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση” στην οποία αποδίδεται το μπλακ άουτ

Σε ένα σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο, γνωστό με την ονομασία “επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση“, αποδίδει η REN, διαχειρίστρια εταιρεία του πορτογαλικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, το μαζικό μπλακ άουτ που επηρέασε την Δευτέρα (28/4) ολόκληρη την Ισπανία και μέρος της Πορτογαλίας, της Ανδόρας αλλά και της Γαλλία.

Η επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση είναι ένα φαινόμενο που συνδέεται με τη δημιουργία δονήσεων στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω αλληλεπίδρασης με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, κυρίως τις αλλαγές της θερμοκρασίας, της πίεσης και της αιολικής δραστηριότητας.

Στην ουσία, αυτό το φαινόμενο αφορά την ατμοσφαιρική δόνηση που δηλαδή προκαλείται από τις καιρικές συνθήκες και προκαλεί μηχανικές ταλαντώσεις στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση: Τι είναι και πώς συμβαίνει

Οι μεγάλες αλλαγές στη θερμοκρασία και οι ισχυροί άνεμοι μπορούν να προκαλέσουν διακυμάνσεις στη γραμμή μεταφοράς ρεύματος.

Όταν η θερμοκρασία αλλάζει δραματικά, οι ατμοσφαιρικές συνθήκες επηρεάζουν την αντίσταση των καλωδίων και τις μηχανικές τους ιδιότητες, προκαλώντας ταλαντώσεις ή δονήσεις που μεταφέρονται στο σύστημα.

Ιδιαίτερα στις περιοχές με ισχυρούς ανέμους, η κίνηση του αέρα μπορεί να προκαλέσει αυξομειώσεις στην ένταση της ατμοσφαιρικής πίεσης, οι οποίες επηρεάζουν τις γραμμές μεταφοράς. Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο σε περιοχές όπου οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι ασταθείς ή ακραίες.

Η επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση συνήθως εντοπίζεται σε πολύ υψηλής τάσης γραμμές, καθώς αυτές οι γραμμές είναι πιο ευάλωτες στις διακυμάνσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης και της θερμοκρασίας λόγω του μήκους τους και της κλίμακας τους.

Επομένως, οι δονήσεις μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μειωμένη απόδοση του ηλεκτρικού δικτύου, διακοπές ρεύματος ή υπερφόρτωση του δικτύου.

Μπορεί επίσης να προκαλέσει φθορά στους πυλώνες και τα καλώδια μεταφοράς ρεύματος, καθώς και σε άλλες κρίσιμες υποδομές του δικτύου. Οι συνεχείς ταλαντώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε σκίσιμο καλωδίων ή σε πτώση πυλώνων, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες και διακοπές της ηλεκτρικής ενέργειας.

Πώς αντιμετωπίζεται το φαινόμενο

Για να περιοριστούν οι αρνητικές συνέπειες αυτού του φαινομένου, οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας προχωρούν σε αναγκαία τροποποίηση των γραμμών μεταφοράς, όπως η ενίσχυση της στήριξης των πυλώνων και η βελτίωση του σχεδιασμού του δικτύου για να αντέχει στις δονήσεις και τις διακυμάνσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης.

Συνολικά, η επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση είναι ένα τεχνικό πρόβλημα που απαιτεί προσοχή στον σχεδιασμό και τη συντήρηση των ηλεκτρικών δικτύων, ώστε να αποφευχθούν σοβαρές βλάβες και να διασφαλιστεί η αδιάλειπτη παροχή ενέργειας.

Επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση: Τι λέει ο Θοδωρής Κολυδάς για το σπάνιο φαινόμενο

Το σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο εξήγησε επίσης με ανάρτησή του στο Χ, ο πρώην διευθυντής της ΕΜΥ και μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς.

Αρχικά ξεκαθαρίζει ότι δεν είναι ειδικός, επεξηγώντας ότι η «επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση που δημιουργείται στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (όπως αυτές των 400 kV) είναι ένα φαινόμενο που δημιουργείται πάνω σε αυτά τα πολύ μακριά καλώδια, τα οποία είναι εκτεθειμένα στον αέρα και στις ατμοσφαιρικές συνθήκες», ενώ εν συνεχεία σημειώνει:

«Όταν υπάρχει απότομη και ακραία αλλαγή της θερμοκρασίας — για παράδειγμα, απότομα κύματα ψύχους ή καύσωνα — τότε δημιουργούνται ισχυρά ανοδικά ή καθοδικά ρεύματα αέρα (θερμικές ανωμαλίες). Αυτές οι θερμικές μεταβολές προκαλούν ταλαντώσεις στα καλώδια μέσω δύο κυρίως μηχανισμών. Αρχικά θερμική διαστολή και συστολή όπου το μέταλλο των καλωδίων διαστέλλεται ή συστέλλεται απότομα. Ακολουθούν και οι ατμοσφαιρικές ταλαντώσεις όπου οι διαφορές στην πυκνότητα του αέρα δημιουργούν τοπικούς ανέμους ή ρεύματα που επηρεάζουν τις γραμμές, προκαλώντας τις να πάλλονται.

Αυτό το φαινόμενο λέγεται επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση (induced atmospheric vibration) και μπορεί να οδηγήσει σε κραδασμούς, ταλαντώσεις σε μεγάλη κλίμακα ακόμη και μηχανικές καταπονήσεις που απειλούν τη δομική ακεραιότητα των γραμμών. Είναι διαφορετικό από το συνηθισμένο “galloping” που προκαλείται από πάγο και άνεμο. Ενας Ηλεκτρολόγος Μηχανικός του Πολυτεχνείου θα μπορούσε να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες».

Σάντσεθ: Δεν έχει αποκλειστεί καμία θεωρία για το μπλακάουτ

Από πλευράς του, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες ανέφερε πως οι αρχές της Ισπανίας δεν διαθέτουν προς το παρόν πληροφορίες που να εξηγούν μετά βεβαιότητας την αιτία του γενικευμένου μπλακάουτ στην ιβηρική χερσόνησο, σημειώνοντας ότι σε αυτό το στάδιο δεν έχει αποκλειστεί «καμία θεωρία».

«Δεν έχουμε ακόμη συμπερασματικές πληροφορίες για τα αίτια» της διακοπής, είπε ο Σάντσεθ στο σύντομο μήνυμά του προς τον ισπανικό λαό. «Για αυτό ζητώ από τους πολίτες, όπως το κάναμε και σε παλαιότερες κρίσεις, να ενημερώνονται από επίσημες πηγές» και να μην ακούν «εικασίες», πρόσθεσε.

Ο πρωθυπουργός είπε ότι ελπίζει να αποκατασταθεί γρήγορα η βλάβη και διαβεβαίωσε ότι το κράτος είναι «επί ποδός». Υπενθύμισε ότι έχει ήδη επανέλθει το ηλεκτρικό σε ορισμένες περιοχές στα βόρεια και στα νότια, χάρη στις διασυνδέσεις του δικτύου με τη Γαλλία και το Μαρόκο. Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί και οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο επαναλειτουργούν σε όλη τη χώρα.

Ο Σάντσεθ σημείωσε επίσης ότι τα συστήματα πληρωμών και ψηφιακών συναλλαγών λειτουργούν κανονικά και δεν έχουν παρατηρηθεί προβλήματα δημόσιας ασφάλειας. Οι τηλεπικοινωνίες όμως είναι «σε κρίσιμο σημείο» και για αυτό οι πολίτες θα πρέπει «να χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους με υπευθυνότητα και μόνο για σύντομες κλήσεις».

Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας θα ξανασυνεδριάσει το βράδυ για να εκτιμήσει εάν χρειάζεται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα, κατέληξε.

Ισπανία: Σταδιακή αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης – Άγνωστο το πότε θα επανέλθει πλήρως

Η ηλεκτροδότηση αρχίζει να αποκαθίσταται σταδιακά στη Χώρα των Βάσκων και σε περιοχές της Βαρκελώνης, σύμφωνα με μάρτυρες τους οποίους επικαλείται το πρακτορείο Reuters, όμως δεν είναι προς το παρόν σαφές πότε θα αποκατασταθεί πλήρως η βλάβη που προκάλεσε μπλακάουτ σε όλη την Ιβηρική χερσόνησο.

Περισσότερο από το 20% του δυναμικού ηλεκτροδότησης της Ισπανίας έχει αποκατασταθεί, δήλωσε αργά τη Δευτέρα ο διαχειριστής ηλεκτρικής ενέργειας REE.

Το υπουργείο Εσωτερικών της Ισπανίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μετά το πανεθνικό μπλακ άουτ. Το υπουργείο πρόσθεσε ότι το καθεστώς έκτακτης ανάγκης θα εφαρμοστεί στις περιοχές που το ζητούν. Μέχρι στιγμής, η Μαδρίτη, η Ανδαλουσία και η Εστρεμαδούρα έχουν ζητήσει από την κεντρική κυβέρνηση να αναλάβει τη δημόσια τάξη και άλλες λειτουργίες.

Τα νοσοκομεία στη Μαδρίτη και την Καταλονία ανέστειλαν όλες τις προγραμματισμένες ιατρικές πράξεις αλλά είναι σε θέση να φροντίζουν τους ασθενείς που νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση, χάρη στις γεννήτριες τους.

Πολλά διυλιστήρια διέκοψαν τη λειτουργία τους και ορισμένα πολυκαταστήματα έκλεισαν και στις δύο χώρες.

Τα πλάνα από σουπερμάρκετ της Μαδρίτης δείχνουν μεγάλες ουρές στα ταμεία και άδεια ράφια, καθώς ο κόσμος έτρεξε να κάνει προμήθειες.

Η Τράπεζα της Ισπανίας ανέφερε ότι τα ηλεκτρονικά τραπεζικά συστήματα λειτουργούν «επαρκώς» χάρη στα εφεδρικά συστήματά τους, όμως κάποιοι κάτοικοι λένε ότι οι οθόνες των ΑΤΜ είχαν σβήσει.

Σε βίντεο που ανάρτησε στην πλατφόρμα Χ ο δήμαρχος της Μαδρίτης Χοσέ Λουίς Μαρτίνεθ-Αλμέιδα, προέτρεψε τους κατοίκους να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους και να μείνουν εκεί όπου βρίσκονται. «Είναι ουσιαστικής σημασίας να μπορούν να κυκλοφορούν τα οχήματα έκτακτης ανάγκης», εξήγησε.

Στην Πορτογαλία, η εταιρεία ύδρευσης EPAL ανέφερε ότι ενδέχεται να υπάρξει πρόβλημα και με την υδροδότηση. Στα καταστήματα ο κόσμος σχημάτιζε ουρές για να αγοράσει φακούς, γεννήτριες και μπαταρίες. Ο πάροχος ηλεκτρικού ρεύματος EDP διαμήνυσε στους πελάτες του ότι δεν γνωρίζει πότε θα «ομαλοποιηθεί» η κατάσταση, προειδοποιώντας ότι ενδέχεται να χρειαστούν «πολλές ώρες» μέχρι να γίνει αυτό, σύμφωνα με την εφημερίδα Publico.

Ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Ισπανία μετέδωσαν ότι το μετρό της Μαδρίτης εκκενώθηκε. Διακόπηκαν επίσης οι αγώνες τένις του τουρνουά Όπεν της Μαδρίτης.

Καθώς οι φωτεινοί σηματοδότες έσβησαν, στο κέντρο της πόλης επικρατούσε ένα τεράστιο μποτιλιάρισμα. Κάποιοι άνθρωποι με φωσφοριζέ γιλέκα στέκονταν στις διασταυρώσεις για να κατευθύνουν τη ροή της κυκλοφορίας.

Εκατοντάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της Μαδρίτης. Υπήρχε ισχυρή αστυνομική παρουσία γύρω από κτίρια κρίσιμης σημασίας. Ένας από τους τέσσερις ουρανοξύστες όπου στεγάζεται η Βρετανική Πρεσβεία εκκενώθηκε.

Οι τοπικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί έκαναν επίσης λόγο για ανθρώπους που εγκλωβίστηκαν σε ανελκυστήρες και σε συρμούς του μετρό. Οι υπηρεσίες διάσωσης έκαναν 286 απεγκλωβισμούς, μόνο στην περιοχή της Μαδρίτης.

Κάποιοι κάτοικοι κατάφεραν να συνδεθούν στο Ίντερνετ και να αναρτήσουν βίντεο όπου αφηγούνται τις περιπέτειές τους – είτε στα μέσα μεταφοράς, είτε στα ασανσέρ.

Περίπου το 43% της ενέργειας της Ισπανίας προέρχεται από μονάδες που λειτουργούν με ανεμογεννήτριες ή φωτοβολταϊκά. Η πυρηνική ενέργεια καλύπτει το 20% των αναγκών και τα ορυκτά καύσιμα άλλο ένα 23%.

Μπλακ άουτ στην Ισπανία: Χάος στις μετακινήσεις

Η πορτογαλική αστυνομία ανέφερε ότι οι φωτεινοί σηματοδότες έσβησαν σε όλη τη χώρα. Το μετρό δεν λειτουργεί στη Λισαβόνα και το Πόρτο και τα δρομολόγια των τρένων διακόπηκαν. Η διαχειρίστρια εταιρεία του μετρό της Λισαβόνας ανέφερε ότι οι συρμοί ακινητοποιήθηκαν και κάποιοι άνθρωποι εγκλωβίστηκαν σε αυτούς.

Μια πηγή της αεροπορικής εταιρείας TAP Air είπε ότι το αεροδρόμιο της Λισαβόνας λειτουργεί με εφεδρικές γεννήτριες. Η ΑΕΝΑ, που διαχειρίζεται 46 αεροδρόμια στην Ισπανία, ανέφερε καθυστερήσεις στις πτήσεις σε όλη τη χώρα.

Τέτοια εκτεταμένα, πολύωρα μπλακάουτ είναι σπάνια στην Ευρώπη. Το 2003 ένα πρόβλημα σε μια γραμμή υδροηλεκτρικού σταθμού μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας προκάλεσε μπλακάουτ 12 ωρών στην ιταλική χερσόνησο. Το 2006 από υπερφόρτωση του δικτύου στη Γερμανία σημειώθηκαν διακοπές στην ηλεκτροδότηση σε ορισμένες περιοχές της χώρας, καθώς επίσης και στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Αυστρία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, ακόμη και το Μαρόκο.