Κάνοντας παιδί με το σπέρμα του νεκρού πατέρα – Τι ισχύει στην Ελλάδα

Ένα ζευγάρι στην Ινδία δήλωσε «ευτυχισμένο» αφού δικαστήριο αποφάσισε να τους παραδοθεί το κατεψυγμένο σπέρμα του νεκρού γιου τους, ώστε να αποκτήσουν εγγόνι μέσω παρένθετης μητρότητας. Η απόφαση ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου του Δελχί ήρθε μετά από τετραετή δικαστική μάχη.

«Ήμασταν πολύ άτυχοι, χάσαμε τον γιο μας. Όμως το δικαστήριο μας έδωσε ένα πολύτιμο δώρο. Τώρα θα μπορούσαμε να πάρουμε πίσω τον γιο μας», είπε η μητέρα, Harbir Kaur, στο BBC.

Η Kaur και ο σύζυγός της Gurvinder Singh υπέβαλαν αίτηση στο δικαστήριο, αφού το Νοσοκομείο Ganga Ram του Δελχί τον Δεκέμβριο του 2020 αρνήθηκε να τους παραδόσει το σπέρμα του γιου τους που ήταν αποθηκευμένο σε εργαστήριο τους.

Ο 30χρονος γιος του ζευγαριού, Preet Inder Singh, είχε διαγνωστεί τον Ιούνιο του 2020 με λέμφωμα Non-Hodgkin, μια μορφή καρκίνου του αίματος, και εισήχθη στο νοσοκομείο για θεραπεία. «Πριν ξεκινήσει τη χημειοθεραπεία, το νοσοκομείο τον συμβούλεψε να αποθηκεύσει το σπέρμα του, καθώς η θεραπεία θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του σπέρματός του», δήλωσε ο Gurvinder Singh στο BBC.

Ο Preet Inder, ο οποίος ήταν άγαμος, συμφώνησε και το δείγμα του καταψύχθηκε στις 27 Ιουνίου 2020. Πέθανε στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Το ζευγάρι, που είναι στα 60 του, δήλωσε στο δικαστήριο ότι θα αναθρέψουν το παιδί που θα γεννηθεί χρησιμοποιώντας το δείγμα σπέρματος του γιου τους. Και σε περίπτωση θανάτου τους, οι δύο κόρες τους δεσμεύτηκαν ενώπιον δικαστηρίου, ότι θα αναλάβουν πλήρως την ευθύνη για το παιδί.

Η δικαστής Prathiba Singh είπε ότι «βάσει της ινδικής νομοθεσίας, δεν υπήρχε απαγόρευση της μεταθανάτιας αναπαραγωγής» εάν ο ιδιοκτήτης του σπέρματος είχε δώσει τη συγκατάθεσή του. Πρόσθεσε ότι οι γονείς δικαιούνταν το δείγμα καθώς ελλείψει συζύγου ή παιδιών, έγιναν νόμιμοι κληρονόμοι βάσει του νόμου περί ινδουιστικής διαδοχής.

Παρόμοιες υποθέσεις

Η υπόθεση είναι σπάνια, αλλά όχι χωρίς προηγούμενο, δήλωσε στο BBC η δικηγόρος της Kaur.

Στο δικαστήριο, ανέφερε την υπόθεση του 2018 μιας 48χρονης γυναίκας στην πόλη Pune της δυτικής Ινδίας, η οποία απέκτησε δίδυμα εγγόνια μέσω παρένθετης μητρότητας χρησιμοποιώντας το σπέρμα του 27χρονου γιου της που είχε πεθάνει από καρκίνο στον εγκέφαλο στη Γερμανία.

Η δικηγόρος έδωσε επίσης το παράδειγμα μιας υπόθεσης από το 2019 όπου το Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Υόρκης επέτρεψε στους γονείς ενός 21χρονου στρατιωτικού δόκιμου που σκοτώθηκε σε ατύχημα στο σκι να χρησιμοποιήσουν το κατεψυγμένο σπέρμα του για να αποκτήσουν εγγόνι.

Μια άλλη περίπτωση που αναφέρθηκε, είναι η υπόθεση από το Ισραήλ το 2002, όπου οι γονείς ενός 19χρονου στρατιώτη που σκοτώθηκε στη Γάζα είχαν λάβει νόμιμη άδεια να χρησιμοποιήσουν το σπέρμα του γιου τους για να αποκτήσουν εγγόνι μέσω παρένθετης μητέρας.

Τι ισχύει νομικά σε άλλες χώρες

Όπως σημείωσε στη διαταγή της η δικαστής Σινγκ, δεν υπάρχει διεθνής συναίνεση για το θέμα, ανάλογα με τη χώρα οι απόψεις και πρακτικές χρήσης τέτοιων δειγμάτων είναι διαφορετικές.

Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, η Τσεχική Δημοκρατία και ορισμένες άλλες χώρες επιτρέπουν τη μεταθανάτια αναπαραγωγή με γραπτή συγκατάθεση. Η Αυστραλία επιβάλλει έναν πρόσθετο όρο μιας περιόδου αναμονής ενός έτους μετά τον θάνατο, ώστε να δοθεί χρόνος προκειμένου η οικογένεια να “ορθοποδήσει” συναισθηματικά.

Η μεταθανάτια τεκνοποίηση απαγορεύεται σε πολλές χώρες όπως η Ιταλία, η Σουηδία, η Ελβετία, η Γαλλία, η Μαλαισία, το Πακιστάν, η Ουγγαρία και η Σλοβενία, ενώ οι περισσότερες γειτονικές χώρες στην Ινδία (Σρι Λάνκα, Νεπάλ, Μπουτάν και Μπαγκλαντές) δεν διαθέτουν νομικές προβλέψεις.

Περιπτώσεις πολέμου

Ο αριθμός των πενθούντων γονέων ή συζύγων που αναζητούν σπέρμα από τους αποθανούντες συγγενείς τους έχει αυξηθεί τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Ουκρανία.

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Αν και η κρυοσυντήρηση μπορεί να μην είναι ένα θέμα ταμπού στην Ουκρανία, είναι σίγουρα ένα καινοτόμο ζήτημα, δεδομένων των συνθηκών του πολέμου. Σύμφωνα με το CNN, το ουκρανικό κοινοβούλιο ψήφισε νομοθεσία τον Φεβρουάριο, που επιτρέπει και χρηματοδοτεί τη χρήση κατεψυγμένου σπέρματος στρατιωτών.

Όπως αναφέρει το kyivindependent, ο Πρόεδρος Volodymyr Zelensky στις 12 Μαρτίου υπέγραψε τον σχετικό νόμο που διασφαλίζει ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες στρατιωτικοί μπορούν να αποθηκεύουν τα αναπαραγωγικά τους κύτταρα δωρεάν, έτσι ώστε να μπορούν ακόμα να κάνουν παιδιά εάν υποστούν τραυματισμούς που επηρεάζουν τη σεξουαλική τους λειτουργία. Επιτρέπει επίσης τη γέννηση παιδιών από τα αναπαραγωγικά κύτταρα ενός στρατιώτη που έχει σκοτωθεί στο πεδίο της μάχης.

ΙΣΡΑΗΛ

Η μεταθανάτια ανάκτηση σπέρματος στο Ισραήλ, επιτρεπόταν προηγουμένως στους συντρόφους των νεκρών, υπό την προϋπόθεση ότι άλλοι συγγενείς δεν είχαν αντίρρηση. Ωστόσο, οι γονείς του θανόντος έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για νόμιμη άδεια, όπως αναφέρει το CNN.

Όμως το Υπουργείο Υγείας πρόσφατα μείωσε τη γραφειοκρατία, στο πλαίσιο του πολέμου. Σε δήλωση στον ιστότοπό του, αναφέρει ότι τα νοσοκομεία έχουν λάβει οδηγίες, κατά τη διάρκεια του πολέμου, να εγκρίνουν αιτήματα για την χρήση σπέρματος νεκρού από τους γονείς, χωρίς να τους παραπέμψουν σε δικαστήριο. Παρόλα αυτά, οι νομικές διαδικασίες εξακολουθούν να είναι αρκετά χρονοβόρες, όπως σημειώνει το ndtv.

Τι ισχύει στην Ελλάδα

Στην ελληνική νομολογία (Άρθρο 7 του Νόμου 3305/2005) δίνονται σαφείς οδηγίες για τον τρόπο που πρέπει να λειτουργούν οι γιατροί σε περιπτώσεις μεταθανάτιας ανάκτησης σπέρματος.

Σύμφωνα με το άρθρο 7 του νόμου 3305 κάθε κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού, «πραγματοποιείται κατόπιν έγγραφης συναίνεσης των προσώπων που τα καταθέτουν, σύμφωνα με το άρθρο 1456 του αστικού κώδικα (ΑΚ)». Αυτό σημαίνει ότι αν πρόκειται για έγγαμο ζεύγος απαιτείται η συναίνεση και των δύο συζύγων. Αν πρόκειται για συντρόφους σε ελεύθερη συμβίωση (άγαμο ζεύγος) επιπρόσθετα απαιτείται συμβολαιογραφική πράξη συναίνεσης όπως και για οποιαδήποτε άλλη πράξη Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Στο ίδιο έγγραφο, τα εν λόγω πρόσωπα οφείλουν να δηλώσουν για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γενετικού υλικού.

Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 1456 του ΑΚ, η τεχνητή γονιμοποίηση μετά το θάνατο του συζύγου ή του άνδρα με τον οποίο η γυναίκα συζούσε σε ελεύθερη σχέση επιτρέπεται με δικαστική άδεια μόνο εφ’ όσον συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:

α) Ο σύζυγος ή ο μόνιμος σύντροφος της γυναίκας να έπασχε από ασθένεια που συνδέεται με πιθανό κίνδυνο στειρότητας ή να υπήρχε κίνδυνος θανάτου του

β) Ο σύζυγος ή ο μόνιμος σύντροφος της γυναίκας να είχε συναινέσει με συμβολαιογραφικό έγγραφο και στη μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση.