K. Φίλης για Eastmed: Η Τουρκία ενοχλείται γιατί τα θέλει όλα δικά της

Η υπογραφή για τον αγωγό φυσικού αερίου Eastmed από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ την Πέμπτη στην Αθήνα αποτελεί μία κομβική στιγμή στο μεγάλο γεωστρατηγικό παιχνίδι που παίζεται τους τελευταίους μήνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης δίνει για λογαριασμό των αναγνωστών του Νews24/7 απλές απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα που μπαίνουν.

Τι σηματοδοτούν οι υπογραφές μεταξύ από τις τρεις χώρες κ. Φίλη;

Πρόκειται για ένα πρώτο βήμα που γίνεται στο ανώτερο δυνατό επίπεδο καθώς θα υπογράψουν δύο Πρωθυπουργοί και ένας Πρόεδρος. Προφανώς και αποτυπώνει τον υψηλότερο βαθμό δέσμευσης από τις τρεις πλευρές. Σε ότι αφορά ειδικά την Ελλάδα είναι το επιστέγασμα των προσπαθειών που άρχισαν το 2010 και το 2011 για την προώθηση του συγκεκριμένου σχεδίου.

Μπορεί να είναι το πρώτο σημαντικό βήμα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα οδηγηθούμε αυτομάτως στην υλοποίηση. Απομένουν να γίνουν ακόμα πολλά ακόμη βήματα ενώ το ήδη υψηλό κόστος των 6 δισεκατομμυρίων μπορεί να ανέβει και άλλο.

Για ποιο λόγο;

Οι τεχνικές δυσκολίες που παρουσιάζει το έργο είναι αξιοσημείωτες, όχι όμως και ανυπέρβλητες. Ομως σε περίπτωση που μπει στο πρότζεκτ και η Ιταλία, θα πρόκειται για σχέδιο που θα περιλαμβάνει τρία μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρος) κάτι που σημαίνει ότι περιορίζεται και το ρίσκο που πάντα έχει ένα τέτοιο εγχείρημα.

Γιατί ο Eastmed θεωρείται τόσο σημαντικός;

Το πρότζεκτ είναι σημαντικό γιατί, εφόσον ολοκληρωθεί, αναμένεται να συμβάλλει στην τροφοδοσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με φυσικό αέριο αλλά οι ποσότητες δεν είναι τέτοιες που μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα. Η Ανατολική Μεσόγειος θα λειτουργήσει συμπληρωματικά στην όλη διαδικασία τροφοδότησης.

Γιατί “ενοχλεί” την Τουρκία και τα σχέδιά της;

Αν και εφόσον το σχέδιο κατασκευής τεθεί σε εφαρμογή (μιλάμε για ένα χρονικό διάστημα ίσως και πέντε ετών από σήμερα) και επειδή είναι ένα πρότζεκτ που αφορά χώρες τις οποίες η Τουρκία τις προσεγγίζει με εχθρότητα, σαφώς και την ενοχλεί. Η Τουρκία έχει μία μανιχαϊστική αντίληψη των πραγμάτων, ή άσπρο ή μαύρο. Επίσης, ο αγωγός θα περάσει μέσα από περιοχές που η Αγκυρα τις θεωρεί περιοχές της θαλάσσιας δικαιοδοσίας της.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Τουρκία έστειλε το πρώτο πλωτό της γεωτρύπανο στα βορειοδυτικά της Πάφου, κοντά στο σημείο από τον οποίο θα περάσει και ο Eastmed. Ηταν ένα απόλυτο μήνυμα αντίθεσής για το σχέδιο το οποίο δεν την περιλαμβάνει. Η Τουρκία στερείται αυτοκυριαρχίας, δεν έχει την καθαρότητα να καταλάβει ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως τα αντιλαμβάνεται. Υπάρχει αρκετό αέριο για όλους. Αλλά η Αγκυρα έχει τη λογική του πάρ’τα όλα, θέλει να έχει τα πάντα, θέλει να γίνει και διαμετακομιστής.

Μήπως παίζει ρόλο στη στάση της το γεγονός ότι εξαρτάται πολύ από τις εισαγωγές ενέργειας;

Σαφώς η Τουρκία έχει τεράστια ποσοστά εξάρτησης από τις εισαγωγές ενέργειας και ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να τα περιορίσει, κυρίως από χώρες όπως η Ρωσία από την οποία εισάγει το 53% των αναγκών της σε ενέργεια, άσχετα αν οι σχέσεις των δύο είναι καλές αυτήν την εποχή. Είναι, άρα, πολύ λογικό να ενδιαφέρεται για το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, είναι μία διψασμένη αγορά. Μην ξεχνάμε επίσης ότι η ενέργεια είναι και γεωπολιτικό όπλο. Αν δεν έχεις πρόσβαση σ’ αυτό, κινδυνεύεις να δεις άλλες χώρες να αναβαθμίζονται γεωπολιτικά.

Ποιο ρόλο αναμένεται να παίξει η Ιταλία εφόσον συμμετάσχει στο πρότζεκτ;

Η συμμετοχή της Ιταλίας στο πρότζεκτ είναι καθοριστική. Χωρίς αυτήν υπάρχει πρόβλημα. Είναι μεγάλη αγορά η ιταλική ενώ η χώρα αποτελεί και σύνδεσμο με τις αγορές της κεντρικής Ευρώπης. Είναι πολύ λογικό να την θέλουμε. Μέχρι τώρα το κίνημα των πέντε αστέρων ήταν αρνητικό σε κάθε νέα υποδομή. Ελπίζω ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός σχηματισμός να είναι πιο μετριοπαθής στη νέα κυβέρνηση που συμμετέχει και να κατανοήσει ότι η σημασία του πρότζεκτ, πολιτική και οικονομική, είναι πολύ μεγάλη.